دعوت به مذاکره هسته ای یا درجا زدن بر صفحه شطرنج

نمایندگان اروپا و امریکا از توقف غنی سازی اورانیوم در ایران سخن می گفتند و ایران از عدم توقف. این دو خواسته کماکان ادامه دارد و هیچ کدام قدمی به عقب نگذاشته اند. ایران روند مذاکرات را عادلانه نمی داند و حاضر نیست به شرایط تعیین شده از سوی اتحادیه اروپا تن دهد. این مسئله موجب افزایش تحریم ها علیه ایران و قهری مدت دار میان دو طرف شده است که تنها در چند مقطع کوتاه و به صورت زبانی، آمادگی برای از سرگیری مذاکرات از جانب آنها شنیده شده و هر یک دیگری را به قصور و به شکست کشاندن مذاکرات پیشین متهم کرده است. هر بار نیز بر پیش شرط های سابق تاکید و عنوان شده که تداوم مذاکرات بدون درنظر گرقتن خواسته های طرف مقابل و اصرار ورزیدن بر مواضع سفت و سخت قبلی، نتیجه ای به بار نمی آورد و مذاکرات را به دوری باطل تبدیل می کند.

غربی ها برای اینکه این دور باطل مطلوب ایران نیفتد و این کشور در سیاست وقت کشی و بازی تاخیری به پیشبرد برنامه غنی سازی و توسعه تاسیسات هسته ای خود ادامه ندهد، تصمیم گرفتند فشارها را افزایش دهند و اجماعی جهانی علیه تهران به راه بیندازند. روسیه و چین نیز در این مسیر همراه شدند. هر چند روسیه دو ماه پیش با طرح پیشنهاد موسوم به گام به گام، مبتکر راه حلی جدید شد و ایران را دعوت به پذیرش آن کرد.

ایران که ابتدا با دست طرح را پس زده بود و نسبت به آن بدبینی نشان می داد، پس از چند روز با پا آن را پیش کشید و یکباره مسئولان دو دولت روسیه و ایران همدیگر را ملاقات کردند و رایزنی ها درباره چیستی و چگونگی طرح گام به گام شروع شد. این طرح همچنان در مرحله تفهیم و پیشنهاد است و غرب هم هیچ نظری درباره آن نداده است. البته ظاهرا محتوای طرح حاوی همان نکاتی است که ایران نمی پسندد و این یعنی توقف غنی سازی از سوی تهران و سپس توقف تدریجی تحریم ها به موازات همکاری ها و اعتمادسازی های تهران.

پس از آن گفته شد سعید جلیلی و کاترین اشتون مکاتباتی درباره آغاز مذاکرات داشته اند. البته در اینکه نامه اول را ایران فرستاده بود یا اروپا، روایت ها متناقض بود ولی انچه اهمیت داشت، اراده مجدد معطوف به گفتگو بود که دو طرف احساس کرده بودند به آن نیاز دارند. وضع موجود نه مطلوب تهران است و نه نفعی را عاید غرب می کند. شاید ایران اندیشه تازه ای در سر دارد و برای مذاکره با طرف مقابل، از روش و ادبیات جدیدی استفاده خواهد کرد.

نکته مهم اینجاست که مدتی است دو طرف یکدیگر را به خوبی می شناسند و هر حرکت و گفتاری را از سوی دیگری به سرعت تحلیل و موشکافی می کنند. اکنون تحول تازه در موضوع چالش هسته ای ایران و غرب با پیشنهاد محمد خزاعی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل شکل عملی به خود است. او در نشست کمیته خلع سلاح و امنیت بین المللی مجمع عمومی سازمان ملل، با شرح دیدگاه ها و مواضع ایران در زمینه خلع سلاح هسته ای، سیستم سپر دفاع موشکی و خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای، از آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات خبر داده است. باید دید ارزیابی و تحلیل طرف مقابل از سخنان او چگونه است و به این دعوت چه واکنشی نشان خواهد داد.

خزاعی به صراحت از مخالفت ایران با استقرار سامانه دفاع موشکی در نزدیکی مرزهای خود سخن گفت و اعلام کرد که این سامانه، امنیت کشورهای میزبان سپر دفاع موشکی و حتی کشورهایی که اداره کننده این سیستم هستند را تامین نخواهد کرد.

او همچنین به برپایی نشست های موسوم به کنفرانس بین المللی خلع سلاح و عدم گسترش سلاح های هسته ای در تهران اشاره کرد و آن را نشانه تمایل ایران به خلع سلاح هسته ای تمام کشورها و تاکیدی بر سلامت فعالیت های هسته ای ایران دانست .

سفیر ایران در سازمان ملل بار دیگر بر تصمیم تهران مبنی بر استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای برای مصارف پزشکی و علمی تاکید کرد ولی از آمادگی ایران برای شرکت در مذاکرات جدی بر پایه عدالت و احترام متقابل و بدون پیش شرط نیز خبر داد. او با گفتن اینکه "اکنون به طرف های دیگر بستگی دارد که حسن نیت خود را با بازگشت به مذاکرات واقعی نشان دهند" توپ را به زمین حریف انداخت تا منتظر شنیدن پاسخ طرف مقابل بنشیند.

ظاهر ماجرای مذاکره و دعوت و بی نتیجه بودن مذاکرات درباره برنامه هسته ای ایران به یک مسابقه شطرنج طولانی و ملال آور شبیه شده که جز فرسایش و اتلاف وقت برای دو طرف چیزی به همراه نداشته است. حالا ایران می گوید بعد از مدتی سکوت و بی تحرکی، مهره اش را حرکت داده و منتظر غرب است که فکری به حال حرکت یکی از مهره هایش بکند. این مهره ها چند سالی است فقط عقب و جلو می روند و درجا می زنند.