دمشق در تنگنای تحریم اجلاس اتحادیه عرب از سوی لبنان

کابينه لبنان حضور در کنفرانس سران عرب در دمشق را تحریم کرد و آنطور که «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه در دمشق اعلام کرده است اين کشور، فرصت طلایی برای حل بحران کنونى و بهبود روابط با سوریه را از دست داده است.

 

دولت لبنان، پس از جلسه‌ای طولانی به ریاست «فواد سنیوره» نخست‌وزیر این کشور که گروه اپوزیسیون به رهبری «حزب‌الله» و جریان آزاد ملی به ریاست «میشل عون»، وی را نخست‌وزیر غیرقانونی لبنان لقب داده‌اند، اعلام کرد که با توجه به تلاش‌های سوریه در تعطیل انتخابات ریاست‌جمهوری لبنان و جلوگیری از رسیدن «میشل سلیمان» فرمانده ارتش به کرسی ریاست‌جمهوری این کشور، همچنین شکست تلاش‌ها در به نتیجه رسیدن طرح اتحادیه عرب در حل بحران لبنان و اصرار گروه‌های مخالف به طرح شروطی که ارتباطی با طرح اتحادیه عرب نداشته است در کنفرانس سران عرب در دمشق حضور نخواهد یافت.

 

این نخستین‌بار در تاریخ نشست‌‌ سران اتحادیه عرب است که با تحریم از سوی لبنان مواجه شد.

دولت لبنان سوریه را عامل اصلی «خالی ماندن کرسی ریاست‌جمهوری»، «تعطیلی پارلمان»، «وارد ساختن اتهامات خیانت‌آمیز به کابینه سنیوره»، «تحریک لبنانی‌ها علیه دولت» و مخالفت با تمام آنچه که لبنانی‌ها طی این چندماه در جلسه گفت‌وگوهای ملی خود بر سر آن‌ به توافق رسیده بودند دانسته است.

 

آنطور که «غازی العریضی» وزیر اطلاع‌رسانی لبنان گفت که تحریم کنفرانس دمشق از سوی لبنان که قرار است در 29 و 30 مارس جاری در سوریه برگزار شود، بمعنای «قطع رابطه با کشور دوست و برادر سوریه نبوده، بلکه تاکیدی بر ضرورت احترام به استقلال لبنان، عدم دخالت در امور داخلی این کشور و احترام به قانون‌اساسی لبنان از سوی دمشق است.

 

نزدیک به چهار ماه است که لبنان بدون رییس‌جمهور مانده است و تاکنون گفت‌وگوهای ملی میان سران سیاسی این کشور و همچنین تلاش‌های عربی – اروپایی با هدف پایان بخشیدن به بحران لبنان با شکست مواجه شده است.

 

تهدید اعضای شورای امنیت سازمان ملل به صدور قطعنامه علیه لبنان با هدف تشویق سران سیاسی این کشور به پایان دادن به اختلافات نیز بی‌نتیجه ماند.

 

«عمرو موسی» دبیرکل اتحادیه عرب که پس از شکست تلاش‌های فرانسه در حل بحران لبنان از سوی اتحادیه عرب مامور یافت تا با در اختیار گرفتن پرونده لبنان، بحرانی که ریشه آن به پس از جنگ تابستان سال 2006 اسراییل علیه این کشور و تحصن اپوزیسیون به رهبری حزب‌الله و جریان آزاد ملی بعنوان دو جریان قوی در مرکز بیروت بازمی‌گشت با شکست مواجه شد.

 

دبیرکل اتحادیه عرب که با طرح مشترک ارایه شده از سوی «مصر» و «عربستان» برای حل بحران لبنان سفرهای متعددی در دو ماه مانده به برگزاری کنفرانس سران عرب در دمشق داشت، اعلام کرد که شرایط لبنان چنان پیچیده است که امیدی به حل زودهنگام بحران کنونی این کشور وجود ندارد.

 

«عمرو موسی» بیروت را با دستان خالی ترک کرد تا شاید سران عرب در نشست خود، قادر به حل بحران لبنان در دمشق و پایتخت کشوری شوند که دولت لبنان آنرا عامل اصلی بی‌ثباتی و تحریک مخالفان خود می‌داند.

 

حضور سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در دمشق و هنگامیکه «بشار اسد» از سوی کشورهای مصر، عربستان و قطر که از دیدگاه ایالات متحده به کشورهای «میانه‌رو» در جهان عرب شهرت یافته‌اند به اتهام کارشکنی در حل بحران لبنان و تحریک اپوزیسیون به سنگ‌اندازی در راه انتخاب رییس‌جمهور این کشور فشارهای شدیدی را متحمل شده است.

ایالات متحده، دمشق را بدلیل تداوم بحران کنونی لبنان تحریم و اموال برخی اشخاص در سوریه و لبنان را مصادره کرده است. این، نخستین پس‌لرزه در روابط دمشق – آمریکا پس از حضور سوریه در کنفرانس صلح «آناپولیس» بود که با هدف برقراری صلح میان فلسطین و اسراییل برگزار شد.

 

حضور «بشار اسد» در آن کنفرانس و مذاکره وی بر سر مالکیت بلندی‌های جولان و همچنین آغاز تهاجم ارتش اسراییل به ساکنان غزه و محاصره این منطقه پس لرزه دیگری بود که روابط سوریه با برخی کشورهای منطقه و گروه اپوزیسیون در لبنان را تا حدودی تحت تاثیر خود قرار داد.

 

اگرچه «بشار اسد» اعلام کرد که موافق انتخاب «میشل سلیمان» بعنوان رییس‌جمهور لبنان تا پیش از برگزاری کنفرانس سران عرب در دمشق است، سران گروه‌ 14 مارس موافقت دمشق را ناشی از تلاش سوریه برای برگزاری موفق کنفرانس دمشق و حضور هیات‌های عرب در سطح سران کشورهای عضو این اتحادیه و نه تلاش بمنظور حل بحران لبنان دانستند.

 

سوریه اگرچه پس از خروج از لبنان در مارس 2005 و پس از ترور «رفیق حریری» روابط دیپلماتیک خود با لبنان را قطع کرد، ولی دعوتنامه حضور در کنفرانس سران عرب را به دولت کنونی لبنان ارسال کرد تا بدین‌ترتیب حسن نیت خود را به کشورهای بزعم آمریکا، «میانه‌رو» عرب در حل بحران لبنان به نمایش گذارد.

 

این کشورها پیش از این دمشق را تهدید کرده بودند که در صورت تداوم بحران کنونی لبنان و انتخاب نشدن رییس‌جمهور این کشور، حضور در کنفرانس را تحریم و در سطح پایین حاضر به مشارکت در نشستی که دمشق میزبان آن باشد خواهند شد.

 

فشارها متمرکز بر وادار ساختن دمشق به اعمال نفوذ بر هم‌پیمانان خود در لبنان بود تا با تجدیدنظر در شروط خود راه را برای موفقیت طرح اتحادیه عرب در حل بحران لبنان هموار سازند. در سوی دیگر گروه 8 مارس در لبنان نیز به کرات اعلام کرده بود که از ایران و سوریه فرمان نمی‌گیرد و تنها راه‌حل بحران لبنان را در توافق داخلی بر سر حل بحران و در نظر گرفتن منافع مردم این کشور ممکن می‌داند.

 

اکنون لبنان حضور در کنفرانس سران عرب در دمشق را تحریم کرده و کشورهای میانه‌رو عرب نیز با اعلام این موضوع که با اعزام نمایند‌گان خود در سطح پایین حاضر به مشارکت در کنفرانس دمشق هستند سوریه را در تنگنا قرار داده‌اند.

«ودیع الخازن» رییس مجلس عمومی مارونی‌های لبنان در نخستين واکنش به تصميم دولت لبنان در تحریم کنفرانس دمشق، این اقدام را محکوم و آنرا «جنایتی در حق لبنان» خواند.

 

به گفته رییس مجلس عمومی مارونی‌های لبنان که براساس قانون‌اساسی این کشور رییس‌جمهور لبنان از میان این جریان مذهبی انتخاب مى‌شود،«فواد سنیوره و گروه 14 مارس باید راهکاری برای حضور لبنان در کنفرانس دمشق مى‌يافتند چون مشارکت لبنان در کنفرانس دمشق در راستای حفظ منافع کشور است».

 

خازن همچنین از کشورهای میانه‌رو عرب خواست تا با نگاهی مثبت به محور «ایران – سوریه» بنگرند که به اعتقاد وی، فعالیت‌های ضد اسراییلی این محور و تلاش در راستای جلوگیری از تجاوزهای اسراییل «سوپاپ اطمینان منطقه» است.

 

کلیسای مارونی به رهبری کاردینال «نصرالله صفیر» نيز پیش از تحریم کنفرانس دمشق از سوی دولت لبنان، در تماس با «فواد سنیوره» مخالفت خود با حضور هیاتی به ریاست وی در کنفرانس سران عرب در سوريه را اعلام کرد.

 

کلیساى مارونى همچنین خواستار آن شده بود که «امین جمیل» رییس‌جمهور سابق لبنان، بعنوان وزیر صنایع و بجای فرزند ترور شده‌اش ریاست هیات لبنانی در کنفرانس دمشق را برعهده بگیرد.

در چنین شرایطی «زلمای خلیل‌زاد» نماینده آمریکا در سازمان ملل اظهار داشته است که «ايالات متحده تا زمانیکه رییس‌جمهور جدید لبنان انتخاب شود به دولت قانونی فواد سنیوره اعتماد کامل داشته و در تمامی امور از وى حمایت می‌کند».

 

«سمیر جعجع» رهبر حزب «نیروهای لبنانی» نیز بعنوان نخستین شخصیت گروه 14 مارس که پیشنهاد تحریم کنفرانس دمشق از سوی دولت لبنان را مطرح کرده بود در دیدار با مسوولان این حزب در «لس آنجلس» گفت:«لبنان هرگز از هیچ کنفرانسی در سطح سران عرب غیبت نداشته ولی اکنون مشکل بزرگ ما با میزبان کنفرانس سران عرب است. سوریه کشور ما را برسمیت نشناخته و تا زمانيکه رابطه دیپلماتیک میان دو کشور وجود نداشته باشد جو متشنج میان سوریه و لبنان ادامه خواهد داشت».

 

برغم تحریم کنفرانس دمشق از سوی لبنان، آنطور که «عمرو موسی» دبیرکل اتحادیه عرب گفته است، رهبران این اتحادیه، حتی در صورت مشارکت نکردن لبنان در نشست سران عرب در دمشق مشکلات لبنان را بررسی خواهند کرد.

 

بنظر مى‌رسد با وجود ارسال دعوتنامه از سوی سوریه برای رییس‌جمهور لبنان، تصمیم کابينه «فواد سنيوره» در تحریم کنفرانس دمشق ناشى از نگرش گروه 14 مارس که همواره خواستار محکوم کردن رفتار سوریه در قبال لبنان به بهانه سنگ‌اندازی در تعطیل انتخابات ریاست‌جمهوری و دخالت در امور داخلی اين کشور بوده است صورت گرفته که به اعتقاد تحليلگران سیاسی منجر به تداوم بحران لبنان و تبدیل نمودن اين کشور به میدانی باز در برابر هرگونه خطر احتمالی خواهد شد.