دیک چنی به دنبال ماجرایی تازه در منطقه؟
دیک چنی معاون اول رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا یکشنبه 16 مارس وارد منطقه شد تا درباره سه پرونده مهم موضوع هستهای ایران، صلح خاورمیانه و موضوع لبنان با متحدان عرب آمریکا و ترکیه در منطقه به گفت و گو بپردازد.
معاون رئیس جمهوری آمریکا که قرار است حد اقل ده روز در منطقه بماند، همچنین قرار است درباره اوضاع امنیتی عراق، چگونگی مقابله با نفوذ ایران در منطقه بویژه عراق، افزایش بیسابقه قیمت نفت و پرونده هستهای ایران نیز با مقامهای عربستانی، عمانی، ترکیهای، اسرائیلی و فلسطینی به مذاکره بپردازد.
قرار است مسقط پایتخت عمان نخستین مقصد دیک چنی باشد و پس از آن به عربستان سعودی، اسرائیل و فلسطین سفر کند.
جورج بوش رئیس جمهوری آمریکا در آستانه سفر معاونش به خاورمیانه در این باره گفت: «چنی تهدید روز افزون نفوذ ایران را با متحدان آمریکا در منطقه مطرح خواهد کرد و تمایل آمریکا برای تقویت همکاریهای امنیتی با متحدان آمریکا که طبیعتا آنها نیز از قدرت گرفتن ایران بیمناکند را با آنها در میان خواهد گذاشت.»
سفر دیک چنی به منطقه با پنجمین سال حمله آمریکا به عراق و سقوط نظام دیکتاتوری صدام حسین رئیس جمهوری مخلوع این کشور همزمان شده است.
برخی تحلیلگران آغاز سفر دیک چنی به منطقه را به فاصله چند روز پس از استعفای دریادار «ویلیام فالون» رئیس ستاد مشترک آمریکا که گفته میشود بر سر مخالفت با کاخ سفید برای رو در رویی نظامی با ایران مجبور به استعفا شده، مرتبط دانسته و آن را بسیار معنادار میدانند.
چرا عمان؟
دیک چنی نخستین مقصد خود در خاورمیانه را عمان انتخاب کرده زیرا عمان مهمترین متحد بلامنازع آمریکا در خاورمیانه است. موقعیت استراتژیک عمان در کنار تنگه خلیج فارس و وجود پایگاههای نظامی آمریکا از یک سو و ارتباطی که این کشور به عنوان تنها کشور عرب حاشیه خلیج فارس با اسرائیل دارد از سوی دیگر، باعث شده تا اهمیت عمان برای آمریکا دو چندان شود.
همان طور که پیش از این در گزارشهای متعدد نیز اشاره شده، احتمال افزایش تنشها در منطقه به شدت افزایش یافته است. به نظر میرسد آمریکاییها قصد دارند یک حرکت تازهای را علیه ایران یا حماس یا حزبالله یا سوریه در منطقه تدارک ببینند که طبیعتا عمان به عنوان کشور استراتژیکی که در جنوب تنگه هرمز واقع شده و از نزدیکترین راه دریایی با ایران برخوردار است، میتواند نقش کلیدی برای آمریکاییها ایفا کند.
از سوی دیگر عمانیها از جمله کشورهای عربی هستند که روابط گرم و صمیمانه خود را با ایران همچنان حفظ کرده و مقامهای عالیرتبه آن سفرهای دیپلماتیک مرتبی را به ایران انجام میدهند. از این رو میتواند کشور مناسبی برای انتقال پیام احتمالی به ایران باشد.
از دیگر سو عمان یکی از مطمئنترین کشورهای منطقه است که تا کنون در سیاستهای آمریکا خلل ایجاد نکرده و تا کنون مطابق سیاستهای ایالات متحده آمریکا در منطقه رفتار کرده است. در مورد پرونده عراق کشور عمان تنها کشور عربی بود که نه متهم ارسال تروریست به عراق است و نه از سیاستهای آمریکا در آن کشور انتقاد کرده است.
حتی فراتر از آن در زمان حمله آمریکا به عراق در سال 2003 موشکها و جنگندههای آمریکایی از ناوها و پایگاههای نظامی عمان به سمت عراق شلیک میشدند یا بر فراز بغداد به پرواز در میآمدند.
با ذکر این دلایل میتوان فهمید که عمان از چه اهمیت ویژهای برای آمریکاییها برخوردار است.
اما در این میان نکته دیگری نیز وجود دارد. اعلام شده که یکی از محور مذاکرات دیک چنی با مقامهای عمانی موضوع پرونده هستهای ایران است. تا کنون عمانیها همزبان با دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با برخورد خصمانه و نظامی با موضوع پرونده هستهای ایران مخالفت کرده و خواستار حل این موضوع از طریق مذاکره شدهاند.
حال این که دیک چنی در سفرش به عمان چه طرح و ایدهای در سر دارد و آیا قصد دارد مقامهای عمانی را برای برخورد با ایران مجاب کند یا خیر، موضوعی است که اکنون نمیتوان درباره آن اظهار نظر کرد و باید منتظر ماند که در آینده چه چیزی از مذاکرات چنی به بیرون درز خواهد کرد.
چرا عربستان سعودی؟
بنا به گزارشها دیک چنی قصد دارد در عربستان سعودی درباره تحولات لبنان، چگونگی مقابله با نفوذ ایران در منطقه بویژه عراق، امنیت در عراق و صلح خاورمیانه و چالش پر گره انتخابات ریاست جمهوری لبنان با مقامهای عربستانی مذاکره کند.
در کنار این موضوعات مهم، مسئله قیمت نفت و تلاش برای افزایش تولید نفت اپک برای کاهش قیمتها از دیگر موضوعاتی است که معاون رئیس جمهوری آمریکا قصد دارد با عربستانیها درباره آن مذاکره کند.
درباره موضوع عراق باید به این نکته اشاره کرد که به نظر میرسد دولت آمریکا هنوز از نقش عربستان در عراق راضی نیست. گرچه عربستان در بستن مرزهای خود برای جلوگیری از عبور تروریستها طی 8 ماه گذشته کوشا عمل کرده اما هنوز نظام جدید عراق را به رسمیت نپذیرفته و در برابر فعالیتهای سیاسی آن سنگپرانی میکند.
در ماه می سال گذشته میلادی چنی سفری را به عربستان انجام داد که چندان با استقبال دولتمردان ریاض مواجه نشد. گرچه عربستانیها تلاش کردند آن سفر را در رسانهها بسیار مثبت جلوه دهند، اما حقیقت امر این بود که آن سفر چندان هم موفقیت آمیز نبود و چنی با خشم عربستان را ترک کرد و بیش از دو ساعت در عربستان توقف نکرد.
عربستانیها پیش از این تعهد داده بودند که سفارتخانه خود را در عراق بازگشایی کنند اما تا کنون اقدام به چنین کاری نکرده و هر بار برای جلوگیری از گسترش روابط با عراق بهانهتراشی میکنند.
دیک چنی که به رک گویی در گفت و گوهایش مشهور است، در سفر قبلی خود به مقامهای عربستانی با خشم گفته بود، اگر تصور میکنید نیروهای آمریکایی قبل از پایان ریاست جمهوری بوش عراق را ترک میکنند، خیالی باطل است و شما وظیفه دارید، نظام جدید عراق را به رسمیت بشناسید.
سفر چنی به منطقه را به نوعی میتوان پاسخی برای سفر عبدالله دوم پادشاه اردن به واشنگتن تعبیر کرد. زیرا پادشاه اردن در آن سفر از نگرانی شدید کشورهای عربی از افزایش روز افزون قدرت ایران در منطقه و نفوذ بیشائبه آن در میان گروهها و احزاب عرب و اسلامی به شدت ابراز نگرانی کرده و خواستار مقابله با این پدیده شده بود.
عبدالله دوم حتی در مصاحبه با روزنامه واشنگتن پست از افزایش نفوذ ایران در منطقه انتقاد کرده بود و مدعی شده بود که اگر در مقابل نفوذ ایران در منطقه ایستادگی نشود، جایگاه آمریکا و دولتمردان عرب به سرعت ضعیف شده و ایران تمام منطقه را تحت نفوذ خود خواهد کرد.
به نظر میرسد این نگرانی موضوع مشترکی میان آمریکاییها و اعراب باشد. زیرا دیک چنی نیز با همین هدف به منطقه آمده است و قصد دارد این موضوع را با عربستانیها نیز مطرح کند.
عربستانیها نیز چندان از نفوذ ایران در منطقه بویژه عراق، فلسطین و لبنان که نسبت به آنها تعصب ویژهای دارند و آنها را ناموس اعراب میدانند، خوشنود نیستند.
دیک چنی قصد دارد این موضوع مشترک را با مقامهای عربستانی در میان بگذارد و صراحتا از آنها بخواهد که فکری برای حل این موضوع کنند.
موضوع نفت و افزایش تولید نفت اپک از دیگر موضوعاتی است که دیک چنی درباره آن با مقامهای عربستانی مذاکره خواهد کرد. چنی خود یک بازرگان و مدیر کارکشته در صنعت نفت است و بخوبی به بازار نفت آگاهی دارد و خوب میداند افزایش قیمت نفت چه تاثیرات منفی بر اقتصاد و تورم جهانی میگذارد.
از سوی دیگر افزایش قیمت نفت تاثیر منفی بر اقتصاد آمریکا گذاشته که ادامه این روند نگرانیهای بسیاری را برای اقتصاددانان و دولتمردان آمریکایی به دنبال داشته است.
پیش از این رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا دو مرتبه از کشورهای تولید کننده نفت در اپک خواسته بود که تولیدات نفت خود را افزایش دهند. اما تقاضای وی در هر دو بار از سوی کشورهای عضو از جمله عربستانی سعودی رد شده بود.
حال دیک چنی قصد دارد برای سومین بار تقاضای رئیس جمهوری آمریکا را تکرار کند و از عربستان سعودی که از نفوذ قابل توجهی در اپک برخوردار است، بخواهد تولیدات نفت خود را با هدف کاهش قیمت نفت افزایش دهند.
موضوع لبنان و حل نشدن انتخاب رئیس جمهوری آن از دیگر موضوعاتی است که چنی با عربستانیها مطرح خواهد کرد. هم آمریکاییها و هم عربستانیها از پیچیدهتر شدن اوضاع در عربستان نگرانند و از این که رئیس جمهوری لبنان انتخاب نشده گله مندند.
همزمان با سفر معاون رئیس جمهوری آمریکا به منطقه، جورج بوش رئیس جمهوری آمریکا با ارسال نامهای به بیروت حمایت بیشائبه کاخ سفید را از دولت فئواد سنیوره اعلام کرد. نامه جورج بوش میتواند در تقویت وزنه حضور دیک چنی در منطقه که بحث درباره انتخابات ریاست جمهوری لبنان یکی از محورهای گفت و گوهای آن است، تاثیر به سزایی بگذارد.
گرچه به نظر میرسد تاثیرگذاران تحولات لبنان عزم خود را جزم کردهاند که نگذارند تا قبل از تغییر نگرش و سیاستهای کاخ سفید نسبت به منطقه یا پایان دوران ریاست جمهوری جورج بوش موضوع انتخاب رئیس جمهوری لبنان حل و فصل شود.
موضوع فلسطین و صلح خاورمیانه نیز از جمله موضوعاتی است که دیک چنی درباره آن با عربستانیها بحث خواهد کرد با وجود این که خوب میداند، تلاشهایی در منطقه وجود دارد که نمیخواهند صلح خاورمیانه به نتیجه برسد.
فلسطین و اسرائیل
فلسطین و اسرائیل دیگر جایی است که معاون رئیس جمهوری آمریکا در آنها توقف خواهد داشت. گفته میشود، وی قرار است در اسرائیل برای یک سره کردن موضوع غزه و حماس مذاکرات جدیای را با مقامهای اسرائیلی انجام دهد.
همچنین روزنامه القدس العربی چاپ اسرائیل گزارش داد، اسرائیلیها خود را آماده کردهاند تا درباره موضوع هستهای ایران مذاکرات مفصلی را با دیک چنی انجام دهند.
اما جدای از این دو موضوع محور اصلی مذاکرات چنی در فلسطین و اسرائیل ترغیب دو طرف برای بازگشت به میز مذاکره با هدف رسیدن به صلح خواهد بود.
دیک چنی از دو طرف فلسطینی و اسرائیلی خواهد خواست که مطابق با تعهدی که در کنفرانس آناپلیس دادهاند، مذاکرات صلح را ادامه دهند و هر چه سریعتر همان طور که پیش از این متعهد شده بودند، تا قبل از پایان سال 2008 به صلح پایدار برسند.
موضوع مذاکرات صلح خاورمیانه اهمیت ویژهای برای آمریکاییها دارد و میتوان گفت، نتیجه مثبت آن تاثیر به سزایی در آینده حیات جمهوریخواهان که خود را برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آماده میکنند، خواهد گذارد.
تحلیلگران مسائل خاورمیانه معتقدند که موضوع صلح فلسطین و اسرائیل اکنون تبدیل به یک موضوع حیثیتی برای آمریکاییها شده که میتواند در تصمیمگیریهای آینده سران کاخ سفید بسیار تاثیرگذار باشد.
سفر اخیر کاندولیزا رایس به فلسطین و اسرائیل و سفر کنونی دیک چنی به این دو منطقه خود دلیل روشنی برای این ادعا است.
ترکیه
آنکارا آخرین مقصد معاون رئیس جمهوری آمریکا به منطقه خواهد بود. قرار است وی در آنکارا درباره چگونگی مبارزه با کردهای پ.ک.ک و موضوع ایران با مقامهای ترکیه به مذاکره بپردازد.
ترکیه یکی از مهمترین کشورهای متحد آمریکا است که با وجود تصویب سه قطعنامه علیه ایران همچنان با تهران مراودات اقتصادی، تجاری و سیاسی دارد.
حتی روابط ترکیه با ایران به جایی رسیده که قرار است آنکارا در پایان ماه مارس میزبان محمود احمدینژاد رئیس جمهوری ایران باشد که خود این موضوع به تنهایی نگرانی آمریکاییها را برانگیخته است.
این در حالی است که همکاریهای نظامی و اقتصادی اسرائیل با ترکیه همچنان پابرجا است و اسرائیل نیز نگرانی خود را از افزایش مراودات تجاری و سیاسی ترکیه با ایران ابراز داشته است.
چنی یقینا به صراحت نگرانیهای آمریکا از روابط نزدیک آنکارا با تهران را که پل ارتباطی ایران با اروپا محسوب میشود، ابراز خواهد کرد.
موضوع پ.ک.ک و چگونگی مبارزه با آن نیز از دیگر موضوعاتی است که معاون رئیس جمهوری آمریکا با مقامهای ترک درباره آن بحث خواهد کرد.
گفته میشود، دیک چنی طرح انحلال پ.ک.ک، عفو اعضای این گروهک که در کشتار سربازان ترک چندان دست نداشتهاند، اعطای پناهندگی یکی از کشورهای اروپایی به رهبران آن و تغییر نام این گروهک به پژاک را بار دیگر با مقامهای ترک در میان خواهد گذارد. ظاهرا این طرح مورد توجه مقامهای آمریکایی قرار گرفته و تلاش دارند آن را به مرحله اجرا نزدیک کنند.
برخی منابع خبری تایید نشده برگزار نشدن دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در بغداد را با این موضوع مرتبط میدانند.
نظر شما :