نوروز در ترکیه ؛ با شکوه در کاخ ریاست جمهوری و نخست وزیری

نوروز در ترکیه خاص نواحی شرقی آن کشور است و از اعیاد ملی کردها محسوب می شود. در شهرهای جنوب شرقی ترکیه، مانند دیاربکر، اورفا، ماراش، و مرسین، نوروز مراسم باشکوهی دارد که بیشتر نماینده و منعکس کننده فولکلر مردم آن نواحی است.

 

از ویژگی های آن یکی نواختن پر سر و صدای سورنا و دهل و دیگری ایراد سخنرانی های آتشین در کنار کپه های آتش است. این آئین ها در میدان های بزرگ و اصلی شهرها و روستا ها برگزار می گردد و جمعیت انبوهی از زن و مرد، در حالی که دست هم را می گیرند، به دور کپه های آتش به رقص و پایکوبی می پردازند. در خانه ها پختن شیرینی های خانگی و غذا های خاص نوروز از سنت های دیگر مراسم نوروزی است.   

 

در غرب آن کشور تا همین اواخر خانواده های کرد آئین های نوروز را در داخل خانه ها و بطور خصوصی بر گزار می کردند، چون اساساً دولت ترکیه منکر وجود یک اقلیت چند میلیونی کرد در آن کشور بود و آن ها را « ترکان کوهستانی » می نامید. افزون بر انکار حقوق قومی و فرهنگی آن ها، در قوانین اساسی کشور، مردم عادی نیز آن ها را غیر خودی و بیگانه می انگاشتند. به طوری که در شهرهای غربی، مانند آنکارا، استانبول، و ازمیر، اگر کردی بی احتیاطی می کرد و در کوچه و بازار به زبان مادری خود سخن می گفت ، بسیار احتمال داشت که عواقب وخیم آن دامانش را بگیرد. 

 

اما از اواسط دهه 1980به این سو و با بالا گرفتن اعتراضات کردها، به ویژه با پیدایش حزب کارگران کردستان، بر گزاری مراسم نوروز در ترکیه نه فقط صورت علنی و آشَکار به خود گرفت، بلکه آئین های آن به یک نماد اعتراضی درآمد و به وسیله ای برای ابراز مخالفت با سیاست های دولت تبدیل شد و شکل نوعی پرچم سیاسی گرفت.

 

از آن پس هر سال در میدان های شهرها انبوه جمعیت کردان به دور کپه های آتش گرد می آمدند و به سیاست های تبعیض آمیز و شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر شرق کشور اعتراض می کردند. به تدریج، با افزایش تعداد کپه های آتش و بالا گرفتن شعله های آن ها، شعارها هم تندتر شد و گه گاه تمایلات جدائی خواهانه هم در میان آن ها به گوش رسید.

 

در زمان نخست وزیری خانم تانسو چیلر، که مذاکره برای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا وارد مراحل تازه ای شد، آن اتحادیه در صدر فهرست اصلاحاتی که انجام آن ها را از ترکیه خواستار شد، به رسمیت شناختن حقوق اقلیت ها بود. مضافاً این که یک فرستنده تلویزیون کردی به نام « روژ »، که برنامه های آن از اروپا به وسیله ماهواره پخش می شد، دولت ترکیه را ناچار به قبول واقعیت حضور کردها در جامعه کرد، و از آن پس آشکار شد که یک اقلیت قابل ملاحظه، که به علت فقدان آمار رسمی جمعیت آن را بین 12 تا 15 میلیون می زنند، در جامعه وجود دارد و این جمعیت عظیم دارای زبان و فرهنگ و آئین های متفاوتی است.

 

از آن پس، به تدریج، نحوه نگرش ترک ها به کردها تغییر یافت. آن ها از صورت قومی ناشناس و غیر خودی در آمدند و تبدیل به « هموطنان کرد » شدند. به آن ها بدواً اجازه محدود تأسیس رادیو و تلویزیون کردی (با زیر نویس ترکی) دادند و در پی آن  کردها توانستند حزب سیاسی خودشان، یعنی " حزب جامعه دموکراتیک" ( DTP ) را تأسیس کنند که در دوره کنونی پارلمان 21 نماینده در مجلس دارد، و سرانجام روز اول فروردین با تصویب مجلس به عنوان نوروز، ( NEV RUZ ) با تصویب مجلس  تعطیل رسمی و دولتی اعلام شد. عبدالله گل رئیس جمهور و رجب طیب اردوغان نیز از برگزار کنندگان مراسم نوروز در ترکیه هستند که این مراسم ایرانی را تا کاخ ریاست جمهوری و نخت وزیر هم برده اند.

 

اما در این میان واقعه غیر منتظره ای اتفاق افتاد، و آن این که، بعد از اعلام آزادی برگزاری مراسم نوروز در سراسر ترکیه و تعطیل رسمی و ملی، نه فقط همه آن جوش و خروش پیشین و شعر و شعارهای آتشین و کنایه آمیز سیاسی به یکباره فرو کش کرد بلکه حتی در خانه ها هم تدارکات و هیجانات نوروزی تقریباً به دست فراموشی سپرده شد.

 

حالا دیگر در این نواحی آن مراسم شور انگیز تقریباً بکلی ترک شده و این قبیل شادی ها و مراسم جمعی را فقط در عروسی ها می توان دید. گویا بعد از حصول آزادی دیگر نیازی به پرچم آزادی نیست.