سفر احمدی‌نژاد به دوشنبه بعد از اجلاس دوشنبه

کمتر کسی فکر می کرد – و قطعا ناظران پخش تلویزیون نیز تصورش را به ذهن راه نمی دادند – که یک تحلیلگر سیاسی افغان که قاعدتا می بایست مقبول و مورد تایید سازمان صداوسیما بوده باشد، در یک مصاحبه تلویزیونی به صراحت لب به انتقاد از عملکرد ایران در افغانستان باز کند و نه تنها ایران را منزوی ترین کشور جهان بخواند بلکه دست دخالت آن را چون پاکستان عامل بی ثباتی در افغانستان و دلیل ماندن نیروهای خارجی در این کشور قلمداد کند.

مقارن با آن بود که اجلاس چهارجانبه کشورهای همسایه افغانستان به میزبانی تاجیکستان برگزار شد و روسای جمهور چهار کشور به تبادل نظر در زمینه آینده این کشور و نحوه مشارکت در بازسازی و حل مشکلات اقتصادی و امنیتی این کشور پرداختند. این اجلاس در حالی مورد تایید امریکا نیز قرار گرفت که ایران به عنوان همسایه مهم افغانستان در آن نادیده گرفته شده و به اجلاس دعوت نشده بود.

تهران بارها علاقه و انگیزه خود را به مشارکت در حل مسائل افغانستان اعلام کرده است اما گویی اراده و علاقه ای در این زمینه از سوی طرف مقابل وجود ندارد. می توان گفت افکار عمومی و ذهنیت تاریخی جامعه افغانستان نسبت به پاکستانی ها بسیار بدبین تر و تیره تر از نگاهی است که به ایران داشته اند. شاید تنها از سال 84 به این طرف بوده که افغانستان به دلیل مشکلات تردد و اقامت مهاجرین و برخی رفتارهای روا داشته شده از سوی دولت ایران با اتباعش لب به گلایه و سرزنش همسایه باز کرده است. اتهام دخالت در امور داخلی این کشور نیز بیش از آنکه با عمل و رفتار ایران هم پوشانی داشته باشد با اقدام های نظامیان و دولتی های پاکستان همخوانی دارد. حتی جامعه افغانستان با اطلاع از مشکلات تاریخی و مرزی میان افغانستان و پاکستان، همواره بطور مستقیم این کشور را به حمایت از شورشیان و سوق دادن آنها به سمت افغانستان متهم می کنند و غرب نیز در این باره اطلاعات و مدارک کافی را در اختیار دارد. از سوی دیگر پاکستان نیز بارها افغانستان را متهم به روانه کردن شورشیان مسلح به خاک کشورش کرده و گاه مجادلات لفظی میان دو طرف تا آستانه درگیری های مرزی پیش رفته است. با این حال و در اوج بی اعتمادی میان این دو کشور، رئیس جمهور پاکستان به اجلاس چهارجانبه دعوت می شود و رئیس جمهور ایران دو روز پس از پایان این اجلاس و به قصد برقراری روابط تهران – دوشنبه عازم تاجیکستان می شود.

اجلاس چهارجانبه تاجیکستان، بخشی از برنامه های جامعه بین الملل برای افغانستان بود که قرار است ادامه پیدا کند تا مسئله صلح و امنیت در این کشور با مشارکت همسایگانش رنگ و بویی منطقه ای به خود بگیرد و از راه حل های مشارکتی بیشتری بهره بگیرد. در بیانیه مشترکی که روز جمعه توسط رهبران چهار کشور افغانستان، روسیه، تاجکستان و پاکستان به امضا رسید، این رهبران ضمن حمایت از روند صلح در افغانستان، از سپردن مسئولیت های امنیتی به قوای افغان استقبال کردند. رهبران چهار کشور به جامعه بین الملل تاکید کردند که با سپردن مسئولیت های امنیتی به نیروهای افغان، در پرورش نظامی و تجهیز نیروهای امنیتی افغان و تقویت اقتصادی این کشور همکاری خواهند کرد.

همچنین در بیانییه مشترک این کشورها بر افزایش همکاری های اقتصادی، ایجاد خطوط هوایی میان کشورها و نیز اهمیت پروژه برق گاز که انرژی برق را از آسیای میانه به کشورهای جنوب آسیا انتقال می دهد، تاکید شد. در این اجلاس در زمینه مبارزه مشترک علیه تروریسم و قاچاق مواد مخدر، ایجاد راه های حمل و نقل و انتقال انرژی از قرقیزستان و تاجیکستان به افغانستان گفتگو شد. بدون شک نزدیکی و همکاری درازمدت این کشورها در پروژه انتقال گاز از مسیر افغانستان به پاکستان و هند نیز موثر است و عدم حضور ایران در این همکاری ها به معنی عدم مشارکت آن در امتیازات اقتصادی مربوطه خواهد بود.

دیمیتری مدودف پس از پایان این اجلاس به خبرنگاران گفت: ما باید به این موضوع فکر کنیم که چگونه می توانیم همکاری ها میان حکومت های خود را تقویت کنیم. باید تاکید کنم که حکومت های ما از این راه می توانند صلح و امنیت منطقه را تامین کنند.

امام علی رحمان رییس جمهور تاجیکستان هم به همکاری اقتصادی میان چهار کشور اشاره کرد و گفت: ما می توانیم علاوه بر همکاری های امنیتی در عرصه اقتصادی نیز فعالیت مشترک داشته باشیم. گفتگوهای ما نشان داد که ما چهار کشور، منافع مشترکی داریم. منافع مشترک ما صرفا در عرصه امنیت و ثبات نیست بلکه حوزه تجارت را هم شامل می شود.

حالا این اجلاس که زمینه همکاری های سیاسی و اقتصادی را میان کشورهای اطراف ایران گسترش داده و آنها را به مشارکت بیشتر در اداره امور منطقه و تصمیم گیری های کلان در مورد صلح و امنیت منطقه ترغیب می کند، به پایان رسیده و محمود احمدی نژاد قرار است برای افتتاح فاز اول سد "سنگ‌توده ‌2" عازم دوشنبه شود.       

سفیر ایران در دوشنبه گفته است، نیروگاه "سنگ‌توده ‌2" یکی از مهم‌ترین طرح‌های بخش انرژی تاجیکستان است که بر روی رودخانه وخش در ‌120 کیلومتری جنوب شرق تاجیکستان در حال ساخت است. ظرفیت تولیدی نیروگاه این سد ‌220 مگاوات بوده و قرار است پس از راه‌اندازی، سالانه یک میلیارد کیلووات ساعت نیروی برق تولید ‌کند. سرمایه‌گذاری تاجیکستان در این پروژه ‌40 میلیون دلار بوده است و ‌180 میلیون دلار بقیه از سوی جمهوری اسلامی ایران تأمین می‌شود و بر اساس توافقات انجام شده بین مقامات دو کشور، این نیروگاه پس از بهره‌برداری، به مدت ‌12 سال در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، تا طرف ایرانی سرمایه‌گذاری و سود توافق شده خود را از طریق درآمدهای حاصل از آن برداشت کند و پس از آن نیروگاه را در اختیار طرف تاجیکی قرار خواهد داد.