گفتگوهای سوری ایران و ترکیه ادامه دارد

در شرایطی که گفته می شود روابط تهران - آنکارا پس از اوج گیری خشونت‌ها در سوریه تحت الشعاع حمایت یا عدم حمایت از بشار اسد قرار گرفته است، مذاکره تلفنی احمدی نژاد و اردوغان می تواند تلاشی دوباره از سوی ترکیه در جهت بازگرداندن آرامش به سوریه و کمک خواستن از تهران برای ارائه راه حل در این باره تلقی شود.

پیشتر وزیران خارجه دو کشور رایزنی‌هایی را درباره وقایع سوریه انجام داده بودند ولی به نظر می رسد تمایل ترکیه به راهبردهای مطلوب غرب و فشار بر دمشق موجب شد تا اختلاف نظرهای بنیادین سیاسی میان دو کشور عیان شود و تهران به کانون و کاروان کشورهای محکوم کننده رژیم بشار اسد نپیوندد.

هنوز سیاست مشخص و مسیر معینی در فشارهای بین المللی بر سوریه مشاهده نمی شود. فعلا جامعه بین الملل در انتظار فروپاشی کامل رژیم معمر قذافی نشسته است تا اولین محصول مشارکتی خود را در تحولات شمال آفریقا به نظاره بنشیند. اگرچه گفته می شود ناتو و غرب در آینده لیبی تنها نقش یاریگر و تسهیل کننده دوران انتقال را برعهده خواهند داشت اما به هر شکل نمی توان از تاثیرگذاری آنها بر سقوط قذافی و تصمیم گیری و جهت دهی به آینده این کشور چشم پوشید.

روز گذشه بخشی از مذاکرات تلفنی احمدی نژاد و اردوغان به تحولات جاری منطقه اختصاص داشت. احمدی نژاد در این گفتگو، کمک به ملت‌های منطقه برای انجام اصلاحات و قرار گرفتن در مسیر عدالت و آزادی بدون دخالت غربی‌ها را مسئولیت تاریخی ایران و ترکیه خواند و گفت: دو کشور برای اینکه ملت‌های منطقه از آزادی، دموکراسی و عدالت برخوردار باشند باید همکاری‌های فشرده ای را با هم طراحی و عملیاتی کنند.

تاکید احمدی نژاد بر حمایت از دموکراسی و آزادی در کنار عدالت برای مردم منطقه، بسیار به چشم آمده و مورد توجه قرار گرفته است. تا پیش از این کمتر از جانب او و باقی مقام‌های حال حاضر ایران این دست موضع گیری در مورد تحولات منطقه مشاهده شده بود. به نظر می رسد رسیدن قذافی به پایان کار خویش و لحنی که ترکیه برای توصیف تغییرات منطقه به کار می برد، سبب شده است تا جنس کلام رئیس جمهور نیز تلطیف قابل توجهی پیدا کند. البته او همچنان به دخالت‌های امریکا و اروپا در منطقه تاخاته و آن را غیرقابل قبول خوانده و گفته است: مسائل منطقه راه حل غربی ندارد و می توان با روش‌های اسلامی تمام مسائل منطقه را حل کرد؛ به نحوی که ملت‌ها به حقشان برسند و هیچ کس آسیبی نبیند.

شاید این اظهارات بیش از هر چیز در مورد سوریه با اردوغان در میان گذاشته شده باشد. علاوه بر ایران، روسیه نیز قائل به حل و فصل مشکلات سوریه با استفاده از اصلاحات سیاسی و راهبردهای منطقه ای است و دخالت غرب را در مورد این کشور برنمی تابد. البته روس‌ها پیشتر در مورد لیبی نیز همین نظر را داشتند ولی با مشاهده شدت خشونت‌ها و شیب تند سقوط رژیم قذافی کم کم لحن و موضع خود را تغییر دادند.

اکنون تغییر لحن محمود احمدی نژاد است که نگاه هر ناظر سیاسی را به خود معطوف کرده است. او گفته:‌ دموکراسی، آزادی و عدالت حق مردم است و همه باید از آن برخوردار باشند اما دخالت قدرت‌های زورگو به این بهانه، شرایط را بدتر می کند که نمونه بارز آن در لیبی قابل مشاهده است.

وی با بیان اینکه مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال تمام ملت‌ها همواره طرفداری از عدالت برآمده از آرای مردم و حق بوده، گفته است: نام ایران همیشه در کنار حق و عدالت بوده است و ملت ایران قاطعانه در این مسیر حرکت می کند. آزادی و دموکراسی نیز در سایه برادری و تفاهم به دست می آید و ایران آمادگی دارد در این مسیر در کنار دولت‌ها و ملت‌های منطقه قرار گیرد.

بدون شک تفاسیر و تعابیر تازه ای که احمدی نژاد در کلامش استفاده کرده، دلیلی بر همسویی مطلق او با اردوغان در تحلیل مسائل منطقه ای به خصوص درمورد سوریه نیست اما تلاشی برای حفظ رابطه نزدیک و دوستانه با ترکیه می تواند باشد. شاید این ادبیات تازه بیش از هر چیز ادبیاتی دیپلماتیک در مراودات بین المللی باشد که پس از تحولات منطقه به گفتمانی غالب و ناگزیر بدل شده است.