واقعا چرا؟ یا در جستجوی دلیل سفر به آنتالیا و ارمنستان

یک عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران گفته است: سواحل جنوبی ترکیه تا 35 سال پیش، مناطق روستایی مخروبه‌ای بودند که اکنون به لطف گردشگرانی مانند ایرانی‌ها آباد شده‌اند.

ناصر مرادی در گفتگو با خبرگزاری ایسنا، وجود برخی قوانین و ضوابط داخلی را یکی از عوامل استقبال بیش از اندازه‌ مردم از سفرهای خارجی دانسته و افزوده است: چه می‌شود که مردم، دو روز رفت و دو روز برگشت با اتوبوس را تحمل می‌کنند تا چهار روز در ارمنستان بمانند. یا نخجوان واقعا چه جذابیت و امکانات خاصی دارد که مردم آن را به‌عنوان مقصد سفر خارجی خود انتخاب می‌کنند؟! مسأله این است که عده‌ای پول دارند و نمی‌دانند کجا بروند، پس وقتی شرایط داخل کشور را در نظر می‌گیرند، ترجیح می‌دهند به خارج از کشور سفر کنند.

به گفته وی، مشکلات همیشه یکی بوده و چاره این است که با وضع موجود واقعا نباید دنبال سرازیر شدن گردشگران خارجی به کشور باشیم، چون اگر جدول جمعیت گردشگران دنیا را بررسی کنیم، شاید ایران در جذب گردشگر جزو آخرین رده‌ها باشد. از سوی دیگر هم نمی‌توان جلوی سفر ایرانی‌ها را به خارج از کشور گرفت.

مرادی همچنین به وضعیت سواحل جنوبی ترکیه که یکی از مقاصد برخی گردشگران ایرانی است، اشاره کرده و گفته است: وضعیت 30 سال پیش سواحل کمر، بدروم و کوش‌آداسی در ترکیه شاید اصلا قابل مقایسه با جزیره‌ کیش در 30 سال پیش نباشد. این سواحل، روستاهایی خرابه بدون هیچ امکاناتی داشتند، اما اکنون شرایط آنها به‌خاطر سفر گردشگرانی مانند ایرانی‌ها بسیار تغییر کرده است. همچنین 30 تا 40 درصد گردشگرانی که به آنتالیا می‌روند، ایرانی هستند و در آبادی این منطقه بسیار نقش داشته‌اند. حتی قبرس نیز این روزها به‌خاطر اینکه یکی از مقاصد دانشجویان ایرانی شده، در حال تغییر و تحول است. بسیاری از خانه‌های قدیمی آن خراب شده‌اند و آپارتمان‌هایی با متراژ 30 تا 40 متر برای دانشجویان ایرانی ساخته شده است. مالزی هم به‌خاطر سفر زیاد دانشجویان ایرانی، این روند را طی کرده است.

این فعال و کارشناس حوزه گردشگری در جستجوی دلایل سفر ایرانیان به کشورهای برشمرده، بیش از هر چیز به دنبال علل اجتماعی، نیازهای تفریحی و احتیاجات آموزشی و شوق ادامه تحصیل در شرایطی استاندارد و قابل قبول است. درواقع به نظر می رسد عمده دلایلی که در این بین مشهود است، دو نیاز کاملا طبیعی است که از فقدان امکانات مطلوب داخلی یا محدودیت های موجود در کشور نشات می گیرد.

دسته ای از کارشناسان معتقدند باید شرایطی را با الگوبرداری از کشورهای اسلامی نظیر کویت ایجاد کرد تا نیازهای تفریحی اقشار متوسط و مرفه جامعه فراهم شود و از خروج سرمایه ها از کشور تا حد ممکن جلوگیری کرد. اما دسته ای دیگر بر این باورند که خروج گردشگران امری بدیهی است و نمی توان هر خواسته و نیازی را در داخل مرتفع کرد؛ بلکه می توان زمینه ای ایجاد کرد تا با خروج عده ای گردشگر از کشور برای عزمیت به سواحل و اماکن عاری از محدودیت های دینی و اجتماعی، گردشگرانی نیز با اهداف دینی و فرهنگی وارد ایران شده و از جاذبه های موجود کشور بازدید کرده و جایگزین سرمایه های خارج شده از ایران شوند.

بهروز جعفری عضو هیأت رییسه‌ کمیسیون فرهنگی مجلس با ابراز نگرانی نسبت به تعداد کم گردشگران ورودی به کشور می گوید: باید بخش خصوصی را تقویت کنیم تا آزادی عمل بیشتری در این حوزه داشته باشد.

او درباره‌ افزایش سفر ایرانیان به کشورهایی مانند ترکیه و افزایش خروج ارز از کشور گفته است: ترکیه خطوط قرمزی را که ما در کشور داریم، ندارد، زیرا یک کشور لاییک محسوب می شود و گرچه احزاب اسلام‌گرا دولت را در اختیار دارند، ولی قانون اساسی آنها لاییک است. به این ترتیب، ممکن است هر کسی با هر عقیده‌ای به این کشور و بخش‌های مختلف آن مانند آنتالیا یا استانبول سفر کند. در واقع، آزادی عمل بیش از حدی که در آنجا برای گردشگر وجود دارد، عاملی مهم است که ما در ایران نمی‌توانیم داشته باشیم. بر این اساس، نه از خارج از کشور می‌توانیم گردشگر جذب کنیم و نه تورهای داخلی خود را با چنین شرایطی می‌توانیم برگزار کنیم.

این نماینده مجلس معتقد است با این شرایط باید به دنبال راه‌های جایگزین گشت. به عنوان نمونه، اگر زیرساخت‌های گردشگری را در همه جای کشور و در همه‌ مناطق نمونه‌ گردشگری فراهم کنیم و به بخش‌ خصوصی تسهیلات ارزان‌قیمت دهیم تا آنها زیرساخت‌ها را فراهم کنند‌، این موضوع به نحوی در گردشگری داخلی جبران می‌شود.

جعفری که ظاهرا جزو آن دسته ای است که خروج گردشگر از کشور را با توجه به مقتضیات داخلی و شرایط خارجی امری بدیهی و ناگزیر می دانند، می گوید: ما نگران خروج گردشگران نیستیم بلکه نگران میزان ورود گردشگر هستیم، زیرا این میزان در هیچ‌کدام از بخش‌های گردشگری مذهبی و گردشگری سیاحتی پایاپای نیست.

راه حل او این است که یا باید بخش خصوصی را تقویت کرد تا آزادی عمل بیشتری داشته باشد یا اینکه برخی شرکت‌ها را از حالت انحصاری خارج کنیم تا مقداری تبادل گردشگر با ایران انجام شود. او همچنین آمارهای ارائه شده از سوی سازمان میراث فرهنگی را چندان متقن و قابل اعتماد نمی داند و در اختیار داشتن آمار صحیح گردشگران را برای برنامه ریزی و آسیب شناسی این حوزه یک ضرورت می داند.