آقایان برای بحرین چاره‌ای بیاندیشید
روابط بریتانیا و بحرین سابقه دویست ساله دارد. اتحاد بریتانیا با خاندان آل خلیفه که به مدد لندن قدیمی‌ترین متحدش در منطقه خلیج فارس شدند همواره متاثر از تاثیرگذاری ایران در منطقه بوده است. بحرین برای سالیان طولانی مستعمره بریتانیا بود و تبدیل به پایگاهی مطمئن برای آن در رابطه با هند و خاور دور بود. این روابط پس از استقلال بحرین در سال 1971 همچنان ادامه یافت. بحرین بیشترین انگلوفیل‌های خاورمیانه را در خود دارد و این کشور همواره بیشترین حمایت را از فعالیت نیروهای نظامی بریتانیا در منطقه داشته است که نمونه بارز آن را در جنگ اخیر افغانستان شاهدیم. همان طور که پنجمین ناوگان نظامی ایالات متحده نیز در بحرین مستقر است و این کشور شاه‌کلید امکانات نظامی در رابطه با ایران بوده است.
در سال‌های اخیر ثبات و استقرار همیشگی این کشور به چالش کشیده شده است. پس از سقوط نظام کمونیستی در سال 1989 که خود مانع تحقق مطالبات دموکراتیک کشورهای جهان می‌شد و دولت بحرین نیز به بهانه برخورد با کمونیسم محدودیت‌های بسیاری را برای شهروندانش اعمال می‌کرد، کشورهای غربی که خود از نظام دموکراتیک و لیبرال بهره می‌برند فشارهای تازه‌ای را به کشورهای دیکتاتوری وارد آوردند تا نظام‌های خود را دموکراتیک کنند. اما در خاورمیانه مسئله مذهب که یکی از مهمترین فاکتورهای سیاسی تحولات محسوب می‌شود، همواره نقطه چالش‌برانگیزی برای رسیدن به دموکراسی بوده است.
هنگامی که شاه ایران در سال 1979 پس از چند ماه تظاهرات مردمی و نافرمانی مدنی سقوط کرد، نظام جمهوری اسلامی ایران بر سر کار آمد تا برای نخستین بار نظام دینی اسلامی در جهان قدرت را در دست گیرد. به فاصله کمی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، جنگ 8 ساله عراق با ایران، یکی از خونین‌ترین جنگ‌های جهان پس از جنگ جهانی دوم در گرفت. بر خلاف میل مخالفان ایران به آنچه می‌خواست، رسید. از آن موقع تا کنون ایران ثبات داخلی یافته و به این سمت می‌رفته که ثبات منطقه را با ثبات خود گره بزند. تلاش ایران همواره بر این استوار بوده که اعراب قدرت آن را به هر قیمتی شده به رسمیت بشناسند.
با سقوط نظام استبدادی صدام حسین در عراق، نفوذ ایران در این کشور افزایش یافت. همچنین به واسطه حزب الله ایران قدرتمندترین عنصر تاثیرگذار در لبنان شد. پس از آغاز بهار عربی ایران در کنار مردم انقلابی منطقه ایستاد. یکی از این کشورها بحرین بود. بحرین به اتفاق عراق تنها کشورهای دنیای عرب هستند که اکثریت آنها را شیعیان تشکیل می‌دهند. به همین دلیل هم ایران می‌خواهد با افزایش نفوذ خود در آن کشورها ثبات آنها را به خود وابسته کند. با وجود خاندان آل خلیفه در راس هرم قدرت بحرین تامین این توازن بسیار سخت است. به اعتقاد بسیاری از اعراب بحرین نقطه ثقل حکومت سنی در برابر خلیج فارس شیعی ایرانی است. در عین حال مردم بحرین مترقی‌ترین مردم کشورهای حوزه خلیج فارس محسوب می‌شوند. آزادی عقیده در بحرین وجود دارد، حقوق زنان رعایت می‌شود و رفاه عمومی نیز بالا است. از لحاظ حقوق سیاسی بحرین یکی از کشوری های مشروطه منطقه خلیج فارس محسوب می‌شود اما قدرت در دست هیئت حاکمه آن محصور مانده است.
یکی از بزرگترین اتفاقاتی که می‌تواند آینده دموکراتیک سیاسی کشور را به هم بزند این است که تصمیم‌های طایفه‌ای محرک تحرکات سیاسی شوند و بخواهند تاثیرات عمیق بگذارند. بریتانیا با مشابه این پدیده در چند دهه اخیر در ایرلند شمالی برخورد داشته است. وضعیت فعلی بحرین که از ابتدای سال جاری میلادی رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفته در حقیقت به شدیدترین وضعیت خود در این زمینه رسیده است. در ابتدا ماه فوریه، پس از تظاهرات گسترده‌ای که مردم بحرین در میدان لولو (مروارید) منامه انجام دادند و طی آن که سه تظاهرکننده بحرینی و یک پلیس کشته شدند، دولت بحرین پیشنهاد مذاکره بدون پیش‌شرط را به مخالفان داد. نیروهای امنیتی از خیابان‌های بحرین خارج شدند و مذاکره با ولیعهد آغاز شد. در خیابان‌ها، جمعی از تظاهرکنندگان رادیکال و تندرو خواستار سرنگونی رژیم شدند. با مشاهده این وضعیت، هیئت حاکمه از حق وتوی خود استفاده کرد و نیروی نظامی برای سرکوب کامل تظاهرکنندگان به خیابان‌های اصلی شهر گسیل داشت. مشابه همان اتفاقی که در سال 1970 در شمال ایرلند تحت عنوان "نه برای رفتن" اتفاق افتاد. جامعه سنی خود را تحت محاصره احساس کرد. از این رو دار و دسته سنی‌ها محله‌های سنی‌نشین را قرق کرده و ورودی‌ها محله‌های سنی‌نشین را بستند. همه این اتفاق‌ها تنها چهار هفته پس از آغاز مذاکرات رخ داد، مذاکراتی که بنا بود با هدف یافتن راه حلی برای پایان دادن به بحران درگیری‌های سیاسی آغاز شود اما دولت تشخیص داد که وضعیت فوق العاده است و باید فورا مذاکرات را متوقف کرده و مشت آهنین به مخالفان نشان دهد. نمانیدگان پارلمان بحرین نیز از سمت‌های خود استعفا دادند و اعلام کردند تا زمانی که انتخابات جدیدی برگزار نشود و به آزادی‌هایی که مطالبه می‌کنند نرسند به جنبش اعتراضی خود ادامه خواهند داد و حاضرند زندگی خود را زیر سایه تهدید همچنان ادامه دهند.
در این جا نکته‌ای وجود دارد و آن این که اگر بحرین با ادامه این وضعیت وارد جنگ داخلی شود، آن گاه چه اتفاقی رخ خواهد داد. آنگاه بی‌شک ایران با حمایت از شیعیان بحرین به رویارویی با عربستان که از سنی‌های بحرین حمایت بی‌شائبه‌ای می‌کند، برخواهد خواست. از سویی اقتصاد جهانی با افزایش قیمت نفت مجددا شوک تازه‌ای را تجربه خواهد کرد، در عین حال غرب نیز در کمال حیرت مشاهده می‌کند که متحدانش را یک به یک در خاورمیانه از دست می‌دهد، از سویی این نگرانی وجود دارد که بنیادگرایان اسلامی مجددا در پاکستان تقویت شوند و بدین ترتیب اسلام‌گرایان افراطی سراسر جهان دوباره نیرو بگیرند. در مقابل، سازمان امنیت بحرین بیش از پیش خود را با سازمان امنیت عربستان گره خواهد زد و ضمن پذیرفتن اشغال بحرین توسط این کشور تبدیل به یک کلید استراتژایک برای تضمین امنیتی عربستان خواهد شد. از این نگران‌گننده‌تر این است که خشونت‌های تازه‌ای در کشورهای عربی منطقه خلیج فارس شکل بگیرد و حکومت‌های منطقه برای سرکوب آنها دست به کار شوند. این در حالی است که مشکلات متعدد جامعه جهانی از خشک‌سالی و افزایش گرمای زمین گرفته تا بحران‌های شدید اقتصادی و زیست محیطی به شدت جهانیان را آزاد می‌دهد.
با نگاهی به منطقه در می‌یابیم که شیعیان در کشورهای مختلف عربی خلیج فارس بیش از پیش تحت فشارند. به خصوص شیعیان عربستان سعودی که فقط منتظرند دریچه‌ای باز شود تا حقوق ضایع شده خود را بازستانند. قطعا اعمال کامل دموکراسی واقعیت‌هایی را نمایان خواهد کرد که تحولات شگرف و کاملا متفاوتی را به دنبال خواهد داشت. این هم نوعی از هنر جنگیدن برای رسیدن به حق شهروندی در دنیای مدرن است.
حاکمان بحرین باید از اتفاقات اخیر کشورشان درس بگیرند و با فرا رسیدن ماه رمضان به این موضوع فکر کنند که چگونه می‌توانند به بهترین شکل کشور را به پیش ببرند. بی‌شک ماه رمضان می‌تواند در پیشبرد این هدف بسیار کمک کند. در آینده مردم اگر نگاهی به گذشته بیندازند خواهند گفت دیگر راهی به عقب وجود ندارد و آن گاه ممکن است حس انتقام‌گیری به شکل بی‌سابقه‌ای نزد آنها افزایش یابد. دولت بحرین باید ضمن درس گرفتن از اشتباهات گذشته خود صفحه تازه‌ای در روابط آینده دولت – ملت خود ایجاد کند و بداند هر گونه رفتاری نه تنها بر شهروندان بحرینی بلکه بر کل منطقه تاثیر خواهد گذاشت.
منبع: دیلی تلگراف
نظر شما :