یکشنبه سیاه در سایه اختلاف‌های انتخابات ریاست جمهوری لبنان

سرانجام آنچه نباید رخ می داد، رخ داد. «یکشنبه سیاه» در حالی به وقوع پیوست که تا کنون هیچ کس حاضر نیست مسئولیت فجایع آن را بپذیرد. حزب الله در ابتدا دولت و به دبنال آن ستاد ارتش را مسئول کشتار روز یکشنبه دانست اما از آن روز تا کنون نه دولت و نه ارتش هیچ کدام اتهام­های وارده را نپذیرفته­اند.

 

فردای حادثه «میشل سلیمان» رئیس ستاد ارتش لبنان به دیدار «سید حسن نصر­الله» دبیر کل حزب الله لبنان رفت و تاسف شدید خود را از حادثه پیش آمده به اطلاع وی رساند. سلیمان همچنین وعده داد، عاملان کشتار را هر چه سریعتر شناسایی کرده و آنها را به مجازات برساند.

 

سلیمان همچنین با صدور بیانیه­ای تاکید کرد، ارتش تحقیقات خود را به صورت جدی درباره وقایع یکشنبه سیاه آغاز کرده و اطمینان می­دهد تحقیقات واضح، شفاف و با دقت کامل باشد.

 

در همین حال گفته می­شود، سید حسن نصرالله برای میشل سلیمان ضرب­الاجلی تعیین کرده که بر اساس آن وی تا اول ماه فوریه فرصت دارد، نتایج تحقیقات خود درباره یکشنبه سیاه را منتشر کند.

 

وی همچنین به رئیس ستاد ارتش لبنان گفته است که حزب­الله تلاش می­کند احساسات طرفداران خود را تا آنجا که ممکن است کنترل کند اما این کنترل هم نمی­تواند ابدی باشد. از این رو لازم است حقیقت در کوتاهترین زمان ممکن شناخته شود. امیدوارم ما را بیش از این تحت فشار نگذارید.

 

روز یکشنبه در «ضاحیه جنوبی» در جنوب بیروت که عمدتا طرفداران احزاب 8 مارس هستند در اعتراض به قطع مکرر برق و دیگر نابه­سامانی­های موجود دست به تظاهرات زدند که در کمال ناباوری تظاهرات آنها تبدیل به خشونت شد و در نهایت حداقل 8 جوان از جمله یک جوان 17 ساله کشته و بیش از 50 نفر زخمی شدند.

 

پس از آن حادثه که مورد انتقاد و محکومیت تمام طرف­ها از 8 مارس گرفته تا 14 مارس شد، طرفداران حزب­الله روز یکشنبه را «یکشنبه سیاه» نامیدند تا این نام برای همیشه در اذهان باقی بماند.

 

در این میان عده­ای نیز انگشت اتهام را متوجه نیروهای فالانژ تحت کنترل «سیمر جعجع» کرده­اند و اظهار می دارند که آنها با نفوذ در مناطق عمدتا شیعه نشین طرفدار حزب الله و جنبش امل فاجعه روز یکشنبه را بوجود آوردند.

  

اما درباره دلایل حادثه پیش آمده حرف و حدیث­های بسیاری وجود دارد. برخی از تحلیلگران و ناظران نزدیک وقایع لبنان بر این باورند که بین آنچه در روز یکشنبه پیش آمد با انتخاب میشل سلیمان به عنوان رئیس جمهوری لبنان و پافشاری گروه 8 مارس برای در اختیار داشتن یک سوم کرسی­های وزارت دولت رابطه­ای وجود دارد.

 

به عبارت دیگر آنها معتقدند این حادثه برای تحت فشار قرار دادن گروه­های سیاسی درگیر در انتخابات ریاست جمهوری لبنان بوجود آمده تا آنها را وادار کنند از مطالبات خود در این باره کوتاه آمده و روند انتخاب ریاست جمهوری را تسهیل کنند.

 

گروه 8 مارس خواهان دریافت یک سوم کرسی­های وزارتی کابینه دولت به علاوه یک است. در مقابل گروه 14 مارس نیز می خواهد نصف به علاوه یک کرسی­های کابینه به همراه پست نخست­وزیری متعلق به آن باشد.

  

آنچه در این میان اهمیت دارد، این است که حساسیت ماجرا به اندازه­ای است که کمتر کسی جرات بازگو کردن نوع این روابط را می کند.

 

در یکشنبه سیاه چه گذشت  

درباره این که در روز یکشنبه­چه گذشت و وضعیت میدانی چه بود، حدس و گمان­های بسیاری وجود دارد و اظهار نظرهای بسیاری نیز شده است. برخی منابع نزدیک به 14 مارس مدعی شده­اند، تعدادی از درجه­داران ارتش قبل از حادثه در مکانی موسوم به «مار میخایل» در منطقه شیعه نشین «بلاد جبیل» مستقر شده بودند.

 

بنا بر این گزارش موقعیت ارتش ثابت بوده و نیازی به جا به جایی برای انجام عملیات نظامی نداشته است. با آغاز تظاهرات تظاهرکنندگان به یکی از محل­های نظامی موجود در محل تظاهرات حمله کرده و تلاش کرده­اند سلاح را از دست سربازان موجود خارج کنند. آنها موفق به خلع سلاح یک نفر می­شوند اما هنگامی که نوبت به سرباز دوم می­رسد وی تیر هوایی می­زند تا جمعیت را متفرق کند که ناگهان باران رگبار و گلوله از ناحیه­ای دیگر و از جایی نامعلوم باریدن می­گیرد و آن وضعیت را به بار می­آورد.

 

در این میان شبکه المنار وابسته به جنبش حزب الله نیز با پخش فیلمی نشان داد که عده­ای افراد مسلح بر بام ساختمان­های منتهی به محل تظاهرات سنگر گرفته و تظاهرکنندگان را به گلوله بسته­اند. چون تصویر از دور گرفته شده و موقعیت تیراندازان با دوربین نزدیک شده از این رو نمی توان فرم لباس و چهره افراد را مشخص کرد.

 

آنچه حائز اهمیت است این است که فئواد سنیوره نخست وزیر لبنان که این روزها به دلیل وقایع پیش آمده در کشورش از سوی مخالفان به شدت تحت فشار است نیز از آنچه در روز یکشنبه پیش آمده به شدت نگران است. وی در دیدار با قاضی «سعید میرزا» دادستان عالی لبنان بر کشف حقایق و عوامل جنایات روز یکشنبه در سریعترین زمان ممکن و به دور از هر گونه چشم­پوشی و فشار خارجی تاکید کرد و از وی خواست نتیجه تحقیقات را هر چه سریعتر به اطلاع وی برساند.

 

سنیوره تاکید کرده است که باید عاملان این جنایت هولناک هر چه سریعتر شناسایی شده و بر اساس قانون مجازات شوند.

 

در همین رابطه سنیوره با سمیر جعجع رهبر فالانژهای لبنان نیز دیدار و گفت و گو کرد. در این دیدار سمیر جعجع نگرانی تاسف و تعجب شدید خود را از آنچه در روز یکشنبه رخ داد، ابراز داشت و گفت: «بی شک عاملان این جنایت تخریب چهره ارتش را هدف قرار داده بودند.»

 

وی همچنین شایعه ورود نیروهای خود در منطقه «عین الرمانه» و دخالت در ایجاد حادثه روز یکشنبه را به شدت رد کرد.

 

تحرکات بین­المللی  

فواد سنیوره به اندازه­ای از حادثه پیش آمده در روز یکشنبه نگران است که در تماس­های مکرر خود با «شیخ حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی» نخست­وزیر دولت قطر، «احمد ابوالغیط» وزیر امور خارجه مصر و «یوسف بن علوی بن عبدالله» وزیر امور خارجه عمان نتوانست نگرانی شدید خود را از وضعیت بحرانی جاری در کشورش مخفی دارد.

 

وی همچنین در ملاقات با «عبدالعزیز خوجه» سفیر عربستان در لبنان نیز تاکید کرد، تلاش­­های اتحادیه عرب برای پایان دادن به مناقشات جاری در لبنان نباید به هیچ وجه متوقف شود و وزیران امور خارجه کشورهای عربی وظیفه دارند هر چه سریعتر هر آنچه را صلاح می­دانند، انجام دهند.   

 

عبدالعزیز خوجه نیز تاکید کرد، انتخاب میشل سلیمان به سمت ریاست جمهوری باید هر چه سریعتر انجام شود و نباید اجازه داد زمان بیش از این تلف شود.

 

در همین رابطه «ولید جنبلاط» رئیس جنبش «گفت و گوی دموکراتیک» و یکی از رهبران برجسته گروه 14 مارس که در مسکو پایتخت روسیه به سر می­برد، تاکید کرد، انتخاب فوری رئیس­جمهوری بر اساس طرح اتحادیه عرب تنها راه ممکن برای فروکش کردن بحران در لبنان است.

 

وی همچنین گفت: «برقراری رابطه دوستانه با دمشق و انتخاب رئیس­جمهوری در سریعترین زمان ممکن تنها ضامن موجود برای آینده لبنان است.»

 

«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه نیز ضمن ابراز نگرانی شدید از اوضاع لبنان اظهار داشت، رئیس­ جمهوری لبنان باید هر چه سریعتر انتخاب شود. بویژه این که اوضاع لبنان روز به روز وخیم­تر نیز می­شود.

 

از سوی دیگر قرار است «عمرو موسی» دبیر کل اتحادیه عرب که تلاش می­کند هر چه سریعتر بحران انتخاب ریاست جمهوری لبنان را حل و فصل کند، مجددا به بیروت سفر کند تا به بحران­های جاری رسیدگی کند.

 

در این میان «میشل عون» رهبر جریان میهن آزاد از دبیر کل اتحادیه عرب خواسته است که سفر خود به لبنان را به تعویق بیاندازد زیرا به اعتقاد وی واقعه روز یکشنبه اوضاع جاری در لبنان را به گونه دیگری رقم زده است.

 

در همین حال «ولید المعلم» وزیر امور خارجه سوریه عمرو موسی دبیر کل اتحادیه عرب را به شدت مورد انتقاد قرار داده و گفته است، وی با انتشار نامه­های سری و دادن آنها به دیگر وزیران امور خارجه تلاش می کند سوریه را در قضیه لبنان تحت فشار بگذارد.

 

در همین رابطه گفته می­شود جلسه ویژه موسی با وزیران امور خارجه قطر، سوریه، عمان، مصر و عربستان که با خشم شدید وزیر امور خارجه سوریه نیز همراه بوده و در خانه موسی برگزار شده بود بدون هیچ نتیجه­ای به کار خود پایان داده است.

 

این در حالی است که اتحادیه عرب شاهد حمایت قوی دولت لیبی از موضع سوریه در قضیه لبنان بوده است.

 

بدین ترتیب به نظر می­رسد قضیه لبنان رفته رفته وارد مراحل حساس خود می­شود. تا کنون مشخص نشده که چه کسانی یکشنبه سیاه را موجب شده­اند ولی آنچه در ظاهر دیده می­شود این است که وضعیت لبنان به مرحله­ای رسیده که هیچ کدام از گروه­های سیاسی لبنان نمی­توانند دیگر احساس آرامش کنند. اگر مسئله انتخابات ریاست جمهوری همچنان لاینحل باقی بماند باید انتظار روزهای تلخ­تری را برای لبنان داشت.