آیا حجاب حکوت لائیک ترکیه را تهدید می کند؟
ترکیه کشوری است که بیش از 98 درصد از جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند و لغو محدودیت حجاب در دانشگاه ها می تواند درهای ادامه تحصیل را به روی بسیاری از دختران ترک باز کند.
اقدامات اخیر برای رفع محدودیت ها در خصوص حجاب در ترکیه را می توان نوید بخش خواند. حجاب مسئله ای است که اکنون بیش از 10 سال است که به یکی از مناقشات سیاسی این کشور تبدیل شده است.
با انتخاب حزب عدالت و توسعه (AKP) که اکنون پنج سال است که ریاست دولت را بر عهده دارد، آغاز بحرانی به نام حجاب بسیار زودتر پیش بینی می شد.
بر طبق قانون اساسی، ترکیه کشوری است لائیک و استفاده از هرگونه پوششی که نشان دهنده عقاید مذهبی افراد باشد در مراکز دولتی، دانشگاه ها و مدارس ممنوع است.
موضوعی که این روزها صحنه سیاسی ترکیه را پر کرده است، لغو محدودیت استفاده از حجاب اسلامی در دانشگاه ها است. ترکیه کشوری است که بیش از 98 درصد از جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند و لغو محدودیت حجاب در دانشگاه ها می تواند درهای ادامه تحصیل را به روی بسیاری از دختران ترک باز کند.
حجاب در دانشگاه ها
دختران محجبه ترک از سال 1998 اجازه ورود به دانشگاه های ترکیه ندارند. ممنوعیت داشتن حجاب اسلامی 7 سال پس از آنکه دادگاه قانون اساسی ترکیه در سال 1991 به آن رای داد مورد اجرا قرار گرفت. دانشجویان دختر پیش از سال 1991 نیز می توانستند با داشتن حجاب اسلامی وارد دانشگاه ها شوند. قانون اساسی ترکیه که در سال 1982 نوشته شد استفاده از هرگونه پوششی را که نشان دهنده عقاید دینی باشد منع کرده بود. یعنی از زمان تصویب قانون لائیسیته در ترکیه دانشجویان دختر 15 سال اجازه ورود به دانشگاه ها را داشتند.
مخالفین برداشتن محدودیت حجاب در دانشگاه های ترکیه بر این باورند که استفاده از حجاب اسلامی در دانشگاه ها به بدنه حکومت لائیک در ترکیه صدمه می زند. مخالفین این طرح معتقدند که هر دانشجو نمی تواند بنا به عقاید خود با هر نوع پوششی وارد دانشگاه شود، همانطور که یک سرباز نمی تواند به دلیل عقاید شخصی خود با هر لباسی وارد ارتش شود. مسئله دیگری که در خصوص آزادی استفاده از حجاب اسلامی در بین مخالفان این طرح وجود دارد این است که آنان بر این باورند که برداشتن محدودیت استفاده از حجاب در دانشگاه ها می تواند اولین گام برای از بین بردن این محدودیت در تمامی مکان هایی باشد که افراد محجبه اجازه استفاده از حجاب را ندارند.
طبق آمار، بیش از 60 درصد از زنان ترک در ترکیه از حجاب اسلامی استفاده می کنند. مقامات لائیک در ترکیه نگرانند که با برداشتن محدودیت های موجود نظام لائیک که میراث آتاتورک است به طور کلی با خطر بزرگی رو به رو شود. از آنجا که یک فرد دانشجوی پیش از ورود به دانشگاه در مدرسه اجازه استفاده از حجاب اسلامی را نداشته و پس از پایان تحصیلات خود در هیچ مرکز دولتی نیز اجازه نخواهد داشت که از حجاب اسلامی استفاده کند، با گذشت زمان خواهان گسترش این قانون خواهد شد.
نماینده حزب عدالت و توسعه در پارلمان اعلام کرد که پس از دانشگاه ها تلاشمان برای برداشتن محدودیت های حجاب در تمامی بخش ها خواهد بود. چنین اظهار نظری از طرف محافل لائیک ترکیه به عنوان حرکت های مخفی حزب عدالت و توسعه تعبیر می شود. چراکه حزب عدالت و توسعه همواره در تلاش است تا نشان دهد که خواهان تغییر نظام لائیک کشور ترکیه نیست.
ستون نویس روزنامه ملیت می نویسد که نگرانی ما محجبه بودن و یا نبودن دانشجو نسیت، نگرانی ما در خطر بودن نظام لائیک کشور است. اگر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه می خواهد حجاب را در دانشگاه ها آزاد کند، باید خیال ما را از بابت در خطر نبودن نظام لائیک راحت کند. وی پیشنهاد می دهد که دولت برای چنین کاری به پروژه پیوستن ترکیه به اروپا چنگ بی اندازد. حزب عدالت و توسعه اگر بتواند قطار اصلاحات اتحادیه اروپا را سرعت بیشتری ببخشد می تواند ثابت کند که همچنان به قوانین نظام لائیک ترکیه پایبند است.
اما موافقان این طرح معتقدند که از آنجا که استفاده از حجاب در مراکز غیر دولتی آزاد است و یک دانشجوی محجبه می تواند در کوچه و بازار و خیابان از حجاب اسلامی استفاده کند و از آنجا که دانشگاه نباید به محیطی بسته تبدیل شود بنابراین استفاده از حجاب اسلامی در دانشگاه ها مانعی ندارد.
قانون اساسی و مسئله حجاب
با تغییر اصل 10 و 42 قانون اساسی ترکیه دانشجویان محجبه می توانند بدون مشکل به تحصیلات خود در دانشگاه ها ادامه دهند.
در اصل 10 قانون اساسی ترکیه آمده است که ارگان های دولتی و مقامات اداری و تمام کارمندان آنها و تمام مراکزی که از خدمات عمومی بهره می برند باید زیر سایه قانون عمل کنند.
در اصل 42 قانون اساسی آمده است که هیچ کس نمی تواند کسی را از ادامه تحصیل منع کند مگر در قانون اساسی منع شده باشد. حد و مرز آن را قانون تشخیص می دهد.
با تغییر این دو اصل قانون اساسی می توان مراکز آموزش عالی را از حیطه این دو اصل جدا کرد و به دانشجویان محجبه این اجازه را داد که بتوانند آزادانه نوع پوشش خود را انتخاب کنند.
احزاب ترکیه و مسئله حجاب
حزب عدالت و توسعه یکی از احزاب اسلامی ترکیه است که همواره از طرف احزاب لائیک این کشور مورد نقد قرار گرفته است. روز گذشته احزاب عدالت و توسعه و حرکت ملی آزادی مسئله حجاب در دانشگاه ها را بررسی کردند و با یکدیگر به توافق رسیدند. بنابر این اکنون با تغییر در اصل 10 و 42 قانون اساسی ترکیه دانشجویان محجبه می توانند با حجاب اسلامی وارد دانشگاه ها شوند.
آزادی استفاده از حجاب در دانشگاه های ترکیه به تنهایی نمی تواند ضربه ای به پایه های سکولاریسم وارد کند. سکولارها در ترکیه با مقاسیه نظام حکومتی خود با فرانسه همواره این کشور را الگو قرار داده اند. اما این نکته را فراموش می کنند که بیش از 98 درصد از مردم ترکیه را مسلمانان تشکیل می دهند و بیش از 60 درصد از زنان این کشور دارای پوشش اسلامی هستند و دوم اینکه در فرانسه در مراکز آموزش عالی غیر دولتی هیچ مانعی برای نوع پوشش دانشجویان وجود ندارد و این درحالی است که در ترکیه حتی در مراکز آموزش عالی غیر دولتی نیز دانشجویان نمی توانند از پوشش اسلامی استفاده کنند.
نظر شما :