پشت پرده درگیری های لبنان

ده ها هزار تن از آورگان فلسطینی ساکن لبنان در پی آغاز درگیری ها میان نیروهای نظامی لبنان و گروه "فتح السلام" مجبور به ترک ارودگاه های شمال لبنان شده اند. این در حالی است که دولت سینیوره به ارتش چراغ سبز نشان داده است تا همه‌ تدابير لازم براى بازگرداندن امنيت به شمال این کشور را اتخاذ کند. هم اکنون گمانه زنی ها در مورد این که کدام کشور یا جناح در لبنان از گروه فتح السلام حمایت می کند، شدت گرفته است.

 برخی این گروه را با القاعده مرتبط دانسته و آن را دسته ای از وفاداران نحله فکری اسامه بن لادن در لبنان معرفی کرده اند. اما شرایط زمانی وقوع این درگیری ها و همچنین سوابق و ارتباطات فتح السلام موجب شده است که برخی دیگر این گروه را با حکومت سوریه مرتبط بدانند.

رسانه های لبنان به طور صریحی انگشت اتهام خود را به سوی سوریه نشانه رفته اند. آنها همچنین این درگیری ها را با قریب الوقوع بودن صدور یک قطعنامه جدید در سازمان ملل مرتبط دانسته اند که احتمالا در پی اعلام برگزاری دادگاه بین المللی در مورد رسیدگی به پرونده قتل رفیق حریری، نخست وزیر پیشین لبنان صورت خواهد گرفت.

فتح السلام در واقع یکی از گروه های منشعب از سازمانی فلسطینی به نام "فتح انتفاضه" است که در سال 1983 از این سازمان جدا شد. فتح الاسلام پیش از این حضور چندانی در خارج از اردوگاه های آوارگان فلسطینی لبنان و سوریه نداشت. این گروه توسط یک فلسطینی به نام شاکر الابسی هدایت می شود و برای اولین بار نوامبر گذشته در نهرالبارد عرض اندام کرد. گروه مذکور شامل 100 مبارز است که اسلامگرایان سنی با ملیت های مختلف آن را تشکیل می دهند.

یکی از مسئولان وزارت کشور سوریه در پی درگیرهای اخیر در شمال لبنان، هرگونه ارتباط کشور خود را با فتح الاسلام تکذیب کرد. سوری ها همچنین اعلام کرده اند که این گروه وابسته به القاعده است و از عقاید تندروانه این شبکه پی روی می کند. با این حال برخی از مقامات لبنانی همچنان معتقد هستند که فتح الاسلام به عنوان یکی از ابزارهای غیر رسمی سوری ها در لبنان فعالیت می کند. این ادعا تا حدی زیادی از سابقه فعالیت های فتح انتفاضه در دوران ریاست جمهور حافظ اسد ریشه می گیرد. گفته می شود که بین سال های 1985 تا 88 اسد از این گروه در اختلافات خود با یاسر عرفات استفاده می کرده است.

یکی دیگر از دلایلی که این عده بر آن پافشاری می کنند، دوران کوتاه محکومیت الابسی در زندان پس از دادگاه وی در سال 2003 است. الابسی در آن زمان از سوی قوه قضائیه سوریه به دلیل دست داشتن در برخی از حملات تروریستی در این کشور به سه سال زندان محکوم شد. این در حالی است که مظنونان مرتبط با گروه اخوان المسلمین در سوریه به خاطر اتهامات مشابه به 12 سال حبس محکوم شده بودند.

الابسی پس از آزادی از زندان در میان اعضای سازمان فتح انتفاضه ظاهر شد و پس از مدتی کوتاه رهبری گروه جدیدی را به نام فتح الاسلام برعهده گرفت. این دلایل کافی بود که رفیق حریری در زمان حیات خود اعلام کند که گروه مذکور مخلوق سوری ها برای ایجاد هرج و مرج در لبنان است. حریری که در آن زمان هدایت نیروهای امنیت داخلی لبنان را در اختیار داشت، گفت که تحقیقات به عمل آمده گواه این مدعا هستند.

هم اکنون پیش نویس تشکیل دادگاهی بین المللی در مورد ترور حریری توسط اعضای شورای امنیت سازمان ملل در حال بررسی است."جان مارک دلاسابلیر" نماینده فرانسه در سازمان ملل متحد ابرازعقیده کرد که شورای امنیت ماه جاری طرح تشکیل این دادگاه بین المللی را به تصویب برساند. این در حالی است که "ویتالی چورکین" نماینده روسیه درسازمان ملل متحد، با توجه به پیچیدگی های قانونی و به این علت که ممکن است این موضوع با وجود تلاش های انجام شده درلبنان از طریق قانونی حل شود، بعید دانست که طرح تشکیل دادگاه ترور رفیق حریری در شورای امنیت به زودی به تصویب برسد.

سوریه یکی از مخالفان تشکیل این دادگاه است و معتقد است که تشکیل چنین دادگاهی با این روند بدعتی نو در مناسبات بین المللی است. اگرچه تا کنون احزاب طرفدار دولت سینیوره در لبنان از اعلام صریح ارتباط سوریه با گروه فتح الاسلام امتناع کرده اند، اما برخی از مطبوعات لبنانی از این گمانه زنی حمایت کرده اند. براساس این ادعا تشکیل دادگاه مذکور می تواند به ضرر سوری ها که از ابتدا در همکاری با کمیته تحقیق سازمان ملل در مورد ترور رفیق حریری تعلل کرده اند، تمام شود.

با این حال برخی دیگر از گروه های مخالف از جمله حزب الله دولت لبنان با لحاظ شروطی با تشکیل دادگاه ترور حریری مواقت هستند. حزب الله تاکيد کرده است که با تشکيل دادگاه الحريرى مخالفتى ندارد، مشروط بر آن که اين دادگاه، صرفا يک دادگاه جنايى و نه سياسى و تحت اشراف دولت و قوانين لبنان باشد.

گزارش های  از گسترش درگيرى‌هاى مسلحانه براى دومين روز متوالى در منطقه‌ نهر البارد و حملات توپخانه ای و موشکى به اردوگاه های آوارگان فلسطينى در شمال لبنان حکایت دارند. این که یک گروه کوچک نظیر فتح الاسلام تا این حد توانسته است در مقابل حملات ارتش لبنان مقاومت کند، یکی دیگر از سوالات مطرح شده در تحلیل حوادث اخير لبنان است که جواب به آن شاید بتواند در گشایش گره های گور بحران کنونی لبنان راه گشا باشد. اما از این سوال هم نمی توان بی تفاوت گذشت که تا چه حد می توان مسائل و بحران های داخلی لبنان را به طرف ها خارجی نسبت داد و آن را در تغيير سرنوشت سياسى اين کشور دخيل دانست؟