برای اولین بار یک زن به نسل‌کشی محکوم شد
در دو سه دهه اخیر، ارتباط میان زنان و صلح و امنیت بین‌المللی با یکدیگر از مباحث مهم علمی و اجرایی در سطح جهانی بوده و پیشرفت‌های آن را می‌توان به عنوان نمونه در سازمان ملل متحد از طریق تبیین و هنجارسازی با ارائه گزارش‌ها و تصویب قطعنامه‌ها بویژه در شورای امنیت مانند قطعنامه ۱۳۲۵ («زنان، صلح و امنیت بین‌المللی»، اکتبر ۲۰۰۰) و دیگر قطعنامه‌ها و برخی اقدامات عملی، ارائه رهنمودها و برنامه‌های اقدام پشنهادی نهادهای آن ملاحظه کرد.
مبنای این توجه نیز سوابق تاریخی و تجارب جنگ‌ها و رویدادهای مخاصمات مسلحانه بویژه در دهه ۹۰ میلادی و ارائه نظریات جدید در روابط بین‌الملل و به چالش کشیدن عرصه قدرت بوده است. بلاشک، درد و رنج شمار بی‌شماری از زنان که با تغییر ماهیت جنگ‌ها و آسیب‌پذیری بیش‌تر مردم عادی قربانی شده، یا به صور مختلف، اشکال خشونت جنسی را تحمل کرده و هدف و اسلحه‌های جنگ برای تحقیر دشمن گردیده‌اند، بخش غم‌انگیز و غیرانسانی تاریخ معاصر است. شنیع‌ترین نمونه‌های آن را می‌توان در بوسنی، رواندا و کنگو مشاهده کرد. از طرفی، لزوم بهره‌مندی از نقش و توان نیمی از آحاد جامعه بشری برای دسترسی به صلح مورد تاکید فعالان صلح قرار گرفته است.
مجموعه اقدامات را می‌توان در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در سه زمینه حمایت از زنان قربانی مخاصمات مسلحانه، پایان بی‌کیفری خشونت نسبت به زنان از طریق تدوین اسناد؛ مانند اساس‌نامه دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان‌های موردی دیگر (یوگوسلاوی، رواندا،سیرالئون) و هم‌چنین کوشش‌ها برای بهره‌وری از دستاوردهای صلح از طریق ایجاد صلح پایدار و عدالت اجتماعی و در نهایت، مشارکت زنان به عنوان عاملان صلح در عملیات پاسداری از صلح و انعقاد و اجرای موافقت‌نامه‌های صلح مورد توجه قرار داد.
در این میان، همواره بر اساس کلیشه‌های موجود، مستند و واقعی، بر حمایت عاطفی زنان از خانواده در شرایط سخت مانند همراهی با کودکان در اردوگاه‌های پناهندگی و غیره، روحیه صلح‌دوستی و دوری از خشونت زنان، و اهمیت تحصیلات عالی و حضور زنان در مناصب بالای اخذ تصمیم برای پیشرفت فردی و عمومی جامعه زنان تاکید وجود داشته و دارد و در حقیقت واقعیتی است.
اما در ۲۴ ژوئن (سوم تیر ماه سال جاری)، دیوان رسیدگی به جنایات رواندا برای اولین بار در تاریخ رسیدگی کیفری بین‌المللی، زنی را به اتهام «آمریت و انجام نسل‌کشی» و هفت اتهام دیگر نقض حقوق بشردوستانه و حقوق بشر، بعنوان جنایت علیه بشریت مجرم شناخت و محکوم به حبس ابد کرد. این محکومیت را می‌بایست استثنایی بر پیش‌فرض حضور مثبت زنان و برگ سیاهی در کارنامه جنایات علیه بشریت دانست.
پولین نیراماساهوکو، وزیر خانواده و پیشرفت زنان دولت رواندا در سال ۱۹۹۴، مادر ۶۵ ساله، دارای چهار فرزند و تحصیلات عالیه حقوق است. وی پس از فرار از رواندا و دستگیری در ۱۹۹۷ در کنیا، در پی محاکمه‌ای پیچیده که حدود ده سال به طول انجامید با پرونده‌ای بالغ بر پانزده هزار برگ مستندات و شهادت ۱۸۰ تن در قضیه کشتار «بوتاره» به همراه چهار فرد دیگر شامل فرزند پسرش مجرم شناخته شد.
فاجعه رواندا، یکی از تاریک‌ترین نقاط تاریخ تمدن بشری است که میراث استعمار در کنار فقدان علاقه قدرت‌های بزرگ، بویژه آمریکا، که در حقیقت منافعی برای حل و فصل مخاصمه نداشتند، و ناکارآمدی مطلق سازمان ملل متحد به کشته شدن بیش از هشتصد هزار نفر در فاصله کم‌تر از ۱۰۰ روز منجر شد که یکی از بزرگ‌ترین سلاخی‌های انسان‌ها در خشونت قومی و شرم سیاست و تاریخ است.
خانم نیراماساهوکو در منطقه‌ای از رواندا مرتکب نسل‌کشی و دیگر جرایم گردید که در ابتدای جریانات، محلی امن‌تر برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز قبایل توتسی و هوتو بود. توتسی‌ها برای ادامه حیات به آن‌جا می‌گریختند اما وی و هم‌دستان‌اش، فرماندار منطقه را که مانعی برای کشتار توتسی‌ها بود با یکی از هم‌دستان خودشان جابجا کرده و پس از آن، از بین بردن جمعیت توتسی را آغاز نمودند. با برپا داشتن ایست‌های بازرسی، افراد را از نظر قومی تعیین هویت، تعلق آن‌ها را به قبیله توتسی اثبات، سپس دستگیر و بعد مورد آزار و تجاوز قرار داده و در نهایت نیز آن‌ها را به قتل می‌رساندند.
وی در مقام وزیر دولت، نه تنها آمر بلکه عامل و شریک انجام این جنایات بوده است. در نهایت، دادگاه در ۱۵۰۰ صفحه، حکم به حبس ابد خانم نیراماساهوکو داد. البته وی اولین زنی نبود که در عرصه جهانی به نسل‌کشی متهم شده بود، سال‌ها پیش نیز رئیس‌جمهور سابق صربستان به اتهامی مشابه تحت تعقیب قرار گرفته بود، گرچه به اتهامات دیگر محکوم شد اما اتهام نسل‌کشی از وی سلب شد.
صدور این حکم و احکام مشابه احتمالی در آینده، موجب خدشه وارد شدن به اصل حمایت از زنان در مخاصمات مسلحانه نمی‌گردد؛ افرادی که صرفا بدلیل جنسیت‌شان، قربانی آزار و خشونت هستند. اگر یک فرد مانند پولین نیراماساهوکو، دستور قتل داده است، دست‌کم هزاران جسد مادر و کودک را در رواندا و یا دیگر اقصی نقاط در کنار هم کشف شده‌اند: این موزه کیگالی رواندا بود که توانست جمجه و استخوان‌های مادر و فرزندانی که در آغوش یکدیگر به قتل رسیده بودند را برای نمایش در بخش‌های بزرگ‌سال و کودک این موزه از یکدیگر جدا کند، موزه‌ای که اکنون برای عبرت تاریخ از آن بازدید می‌شود.
«پولین»ها، استثنایی هستند بر حضور مثبت زنان در عرصه‌های مختلف و البته تاکیدی بر این مهم خواهد بود که حضور زنان در مناصب اخذ تصمیم، بیش از همه امور باید با آمریت و رفتار انسانی همراه باشد.
نظر شما :