با گزارشگر حقوق بشر همکاری کنیم

دکتر محمودرضا گلشن پژوه در تحلیلی برای دیپلماسی ایرانی معتقد است فراهم نیاوردن این امکان که گزارشگر ویژه به برخی از اطلاعات مورد نیازش به شکل مستقیم و از طریق منابع رسمی و موثق نظام دست پیدا کند، فقط امکان تزریق ادعاها ازسوی منابعی را برایش فراهم می کند که از نگاه افکار عمومی، معتبر به حساب می آیند ، فارغ از اینکه حقیقت دارند یا خیر.

 

1.رابرت توسکانو، سفیر سابق ایتالیا در ایران (2003 تا 2008) که یکی از نامزدهای پست گزارشگری ویژه مربوط به ایران و رقیب اصلی احمد شهید بود، دوشنبه 30 خرداد، در مصاحبه ای با سایت Iran Primer ضمن ابراز تاسف از احتمال پذیرفته نشدن گزارشگر ویژه در ایران گفته:

فکر می کنید چه کسی غالبا اطلاعات مربوط به مسائل حقوق بشری را در مورد ایران گردآوری می کند؟ فعالان حقوق بشری، دیده بان حقوق بشر، عفو بین الملل و غیره. من تصور می کنم گزارشگر ویژه ناچار است که به اطلاعات حقوق بشری ای که در مورد ایران موجود است مراجعه کند. بیشتر اینگونه سازمانها{ی غیردولتی} معتبر هستند و می توانند گزارشگر ویژه را با مواد اطلاعاتی موثق، تغذیه نمایند. به همین خاطر فکر می کنم {در صورت سفر نکردن گزارشگر ویژه به ایران} این تنها انتخاب خواهد بود .

2. میزان اعتمادی که افکار عمومی و نهادهای بین المللی به عملکرد سازمان های غیردولتی دارند، با توجه به ارتقای مفاهیمی همچون جامعه مدنی جهانی، لزوم افزایش مشارکت شهروندان در سرنوشت خود و همه گیر شدن مباحث و تبعات جهانی شدن، روندی صعودی دارد. این که سازمان ملل تنها طی نزدیک به 20 سال، تعداد سازمان های غیردولتی دارای مقام مشورتی نزد شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل را از 700 سازمان در سال 1992 به 3382 سازمان در سال 2011 رسانده، نشان از این دارد که فضای غالب بین المللی، حضور و اطلاع رسانی سازمان های غیردولتی را مفهومی خوب، مناسب وکارامد برای عملکرد سازمان های بین المللی می شمارد.

 

3.بسیاری از دولت ها به گزارش های سازمان های غیردولتی حقوق بشری روی خوش نشان نمی دهند. چه چین باشد، چه آمریکا (فراموش نکنیم بیشترین ایرادها به وضعیت حقوق بشر در آمریکا در گزارش UPR این کشور از سوی عفو بین الملل ارائه شده بود)، چه روسیه، چه زیمبابوه، چه ایران و چه کوبا. و این طبیعی است. از یک سو به این دلیل که هیچ کس از انتقاد شاد نمی شود اما از سویی دیگر، به این دلیل که خیلی از اینگونه گزارش ها نیز مبتنی بر شنیده ها و ادعاهایی هستند که به سادگی می توان آنرا ابراز داشت، تبلیغاتی کرد و نتیجتا فضایی را ایجاد کرد که در آن دیگر تشخیص حقیقت از ادعاهای بی پایه و اساس ممکن نیست. اما آنچه نباید از نظر دور داشت، نکته ای است که در سخنان توسکانو هم قابل مشاهده است: اینکه بخش عمده ای از افکار عمومی و نهادهای بین المللی تصور می کنند که: بیشتر این گونه سازمان های غیردولتی معتبر هستند .

 

4.بررسی گزارش هایی که طی سالیان گذشته ازسوی سازمان های غیردولتی ای نظیر عفو بین الملل، دیده بان حقوق بشر، گزارشگران بدون مرز و... درباره ایران منتشر شده، نشان از آن دارد که تقریباً در تمامی موارد به استثنای مقاطعی خاص، بخش ادعایی و انتقادی این گزارش ها به مراتب نسبت به بخش توجه به پیشرفت ها و تغییرات مثبت حقوق بشری کشور، تفوق بیشتری داشته است. هرچند این طبیعت فعالیت سازمان های غیردولتی است، با این حال نه می توان منکر تأثیرپذیری این گونه سازمان ها از فضای به وجود آمده علیه کشورمان شد و نه می بایست قدرت تأثیرگذاری آنان بر این فضا را دست کم گرفت. این که نظام تصمیم بگیرد گزارشگر ویژه را بپذیرد یا خیر، یقیناً تصمیمی است که با در نظر گرفتن بسیاری از پارامترها و همچنین صلاحدید و منافع ملی کشور اخذ می شود. با این حال نباید فراموش کرد فراهم نیاوردن این امکان که وی به برخی از اطلاعات مورد نیازش به شکل مستقیم و از طریق منابع رسمی و موثق نظام دست پیدا کند، فقط امکان تزریق ادعاها ازسوی منابعی را برایش فراهم می کند که از نگاه افکار عمومی، معتبر به حساب می آیند ، فارغ از اینکه حقیقت دارند یا خیر.