موضع مسکو و پکن در اجلاس برلین چه خواهد بود

وزرای امور خارجه کشورهای عضو گروه 1+5 امروز در برلین، پایتخت آلمان، گردهم خواهند آمد تا در مورد احتمال تصویب قطعنامه سوم علیه برنامه های هسته ای ایران با یکدیگر به بحث و گفت و گو بپردازند.

 

اجلاس برلین در حالی برگزار خواهد شد که موضوع برنامه هسته ای ایران با دو بحث روز پیرامون این موضوع گره خورده و در روزهای اخیر گفت و گو در محافل خبری و سیاسی را شدت بخشیده اند.

 

به همین دلیل ناظران معتقدند که اجلاس برلین و نتایج آن هم بدون شک از این دو بحث متاثر خواهد شد. این دو بحث شامل گزارش NIE و تحویل سوخت هسته ای نیروگاه اتمی بوشهر هستند.

 

در پی انتشار گزارش 16 سازمان اطلاعاتی آمریکا پیرامون برنامه های هسته ای ایران، برخی از مقامات غربی این گزارش در راستای رویکرد جدید خود علیه ایران ارزیابی کردند. در پی انتشار این گزارش استفان هادلی، مشاور امنیت ملی آمریکا گفت NIE نشان می دهد که راهبرد رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اعمال فشار به ایران و تمایل به مذاکره درست بوده است.

 

فرانک والتر اشتنمایر، وزیر خارجه آلمان، نیز در پی این اظهارات اعلام داشت رویه ای که از سوی جامعه بین الملل شامل اقدامات شورای امنیت سازمان ملل در مورد ایران اتخاذ شد، درست بوده است.

 

این در حالی بود که برخی دیگر از اعضای این شورا نظر دیگری داشتند. چین تاکید کرد که اطلاعات مندرج در گزارش NIE بازنگری جدیدی را در مورد قطعنامه ای جدید علیه ایران در شورای امنیت را پیش از تصویب این قطعنامه ضرورت بخشیده است.

 

وانگ گوآنگ یا، نماینده دائم چین در سازمان ملل گفت که این بازنگری از نظر وی اهمیت دارد، زیرا اکنون بسیاری از مسائل تغییر کرده است.

 

این موضوع باعث شد تا اختلاف اعضای گروه 1+5 بر سر تصویب قطعنامه سوم علیه ایران در شورای امنیت شدت بگیرد.

 

در یک سوی این دعوا فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا قرار داشتند و در طرف دیگر روسیه و چین بودند که حالا پس از تصویب انتشار گزارش NIE علاوه بر اهداف ویژه قطعنامه جدید در مورد مناسب بودن زمان تصویب این قطعنامه نیز تردیدهایی را مطرح کردند.

 

این قطعنامه به دفعات میان اعضای 1+5 مورد بحث و بررسی قرار گرفت، اما هیچ نتیجه مطلوبی از این بحث ها حاصل نشد. اما با وجود بروز این اختلاف ها اکنون برخی از دیپلمات های غربی معتقدند که NIE زمینه جدیدی از همکاری میان اعضای این گروه را برای تصویب قطعنامه سوم علیه ایران به وجود آورده است.

 

زلمای خلیل زاد، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل گفت که این گزارش توافق بر سر قطعنامه جدید را علیه ایران سرعت بخشیده است.

 

در همین حال یکی از دیپلمات های آلمانی چندی پیش ( 7 ژانویه ) به مجله Arms Control Today گفت که توافق بر سر برخی از اقدامات همیشه با مشکل مواجه می شد، اما گزارش NIE فضای جدیدی را برای رفع اختلاف ها میان اعضای 1+5 به وجود آورده است.

 

بر اساس این تحلیل، گزارش NIE در عین حال کارکرد داخلی نیز برای آمریکا دارد. واشنگتن با توجه به محدودیت های مختلف نظامی و سیاسی در حال حاضر به این نتیجه رسیده است که گزینه حمله نظامی به ایران را فراموش کرده و فشارهای خود به ایران را از نقطه افزایش تحریم ها به ایران وارد کند.

 

اما این موضوعی است که با مخالفت نئومحافظه کاران در حزب جمهوریخواه مواجه می شود. این در حالی است که گزارش NIE این فرصت را پدید آورده است که تمرکز بر تحریم ها به جای گزینه نظامی توجیه پذیر جلوه کند.

 

به عقیده برخی از کارشناسان امور بین الملل در واقع با کاهش احتمال بروز جنگ علیه ایران به واسطه گزارش NIE، برخی از اعضای مخالف تحریم های جدید علیه ایران در اجلاس برلین از مخالفت خود دست کشیده و به تصویب قطعنامه سوم متمایل شوند.

 

موضوع دیگر تحویل سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر از سوی روسیه به ایران است. روسیه 16 دسامبر انتقال این سوخت را بوشهر آغاز کردند. بر اساس قرارداد میان تهران و شرکت روسی اتم استرویکسپورت، انتقال مواد سوختی نیروگاه بوشهر، 6 ماه قبل از اتمام این نیروگاه از سوی روس ها باید انجام شود.

 

بر اساس برنامه قرار است که کار انتقال این مواد در ماه فوریه به پایان رسیده و مجموعا 83 تن اورانیوم سبک به ایران تحویل شود. این اورانیوم از نوع غنی سازی شده تا 6/3 درصد در نیروگاه اتمی بوشهر نگهداری شده و تحت نظارت آژانس انرژی اتمی خواهد بود.

 

بدین ترتیب زمینه به کارگیری صلح آمیز از این سوخت در نیروگاه مذکور فراهم خواهد آمد و این نیروگاه می تواند بدون نیاز به سوخت بیشتر کار خود را آغاز کند.

 

تا این جا موضوع سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر ربط ماهوی با تصویب قطعنامه جدید علیه ایران در شورای امنیت پیدا نمی کند، اما از این جا به بعد است که دولت های غربی معتقدند که این فرصت تازه ای است که بر اساس آن می توان عدم ضرورت تولید اورانیوم غنی شده در ایران برای مصارف صلح آمیز را توجیه کرد.

 

بر اساس این تحلیل دست کم در آینده ای نزدیک دیگر هیچ نیاز نخواهد بود که ایران به اورانیوم غنی شده بیشتر برای مصارف صلح آمیز دست یافته و برنامه های هسته ای خود را گسترش دهد.

 

شاید به همین دلیل باشد که رئیس جمهور آمریکا در اظهاراتی تعجب برانگیز حمایت خود از تحویل سوخت هسته ای به ایران را مورد تایید قرار داد و اعلام کرد که اگر روس ها تمایل به انجام این کار را دارند، دیگر هیچ نیازی نیست که ایرانی ها چگونگی غنی سازی را بیاموزند.

 

با توجه به این واقعیت ها به نظر می رسد که اجلاس برلین از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.

 

اگر پیش از این روسیه و چین عدم ضرورت تصویب قطعنامه جدید علیه ایران در شورای امنیت را به دلیل احتمال بروز جنگ و یا حق برخورداری ایران به سوخت هسته ای برای استفاده صلح آمیز توجیه می کردند، اکنون به نظر می رسد که دیگر شانی برای تاکید بر روی این دلایل وجود نداشته و بدین ترتیب زمینه همراهی آنان با قطعنامه سوم پدید آید.