دیدار براون با غول‌های آسیا

گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا که به چین سفر کرده است، پس از ملاقات‌ها و گفتگوهای سه روزه با مقامات این کشور و دیدار از پروژه‌های تامین انرژی سبز و مقدمات برگزاری بازی‌های المپیک 2008، در دومین بخش سفر خود راهی دهلی‌نو می‌شود تا جایگاه بریتانیا را در روابط تجاری و دیپلماتیک با غول‌های اقتصادی آسیا مستحکم‌تر کند.

 

براون، جمعه، در اولین روز سفر خود به پکن، توسعه تجارت دو جانبه بین پکن و لندن را محور گفتگوهای خود قرار داده و از «فرصت عظیم» تجاری در روابط دو کشور سخن گفته بود. شاید بتوان گفت این «فرصت عظیم» تجاری که براون از آن سخن گفته بود، بیش از همه در توافقنامه‌ای که در دیدار او با ون جیابائو، همتای چینی‌اش، به امضا رسید، نمودار بود. بر اساس این توافق دو طرف متعهد شدند تا حجم مبادلات دو کشور را تا سال 2010 به میزان 50 درصد افزایش دهند. به این ترتیب انتظار می‌رود حجم مبادلات دو کشور طی دو سال آینده به 60 میلیارد دلار در سال برسد. حجم مبادلات این دو کشور در سال گذشته مالی 40 میلیارد دلار بوده است.

 

در پی امضای این توافقنامه، براون که احتمالاً انتقاداتی را از سوی اپوزیسیون و مخالفان‌اش پیش‌بینی می‌کرد، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی در پکن تاکید کرد که رشد تجارت و روابط اقتصادی بریتانیا و چین کاملاً دو جانبه خواهد بود. به گفته نخست وزیر برتیانیا، به رغم افزایش واردات کالا از چین در سال‌های آینده، بریتانیا نیز صادرات خود را به صورت خدمات امور مالی و بانکی به چین افزایش خواهد داد و توازن را در داد و ستد دو جانبه چین و بریتانیا برقرار خواهد کرد.

 

او در این باره گفت: «این درست است که در آینده شاهد کالاهای بیشتری خواهیم بود که با نیروهای کار ارزان‌قیمت، خارج از بریتانیا تولید شده‌اند اما در مقابل ما نیز مهارت‌ها، توانایی‌ها، و نبوغ‌های خاص خودمان را داریم و می‌توانیم کالاهای با ارزش افزوده بیشتر و خدمات متکی به تجربه و مهارت‌هایمان را در بزرگ‌ترین بازار مصرف جهان، [چین]، عرضه کنیم.»

 

در این سفر که هیاتی متشکل از حدود 20 تن از بزرگ‌ترین صاحبان فعالیت‌های اقتصادی اروپا از جمله سر ریچارد برنسون (مدیر موسسات ویرجین) و ریچارد لمبرت، مدیر سی‌بی‌آی، نخست وزیر بریتانیا را همراهی می‌کردند، براون در مذاکره با مقامات چینی گفت هدف او از این سفر این است که بریتانیا را به اولین گزینه سرمایه‌گذاران چینی تبدیل کند. او گفت امیدوارم شمار سرمایه‌گذاران چینی در بریتانیا تا سال 2010 از مرز 100 موسسه و سرمایه‌گذار شخصی و خصوصی فراتر رود.

 

مساله گازهای گلخانه‌ای و جلوگیری از روند گرم شدن کره زمین یکی دیگر از محورهای گفتگوهای براون با مقامات چینی بود. نخست وزیر بریتانیا در این باره در کنفرانسی مطبوعاتی پس از دیدار با همتای چینی‌اش در پکن گفت: «چین باید در این زمینه به جلو گام بردارد.»

 

براون در همین کنفرانس با اشاره به مذاکرات‌اش با ون جیابائو تصریح کرد: «ایشان هم مساله تغییر آب و هوای کره زمین را جدی گرفته‌اند، ایشان هم انکار نمی‌کنند که این مساله وجود دارد، ایشان نیز می‌دانند که باید تمهیدات موثری برای مقابله با این مساله در نظر گرفته و اجرا شوند و اکنون تنها بحث و گفت و گو بر سر این است که چین تا اندازه می‌تواند در جهت جلوگیری از روئند گرم شدن کره زمین موثر باشد و نقش دیگر کشورها در این زمینه چگونه و تا چه اندازه است.»

 

در همین زمینه، براون طی دیدارهایش با مقامات چینی وعده داد بریتانیا برای کمک به جلوگیری از گرم شدن کره زمین 50 میلیون پوند به چین کمک می‌کند. این کمک قرار است در قالب توسعه فن‌آوری مربوط به جلوگیری از اتلاف انرژی، افزایش استفاده از ذغال سنگ‌های تمیز (فاقد ناخالصی‌های غیر فلزی که آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند)، و سیستم‌های جذب کربن در اختیار طرف‌های چینی قرار گیرد.

 

نخست وزیر بریتانیا همچنین صبح شنبه در دومین روز از سفر خود پیش از آن که به شانگهای سفر کند، از نیروگاه تاییانگ گونگ در حومه پکن دیدار کرد. این نیروگاه از جمله تاسیسات تامین انرژی سبز در چین به شمار می‌رود که تازگی با کمک فنی موسسات مهندسی بریتانیا به بهره‌برداری رسیده است. این نیروگاه گاز طبیعی از سیستم خاصی برخوردار است که با بازیافت حرارت تولیدی خود (که یک مرحله مورد استفاده قرار گرفته) و گرم کردن منبع آب گرم توسط آن راندمان سوخت مصرفی را به حداکثر می‌رساند.

 

براون در شانگهای نیز از یک اکو-سیتی دیدار کرد (شهری که کاملاً‌مطابق با اصول لازم برای محافظت از محیط زیست و بهینه سازی مصرف انرژی ساخته شده است) و با نظر به دیدارهایش از پروژه‌های المپیک 2008 گفت کاملاً امیدوار است بازی‌های المپیک امسال زیر آسمانی آبی و دور از هر نوع آلودگی برگزار شود. نخست وزیر بریتانیا پیش‌بینی کرد بازی‌های المپیک امسال یکی از بزرگ‌ترین و بهترین رویدادهای عصر و بهترین دوره بازی‌های المپیک باشد که تا کنون برگزار شده است.

 

چین به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد در حال توسعه جهان یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای در جهان به شمار می‌رود. پکن تا کنون پروتکل کیوتو را که ناظر بر کاهش و کنترل تولید گازهای گلخانه‌ای است امضا نکرده و به همین خاطر توانسته است تا میزان قابل توجهی هزینه تولیدات خود را پایین نگه‌دارد. این مساله در کنار رقابت‌های تجاری بین چین و سایر کشورها به ویژه ایالات متحده باعث شده بود برخی از کشورها با استفاده از اهرم المپیک و ابراز نگرانی از آلودگی هوا در چین تهدیداتی لفظی درباره عدم شرکت در بازی‌های المپیک پکن را مطرح کنند.

 

دیوید میلیبند، وزیر خارجه بریتانیا که در سفر براون به پکن و دهلی‌نو او را همراهی می‌کند انتقادات اپوزیسیون از نخست وزیر بریتانیا را درباره مساله حقوق بشر به شدت تکذیب کرد اما حقیقت این است که دست کم آن چنان که استیو بلینگر از سازمان عفو بین‌الملل گفت، مساله حقوق بشر در دیدار براون و مقامات چینی تا حد یک زمزمه کوتاه و در چارچوب رسمی پذیرفته شده از سوی مقامات چینی تنزل پیدا کرد.

 

بلینجر در این باره گفت: «بدون تردید با رشد چین و تبدیل این کشور به ابر قدرتی اقتصادی این خطر بزرگ وجود دارد که انتقاد از رفتارهای مغایر با حقوق بشر در این کشور به فراموشی سپرده شوند ... مساله حقوق بشر اکنون در مذاکرات معمول زمزمه‌ای است که پس از مسائل اقتصادی و روابط دیپلماتیک شاید صدایی خفیف درباره آن به گوش برسد.»

 

بلینجر در همین زمینه نامه‌ای برای براون ارسال کرده و طی آن نگرانی‌های عفو بین‌الملل را از وضعیت حقوق بشر در چهار مورد خاص مکرراً به اطلاع نخست وزیر بریتانیا رسانده است. چهار مورد نگرانی خاص عفو بین‌الملل درباره وضعیت حقوق بشر در چین عبارتند از شمار اعدام‌ها در این کشور، محاکمات غیر منصفانه (هنوز ضرورت حضور وکیل مدافع در پرونده‌های جنایی در چین توسط قانون تصریح نشده و در نتیجه رعایت نیز نمی‌شود)، تحت پیگرد قرار گرفتن منتقدان دولت و حاکمیت و فعالان سیاسی و اجتماعی، و نقض آزادی بیان (چین از جمله کشورهایی است که دسترسی به شبکه اینترنت را توسط فیلتر محدود کرده است، سایت رسمی سازمان عفو بین‌الملل یکی از آن‌هاست).

 

اما در مقابل این انتقادات موافقان دولت به این مساله اشاره می‌کنند روند تغییرات در چین متفاوت است و برای دریافت میزان پیشرفت این کشور در رعایت مسائلی نظیر وضعیت حقوق بشر باید به راهی که جمهوری خلق چین از زمان سفر نیکسون در سال 1972 تا کنون طی کرده، توجه کرد. سفر نیکسون به پکن آغاز خروج چین از انزوای دیپلماتیک به شمار می‌رود.

 

از سوی دیگر مقامات چینی نیز معتقدند رشد اقتصادی که مرهون حکومت همین سیستم است (سیستمی که در برخی موارد حقوق بشر را نیز نقض می‌کند) در نهایت به برقراری عدالت اجتماعی و جبران موارد نقض حقوق بشر منتهی می‌شود. رشد اقتصادی چشمگیر چین در سال‌های اخیر موجب شده تا 3/1 میلیارد جمعیت چین شاهد تحول غیر قابل تصوری در استانداردها و شیوه زندگی باشند هر چند که هنوز این .

 

وضعیت دارفور نیز که چین با کمک به حکومت خارطوم حل آن را غامض‌تر کرده و به طور غیر مستقیم در رخداد فاجعه انسانی آن سهیم بوده، در سفر براون به پکن به اظهار نظرهای کلی محدود ماند و به اعتقاد گروه‌های فعال حقوق بشر از دیگر قربانیان تجارت پر سود بریتانیا و چین بود.

 

بعد از ظهر یکشنبه براون و تیم همراه او در بخش دیگری از سفر آسیایی خود وارد دهلی‌نو، پایتخت هند شدند. براون در بدو ورود به این کشور از هدف‌اش برای گسترش همکاری‌های تجاری بین دو کشور سخن گفت که به اعتقاد او موجب پدید آمدن هزارن فرصت شغلی جدید در دو کشور خواهد شد. هند در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین صادر کنندگان خدمات به ویژه در امور کامپیوتری، به بریتانیا محسوب می‌شود و برای مثال هم اکنون بخش قابل توجهی از سیستم آبرسانی شهر لندن توسط مدیریت کامپیوتری و از راه دور از هند کنترل می‌شود. نیروی کار ارزان و مهارت هندی‌ها در امور رایانه‌ای یکی از دلایل تثبیت جایگاه هند در بازار واردات خدمات در بریتانیا بوده است.

 

بروان همچنین در دهلی‌نو اعلام کرد جهان برای مبارزه با تروریسم به همکاری‌های هند نیازمند است. او گفت همکاری بین مذاهب مختلف برای این مبارزه جهانی لازم است و در این راه هند را یکی از کلیدی‌ترین عناصر در مبارزه با تروریسم بر شمرد. نخست وزیر بریتانیا با اشاره به نقش هند، چین، و پاکستان در این زمینه تاکید کرد برای ریشه‌کن کردن تروریسم همکاری بیشتر کشورهای اصلی و حائز اهمیت در این پدیده شوم حیاتی است.

 

به همین خاطر براون از هند خواست تا به «نیروی ویژه عملیات مالی» (Financial Action Taskforce) بپیوندد که در حقیقت سازمانی متشکل از نمایندگان دولت‌های مختلف است. هدف اصلی از تشکیل این سازمان مبارزه با عملیات پولشویی است که به عنوان یکی از حساس‌ترین بخش‌های تامین منابع مالی گروه‌های تروریستی در سراسر جهان به شمار می‌رود. براون همچنین بر نیاز به مبارزه با افراط گرایی در هر جنبه و وجهه آن تاکید کرد.

 

پیش از این گفته شده بود که براون در سفر به هند درباره مساله آموزش 750 هزار مدرس زبان انگلیسی در این کشور با مقامات دهلی‌نو گفت و گو خواهد کرد.