چرا سفر البرداعی به ایران با تور خاورمیانه ای بوش همزمان شد؟

 محمد البرادعی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی  قرار است که در تهران با مسئولان  ایران دیدار کند. این سفر با تور خاورمیانه ای جورج بوش همزمان شده است و این تور هم در زمانه ای انجام می گیرد که یک حادثه ای در خلیج فارس، موضوع تنش ها میان تهران و واشنگتن را بار دیگر به بحث روز خبرگزاری ها تبدیل کرده است.

 

خبر نزدیک شدن پنج قایق ایرانی به سه کشتی جنگی نیروی دریایی آمریکا در تنگه هرمز برای اولین بار از سوی مقامات ارتش آمریکا منتشر شد. این مقامات در اطلاعیه خود در این مورد اعلام داشتند که پس از یک مشاجره رادیویی بین طرفین قایق های ایرانی به 200 یاردی کشتی های آمریکایی نزدیک شدند و یکی از قایق ها از طریق رادیو به ناو اعلام کرده است که ما به سمت شما می آییم و تا چند دقیق دیگر منفجر خواهید شد.

بر اساس گزارش ها ظاهرا هیچ گلوله ای در این حادثه شلیک نشده است و به گفته سخنگوی وزارت خارجه ایران در توضیح این حادثه، بروز چنین رویدادهایی در آب های خلیج فارس عادی است و دو طرف معمولا پس از شناسائی یکدیگر، از هم فاصله می گیرند و دور می شوند.

با این حال این موضوع از سوی مقامات آمریکایی بسیار جدی گرفته شده است. به فاصله کوتاهی پس از بروز این درگیری کوچک، شبکه خبری سی ان ان این خبر را بازتاب داد و برایان وایتمن، سخنگوی پنتاگون نیز اعلام کرد که این حادثه ای بسیار جدی و شایسته توضیح است. مک کورمک، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفت در صورتی که ایران آمریکا و هم پیمانانش را مورد تهدید قرار دهد، کشورش با این رفتار مقابله خواهد کرد.

یک روز پس از این حادثه سخنگوی آژانس انرژی اتمی سازمان ملل اعلام کرد که رئیس این آژانس اواخر هفته جاری برای دیدار با مقامات بلند پایه ایرانی به تهران سفر خواهد کرد. ملیسا فلمینگ به جزئیات بیشتری در این مورد اشاره نکرده است.

اما این سفر در زمانه ای انجام می گیرد که رهبران مصر، عربستان سعودی، و سایر کشورهای منطقه خود را برای دیدار با رئیس جمهور آمریکا آماده می کنند. جورج بوش قرار است در سفر خود به این کشورها پیرامون موضوع صلح خاورمیانه با این رهبران گفت و گو کند. اما بسیاری از رسانه های خارجی دادن اطمینان به این کشورها برای ادامه فشارها به ایران را از جمله اهداف اصلی تور خاورمیانه ای بوش اعلام کرده اند.

از قرار معلوم گزارش 16 سازمان اطلاعاتی آمریکا در مورد فعالیت های اتمی ایران موجب پریشانی کشورهای عرب منطقه شده است. در این گزارش آمده است که ایران 4 سال پیش برنامه تسلیحات هسته ای خود را متوقف کرده است. این گزارش باعث شد تا تلاش های واشنگتن برای به تصویب رساندن قطعنامه ای دیگر در شورای امنیت علیه ایران، متوقف شده و زمینه نگرانی کشورهای عربی مخالف افزایش نفوذ ایران در منطقه را فراهم آورد.

پیش از سفر بوش به خاورمیانه که 9 تا 16 ژانویه به طول خواهد انجامید، ایهود باراک، وزیر دفاع رژیم اسرائیل گفت که تل آویو از رئیس جمهور آمریکا خواهد خواست که در نتایج ارزیابی اخیر پیرامون برنامه های هسته ای ایران تجدید نظر شود.

آمریکا پیشتر بر اساس اطلاعات به دست آمده از یک لپ تاپ ربوده شده از ایران، به هم پیمانان خود در منطقه و همچنین آژانس انرژی اتمی اطمینان داده بود که ایران در سال 2005 کار بر روی جزئیات یک برنامه موشکی حامل کلاهک های هسته ای شامل تعیین مسیر شلیک و همچنین یافتن محل های مرتفع برای شلیک را آغاز کرده است.

سازمان اطلاعاتی آمریکا همچنین با همکاری آژانس شناسائی جزئیات بر روی "پروژه نمک سبز" از سوی ایران را که به ادعای واشنگتن اجزای گوناگون یک برنامه هسته ای را به یکدیگر پیوند می دهد، آغاز کرد. در همین حال آژانس انرژی اتمی اعلام کرد که علاقه مند است که اطلاعات بیشتر را در مورد مرکز تحقیق لویزان که پیش از بازرسی مامورین سازمان ملل، ویران شده بود، کسب کند.

ایران بارها این اتهامات را رد کرده است، اما روز دوشنبه برخی دیپلمات های خارجی پرونده هسته ای ایران به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفتند که ظاهرا تهران گفت وگوهایی را با آژانس پیرامون موضوعات مرتبط با ساخت تسلیحات آغاز کرده است. به گفته این دیپلمات ها که می خواستند نامشان فاش نشود، این گفت وگوها شروع شده اند، اما ممکن است که چند ماه به درازا بکشند.

البراعی پیشتر از ماه دسامبر به عنوان ضرب الاجل خود برای دریافت آخرین اطلاعات از ایران سخن گفته بود، اما یکی از این دیپلمات ها گفت که ظاهرا مقامات ایرانی از ماه مارس (فروردین ) به عنوان ضرب الاجلی جدید یاد کرده اند.  

البرادعی تاکنون در مورد همکاری ایران با آژانس بسیار محتاطانه عمل کرده است. او در ماه آگوست اعلام کرد که ارائه اطلاعات از سوی ایران پیرامون تجارب گذشته اش در مورد پلوتونیوم نگرانی های آژانس را پیرامون این موضوع برطرف کرده است. وی همچنین تاکید کرد که تهران یک کپی از مدارک مهم مربوط به فعالیت های عنی سازی را در اختیار آژانس قرار داده است.

اما البرداعی در عین حال گفت که ایران هنوز باید به سوالات آژانس در مورد مسائل مهمی که می تواند وجود یا عدم وجود برنامه نظامی در ایران را مورد تایید قرار دهد، پاسخ دهد.

آمریکا و هم پیمانانش در منطقه بی شک از تاخیراتی که هر از چند گاهی در اعلام نتایج تحقیقات بازرسان سازمان ملل در مورد برنامه هسته ای ایران از سوی البرادعی اعلام می شود، ناخشنود هستند و بعید به نظر می رسد که تا زمان روشن شدن همه نقاط پرونده ایران در آژانس انرژی اتمی دست روی دست بگذارند.

 نگاه از این زاویه به تور خاورمیانه ای بوش است که تعجیل وی به انجام دیدار با سران برخی از کشورهای عربی به فاصله کوتاهی پس از تعطیلات ژانویه را قابل توجیه می کند.

همچنین توجه به این واقعیت است که انجام اقدامی موثر در مقابل آن را از سوی ایران ضرورت بخشیده است. بر اساس برخی از گزارش ها دیدار البرادعی با مقامات ایرانی به دعوت تهران صورت خواهد گرفت.

به همین سبب است که باید منتظر نتایج چشمگیری از مذاکرات البرادعی با مقامات ایرانی بود. نتایجی که به نظر می رسد دستاوردهای تور خاورمیانه ای جورج بوش را با چالشی اساسی مواجه سازد.