چراغ سبز آمریکا و بهبود روابط با ترکیه

عبدالله گل، یازدهمین رئیس جمهور ترکیه در حالی برای یک دیدار رسمی به واشنگتن سفر می کند که رابطه ترکیه و آمریکا در بهترین شرایط خود از ماه مارس سال 2003 است.

 

اما چه چیزی موجب شده است تا طی ماه های اخیر این رابطه دگرگون شود؟ در ماه اکتبر سال 2007، ترکیه سفیر خود در واشنگتن را در واکنش به عکس العمل های آمریکا در قبال حمله نظامی ترکیه در شمال عراق فراخواند و درست زمانی که رابطه دو کشور به پایین ترین سطح رسیده بود این رابطه سیر صعودی را آغاز کرد.

 

شکی نیست که آنچه موجب بهبود رابطه آنکارا و واشنگتن شد عدم ارسال پرونده قتل عام ارامنه به سنا و سپس حمایت آمریکا از ترکیه در قبال حمله نظامی ارتش این کشور به مواضع حزب کارگران کرد (پ.ک.ک) درشمال خاک عراق بود.

 

در آغازعدم حمایت آمریکا از ترکیه برای حمله به شمال عراق چهره این کشور را در ترکیه به کلی دگرگون کرد. اما این مسئله زمان زیادی طول نکشید و ایالات متحده به سرعت به جایگاه سابقش-همپیمان استراتژیک ترکیه- بازگشت.

 

ایالات متحده که پیش از این به حمایت از پ.ک.ک محکوم شده بود، پس از سفر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، به واشنگتن، جورج بوش اعلام کرد که پ.ک.ک تشکیلاتی تروریستی و دشمن مشترک ایالات متحده و ترکیه است.

 

چنین سخنانی به معنای موافقت آمریکا با حمله نظامی ترکیه در شمال عراق بود. ترکیه نیز که برای آغاز عملیات نظامی مدتها پیش از آن از پارلمان کشور اجازه گرفته بود، بدون درنگ عملیات نظامی در خاک عراق را آغاز کرد و به گفته خبرگزاری های داخلی ترکیه حمله نظامی به شمال عراق با موفقیت انجام شده است.

 

اکنون رابطه ترکیه و آمریکا درشرایط خوبی قرار دارد. هرچند هنوز کمی زود است تا نتیجه بگیریم از پس طوفان هایی که در 6 ماهه آخر سال 2007 در رابطه دو کشور وزیدن گرفته چه آینده ای در انتظار دو کشور است.

 

در این میان چند فاکتور وجود دارد که می تواند در روند بهبود رابطه ترکیه و آمریکا سودمند باشد. می توان آنها را به سه بخش تقسیم کرد.

 

1- دولت جورج بوش تمام تلاش خود را برای متوقف ساختن پرونده قتل عام ارامنه در کنگره آمریکا به کار برد.

 

هرچند این پرونده دوباره در کنگره آمریکا مطرح خواهد شد اما در شرایط موجود مسکوت ماندن این پرونده برگ برنده ای برای دولت رجب طیب اردوغان به شمار می رود.

 

در ابتدا بسیاری از تحلیل گران بر این عقیده بودند که ترکیه برای متوقف ساختن روند این پرونده، حمله به شمال عراق را در دستور کار قرار داده تا در قبال مسکوت ماندن پرونده قتل عام ارامنه از حمله به شمال عراق صرف نظر کند.

 

اما پس از آنکه آمریکا اعلام کرد که پرونده قتل عام ارامنه در کنگره مسکوت مانده، ترکیه همچنان بر حمله به شمال عراق پافشاری کرد. هنوز مشخص نیست ترکیه در این بازی چه امتیازاتی به آمریکا داده است.

 

البته برخی معتقدند وجود پایگاه های آمریکا در خاک ترکیه می تواند بهترین امتیازی باشد که ترکیه در شرایطی که اوضاع عراق روز به روز وخیم تر می شود در اختیار دارد و نیازی ندارد امتیازات بیشتری را برای عملیاتی محدود و ناکارآمد به آمریکا بپردازد.  

 

2- موضوع دیگری که به بهبود رابطه ترکیه و آمریکا می انجامد ایران است. ماه گذشته گزارش 16 سازمان اطلاعاتی آمریکا، دولت جورج بوش را با یک شوک بزرگ رو به رو کرد.

 

این واقعیت که سازمان های اطلاعاتی آمریکا گزارش دادند که تهران از سال 2003 تاکنون فعالیت های نظامی اتمی خود را متوقف کرده اند باعث شد تا گفت و گو ها بر سر احتمال حمله نظامی آمریکا به ایران متوقف شود.

 

چنین شرایطی به ترکیه اجازه می دهد تا فعالیت های اقتصادی و سیاسی خود با ایران را بدون رو به رو شدن با هرگونه مخالفت آمریکا ادامه دهد.

 

هرچند ترکیه پیش از این نیز فعالیت های خود چه در زمینه اقتصادی و چه در زمینه سیاسی با ایران را متوقف نکرده بود اما همواره رابطه ترکیه با ایران به عنوان یکی از عوامل اختلاف بین آنکارا و واشنگتن به شمار می رفت.

 

بنابراین در دیدار عبدالله گل از واشنگتن دیگر انزوای ایران موضوع مورد بحث نخواهد بود، هرچند این موضوع از دیدگاه آمریکا همواره روی میز سیاست خارجی این کشور باقی خواهد ماند.

 

3- آخرین موضوعی که رابطه ترکیه و آمریکا را در امان نگه می دارد سیاست خارجی جنگ طلبانه روسیه است.

 

آمریکا به شدت نگران سیاست های خارجی روسیه در قبال کوزوو و گرجستان است و همچنین از سیاست هایی که این کشور در قبال موضوع انرژی اتخاد کرده واهمه دارد.

 

تمام این موضوع ها اهمیت سیاست استراتژیک ترکیه در قبال واشنگتن را پررنگ تر می کند. آخرین چیزی که این روزها واشنگتن می خواهد با آن رو به رو شود نزدیکی مسکو و آنکارا است.

 

به همین دلیل است که درست زمانیکه ترکیه از غرب روی برمی گرداند حمایت آمریکا از ترکیه در مقابل پ.ک.ک آغاز می شود.

 

اکنون همکاری آمریکا و ترکیه در مبارزه علیه شورشیان پ.ک.ک بیشتر از کم رنگ شدن رابطه ترکیه و روسیه مورد توجه است و در همین زمان عبدالله گل می تواند از توسعه سیاسی به نفع کشورش در دیدار با رئیس جمهور آمریکا استفاده کند.

 

عبدالله گل زمانی با همتای آمریکایی خود دیدار می کند که جورج بوش، عازم سفر به خاورمیانه است. رئیس جمهور ترکیه به دعوت همتای آمریکایی خود سفری 2 روزه به آمریکا خواهد داشت. در این سفر خیر النسا گل، همسر عبدالله گل و علی باباجان، وزیر امور خارجه ترکیه، وزیر انرژی، وزیر اقتصاد و برخی از مقامات ترکیه نیز وی را همراهی خواهند کرد.

 

پس از دیدار و گفت و گو با رئیس جمهور آمریکا، عبدالله گل با دیک چینی، معاون رئیس جمهور، کاندلیزا رایس، وزیر امور خارجه و رابرت گیت، وزیر دفاع آمریکا ملاقات خواهد کرد.

 

یک روز پیش از سفر به واشنگتن، عبدالله گل اعلام کرد که ترکیه از حمایت های آمریکا در قبال شورشیان کرد قدردانی می کند و می داند که این حمایت ها به نفع روابط این دو همپیمان است.

 

عبدالله گل گفت که اکنون همه چیز به خوبی پیش می رود و دو کشور برای مبارزه با تروریسم با یکدیگر همکاری می کنند. این همان چیزی است که باید باشد و باید به این مرحله زودتر می رسیدیم.

 

به نظر می رسد که دو رئیس جمهور در مورد درگیریهای اسرائیل و فلسطین، برنامه هسته ای ایران، وضعیت لبنان و افغانستان گفت و گو کنند.

 

اما مهم ترین موضوع بحث جورج بوش و عبدالله گل رابطه بین دو کشور است. به نظر می رسد که عبدالله گل خواهان یکسره شدن پرونده قتل عام ارامنه در کنگره آمریکا است.

 

عبدالله گل همچنین در سفر خود با بان کی کون، دبیر کل سازمان ملل در نیویورک دیدار خواهد کرد و بر سر حضور نیروهای سازمان ملل برای اتحاد دوباره قبرس گفت و گو خواهند کرد.

 

به نظر می رسد که سفر عبدالله گل به ترکیه بیش از آنکه سفری باشد برای حل اختلافات گذشته، سفری است برای افزایش همکاری های دوجانبه در آینده.