نگرانی از نفوذ امریکا، دلیل تناقض گویی روس‌هاست
روسیه در قبال مسائل خاورمیانه تا حد قابل توجهی به الگوهای دوران اتحاد شوروی نزدیک شده است بدون این که تفاوت‌های عمیق و بنیادین این دوره مورد غفلت قرار دهد. روابط روسیه با کشورهای این منطقه و به ویژه نگرانی روسیه از افزایش نفوذ امریکا در تحولات خاورمیانه و بهره برداری این کشور از تحولات این منطقه باعث شکل گرفتن این گونه رفتارهای به ظاهر متناقض در سیاست خارجی این کشور در قبال مسائل منطقه خاورمیانه شده است.
در واقع به دنبال بهره برداری‌های گوناگونی که امریکا و کشورهای اروپایی از تقاضاهای رو به گسترش و دموکراتیک منطقه به عمل آوردند، نادیده گرفتن این ضرورت‌ها برای روسیه کاری دشوار به نظر می‌رسد. ضمن این که به هر حال این روندی است که در خود روسیه هم با چالش‌ها و دشواری‌های جدی مواجه است.
سیاست‌های دوران پوتین از آغاز قرن بیست و یکم و ادامه آن در دوران مدودیف، نگرانی از گسترش این روند‌ها را در روسیه به یک دغدغه جدی تبدیل کرده است. بنابراین دولت روسیه سعی کرده است که همراه و هم سو با ایالات متحده امریکا در بهره برداری از این فرصت‌ها، مواضع خود را تنظیم کند.
با توجه به این مسائل دولت روسیه می‌توانست به قطعنامه شورای امنیت درباره لیبی که مداخله نظامی‌در این کشور را ممکن می‌کرد، رای منفی دهد؛ چه چیزی مانع از رای منفی روسیه به این قطعنامه شد؟
مسئله مداخلات بین المللی در قلمرو کشورهای ملی موضوعی است که برای کشورهایی مانند روسیه به لحاظ پیامدهایی که می‌تواند در مسائل و موضوعات داخلی این کشور به همراه داشته باشد، قابل اعتنا است. در واقع حمایت روسیه از جامعه جهانی و هم سویی این کشور با جامعه جهانی در برابر کشتار مردم لیبی ژست قابل قبولی است که در چارچوب روابط همکاری جویانه روسیه با غرب سیاسی قرار می‌گیرد.
اما از سوی دیگر روند گسترش این نوع مداخلات برای مقامات روسیه نیز نگران کننده است. در روسیه نیز دشواری‌ها و مسائلی وجود دارد که ادامه این روند و گسترش آن می‌تواند تهدیداتی را متوجه این کشور نیز بکند. به ویژه آن که بهره برداری از این روند اساسا نصیب ایالات متحده امریکا و متحدان غربی آن می‌شود.
با توجه به رفتاری که از روسیه در مسئله لیبی مشاهده کردیم، به نظر شما موضع روسیه در قبال تحولات سوریه چه خواهد بود؟
دولتمردان روسیه از یک سو قصد همراهی با جریان‌های بین المللی و دغدغه‌های جهانی را دارند و برای گسترش همکاری‌ها با جامعه جهانی به این رویکرد نیازمند هستند و به تعبیری این ملاحظات را مورد توجه قرار می‌دهند، اما از سوی دیگر نگران پیامدهای گسترش این روند برای بهره مندی‌ها و استفاده‌هایی است که امریکا می‌تواند از گسترش این نفوذ در منطقه خاورمیانه و مسائل این منطقه پر اهمیت انرژی در پی داشته باشد. این مسئله باعث احتیاط روسیه و بروز این نوع رفتارها از سوی دولت روسیه خواهد شد.
بگذارید صریح‌تر بپرسم؛ اگر قطعنامه ای همانند قطعنامه لیبی در مورد سوریه در شورای امنیت طرح شود، روسیه چه واکنشی نشان خواهد داد؟
به نظر می‌رسد که اگر روند کنونی در سوریه ادامه پیدا کند، دولت روسیه بر اساس ملاحظات همکاری و رقابت خود با ایالات متحده امریکا و کشورهای اروپایی ناچار از ادامه این نوع رفتارهای متناقض خواهد بود. یعنی ما شاهد نوعی همکاری و در عین حال در عرصه‌های دیگر مقاومت و ناهمسازی از سوی روسیه خواهیم بود.
با وجود این که توافق‌های جدی در مورد همکاری روسیه با ناتو، حداقل روی کاغذ شکل گرفته اما اجرایی کردن این توافق‌ها با چالش‌ها و دشواری‌های جدی مواجه بوده است. به هر حال شکاف موجود میان دیدگاه‌های مقامات روسی و امریکایی به ویژه در حوزه‌های امنیتی نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه روز به روز در حال افزایش بوده است. تحولات خاورمیانه نیز می‌تواند ضمن آن که زمینه نوعی همکاری را میان روسیه و غرب فراهم سازد، از سوی دیگر می‌تواند به افزایش اختلاف نظر‌ها و ارتقای بدبینی و سوء ظن طرفین نسبت به یکدیگر نیز کمک کند.
اشاره شما به اختلافات، به اختلافات مدودیف ـ پوتین هم برمی‌گردد یا اختلافات کلی‌تری را مد نظر دارید؟
اختلافات داخلی روسیه هم این روند را تشدید می‌کند اما فراتر از اختلافات داخلی، میان مقامات سیاسی ـ امنیتی روسیه با رهبران ناتو درباره اجرایی کردن توافق‌های پیشین که بسیار هم پر سر و صدا بوده است، اختلافات جدی وجود دارد که به نظر می‌رسد ناشی از منافع متعارض روسیه و کشورهای غربی است که در کوتاه مدت قابل حل و فصل نیست.
نظر شما :