قمار سارکوزی در لیبی

دیپلماسی ایرانی: دکتر پیروز ایزدی، پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک و کارشناس مسائل فرانسه در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی با تحلیل موقعیت فرانسه در لیبی معتقد است فرانسه در حال حاضر در لیبی دست به یک قمار زده است.
 

سیاست خارجی فرانسه در قبال تحولات لیبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
 

فرانسه در تحولات لیبی در مورد اعمال منطقه پرواز ممنوع و بعد هم مداخلات نظامی‌ برای حمایت از غیرنظامیان پیشگام بود. البته خود این مسئله تحولی در حقوق بین الملل به شمار می‌رود. برای جلوگیری از نسل کشی‌هایی که نظیر آن را قبلا در یوگسلاوی سابق و روآندا شاهد بودیم،‌ شورای امنیت سازمان ملل این اختیار را به جامعه بین المللی داد تا بتواند از کشتار غیرنظامیان جلوگیری کند. نمونه این مسئله را در دو مورد در هفته‌های اخیر دیدیم که یکی مداخله نظامی‌ در لیبی بود و دیگری در ساحل عاج.

فرانسه هم در این زمینه بعد از آن حالت تردید و دودلی و انفعال اولیه که در مورد بحران‌های تونس و مصر نشان داد و بعد از افتضاحاتی که به خصوص در رابطه با تونس در دستگاه سیاست خارجی این کشور به وقوع پیوست و منجر به استعفای وزیر خارجه شد، در حال حاضر فرانسه برای نوعی اعاده حیثیت و جبران شکست‌های سیاست خارجی خود، دست به اقدام پیشگامانه ای در لیبی زد و مابقی جامعه جهانی هم به دنبال خود کشاند. اقدام فرانسه در عملیات نظامی‌ و بمباران مواضع نیروهای دولتی لیبی در نوع خود تحول مهمی‌ به حساب می‌آید. البته این ماموریت بعدا در قالب نیروهای ناتو دنبال شد و تداوم پیدا کرد.
 

چرا فرانسه تحولات لیبی را به دقت پیگیری می‌کند و درباره آن حساس است؟
 

فرانسه از جمله اولین کشورها یا حتی اولین کشوری بود که دولت موقت لیبی را به رسمیت شناخت. به جز فرانسه، ایتالیا و قطر هم دولت موقت لیبی را به رسمیت شناخته اند و دولت فرانسه تلاش می‌کند که سایر کشورها هم متقاعد کند تا این دولت موقت را به رسمیت بشناسند. از این نظر هم فرانسه در مسئله لیبی پیشگام است.

یکی از مناطقی که فرانسه می‌تواند قدرت و نفوذ خود را به عنوان یک قدرت بزرگ مطرح کند، قاره افریقا است. البته لیبی مستعمره ایتالیا بوده اما بسیاری از کشورهایی که در شمال یا غرب افریقا وجود دارند،‌ زمانی مستعمره فرانسه بوده اند و بعد از استقلال هم به نوعی ارتباط خود را با فرانسه حفظ کرده اند. آن سیاست افریقایی که در دهه‌های هشتاد و نود در فرانسه وجود داشت و الان هم به نوعی تداوم پیدا کرده است مبنی بر این بود که رهبران این کشورها هر چند که معمولا رهبران مستبدی بودند و حکومت‌های خودکامه ای داشتند اما روابط خوبی با فرانسه داشته باشند. فرانسه هم از نزدیکی با رهبران این کشورها هم برای تامین منافع اقتصادی و هم برای گسترش نفوذ و طرح خود به عنوان یک قدرت بزرگ در صحنه سیاست بین المللی.

در نتیجه می‌توان گفت افریقا همواره برای فرانسه حوزه ای بوده است که در آن می‌توانسه به بهترین وجه چهره خود را به عنوان یک قدرت بزرگ در صحنه شطرنج سیاسی دنیا نشان دهد. از این نظر این مداخلات فرانسه در افریقا سابقه تاریخی دارد؛ فرانسه در حال حاضر در چندین کشور افریقایی پایگاه نظامی‌ دارد؛ در برخی کشورها مانند ساحل عاج، جمهوری افریقای مرکزی یا چاد نیروهای نظامی‌ تحت عنوان نیروهای حافظ صلح مستقر کرده؛ بنابراین فرانسه در مداخله نظامی‌ در کشورهای افریقایی سابقه ای طولانی دارد.
 

نگاه فرانسه نسبت به طولانی شدن جنگ و نیاز به پیاده کردن نیروی زمینی در لیبی چیست؟
 

این نگرانی همیشه وجود داشته و این انتقاد هم همیشه به سارکوزی وارد بوده که فرانسه در حال حاضر دست به یک قمار زده؛ به این دلیل که اگر این جنگ به بن بست برسد و مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است فرانسه مجبور به پیاده کردن نیروی زمینی در لیبی شود، که این مسئله در افکار عمومی‌داخلی فرانسه به شدت با مخالفت روبه رو خواهد شد. مردم فرانسه مخالف آن هستند که فرانسه برای کشورهای دیگر متحمل تلفات شود و نیروی انسانی خود را از دست بدهد. بنابراین این مسئله مشکل بزرگی برای فرانسه ایجاد خواهد کرد.

در حال حاضر اقدامی‌که فرانسه انجام داده این است که یک سری مشاور نظامی‌ به لیبی فرستاده تا برای سازماندهی بهتر مبارزات مخالفان به آن‌ها آموزش دهند. به این دلیل که یکی از نقاط ضعف نیروهای مخالف سرهنگ قذافی این بوده که از سازماندهی خوبی برخوردار نبوده اند و تجربه نظامی‌ کافی برای نبردهای داخلی نداشته اند. به همین خاطر است که فرانسه سعی می‌کند از راه‌های غیر مستقیم و توازن بمباران‌ها به اهداف خود در سرنگونی سرهنگ قذافی دست پیدا کند.

با توجه به این که فرانسه در مسئله لیبی پیشگام بوده و اولین دولتی بوده که دولت موقت لیبی را به رسمیت شناخته، طبعا اگر این دولت در لیبی بر سرکار آید، فرانسه از نفوذ بسیار قابل توجهی در لیبی برخوردار خواهد شد. با توجه به این که لیبی هم یک کشور نفت خیز است و درآمدهای نفتی بسیار بالایی دارد، امکان سرمایه گذاری و عقد قراردادهای سودآور برای فرانسه بیشتر خواهد شد.
 

چرا فرانسه دولت موقت لیبی را به رسمیت شناخته است؟ آیا این افراد مورد اعتماد یا نفوذ فرانسه هستند؟
 

باید به این نکته توجه شود که بسیاری از اعضای دولت موقت کنونی در لیبی، از کسانی هستند که در دولت قذافی حضور داشته اند و هم اکنون از دولت وی جدا شده اند. به نظر من فرانسه به این دلیل که جایگزین دیگری در لیبی نداشته، از این افراد حمایت کرده و به آن‌ها تکیه کرده است. اگر روند فعلی ادامه داشته باشد و اعضای دولت موقت کنونی در آینده در لیبی بر سر کار آیند، به نوعی خود را مدیون فرانسه احساس خواهند کرد و طبعا روابط حسنه خواهد بود اما اگر روند حوادث به سمت دیگری پیش رود، باید منتظر ماند و دید.