پیشنهادهاى امریکا به اسرئیل و احتمالات پیش رو

منابع اسرائیلی اعلام کردند آمریکا به تل آویو پیشنهاد داده است ساخت شهرک سازی در سرزمین های اشغالی را به مدت سه ماه متوقف کند تا در مقابل امتیازهای تشویقی مختلفی را دريافت کند. حسین جابر انصاری در گفتاری به بررسی این پیشنهادها و واکنش احتمالی فلسطینی ها و اسرائیلی ها پرداخته است:

گفتاری از حسین جابر انصاری، سفیر سابق ایران در لیبی و کارشناس مسائل خاورمیانه

از مجموعه پیشنهادهاى جدیدی که در دیدار چند ساعته نتانیاهو و کلینتون مطرح شده، روایت های مختلفی در رسانه ها مطرح شده چرا که هنوز به طور رسمی این پیشنهادها از سوی مقامات اعلام نشده است با این حال آن چه در این اخبار از این پیشنهادات آمده نشان می دهد که این پیشنهاد یک پیشنهاد در واقع دو سویه است. یک سوی آن توقعی است که آمریکا از اسرائیل دارد. یعنی آمریکایی ها تلاش دارند موضوع اختلافی چند ماه اخیر را یعنی اختلافی که بین اسرائیل و فلسطین بر سر شهرک سازی وجود دارد و موجب شده که مذاکرات متوقف شود،  به این صورت حل کنند که چند ماهی شهرک سازی در کرانه باختری را به استثنای قدس به مدت سه ماه متوقف کنند. این یک پیشنهاد میانه است چرا که طرف فلسطینی و عربی معتقد بود مذاکرات بین طرفین منوط به این است که شهرک سازی به طور کامل متوقف شود. طرف اسرائیلی نیز اعلام کرده است که حاضر نیست شهرک سازی را متوقف کند. پیشنهاد آمریکایی یک مدت سه ماه را برای توقف شهرک سازی مطرح می کند منتها با یک تبصره اساسی و آن چیزی نیست جز مستثنا کردن قدس. منطقه قدس نیز از دید اسرائیلی‌ها یک شهر نیست بلکه یک منطقه است. قدس بزرگ از دید ادبیات رسمی اسرائیل بخش مهمی از کرانه باختری رود اردن را در بر می گیرد. بر اساس آمارها چیزی حدود چهل درصد کرانه باختری شامل منطقه قدس بزرگ می شود. بنابراین این هم به لحاظ مساحت جغرافیایی و هم به لحاظ اهمیت تاریخی و نمادین و اهمیت از ابعاد مختلف مسئله قدس در تاریخ منازعه اعراب و اسرائیل حائز اهميت است. این در واقع چیزی است که از طرف آمریکا از اسرائیل خواسته می شود.

مسئله دیگری که آمریکا از اسرائیل می خواهد این است که موضوع تعیین مرزهای دولت فلسطینی آینده در در دستور کار مذاکراتی که بلافاصله بعد از این توقف شروع خواهد شد قرار گیرد. یعنی این که اولویت مذاکرات پیش رو تعیین مرزهای دولت فلسطین باشد.

این موضوع به این دلیل مطرح می شود که اگر طرف اسرائیلی و فلسطینی بپذیرند، وقتی مرزهای طرفین مشخص شد بعد از این مشکل شهرک سازی سالبه به انتفای موضوع است. چون وقتی مرزها مشخص شد طبیعی است که اسرائیل نمی تواند در داخل مرزهای دولت فلسطینی اقدام به شهرک سازی کند و در خارج از این محدوده هم فلسطین نمی تواد ادعایی داشته باشد. این به این معنا است که اسرائیل در آن قسمتی از کرانه باختری رود اردن که به فلسطین تعلق خواهد یافت شهرک سازی نخواهد کرد.

در مقابل این دو خواسته ای که آمریکا از اسرائیل دارد مجموعه ای از تعهدات به اسرائیل داده است که تیتر این تعهدات اعطای 20 هواپیمای 35F به ارزش 3 میلیارد دلار است که به صورت رایگان در اختیار اسرائیل قرار می گیرد. همچنین آمریکا متعهد می شود که مانع از تصویب هر طرحی شود که ازسوی فسطینی ها و بدون توافق با اسرائیل به شورای  امنیت سازمان ملل ارائه شود. از جمله آمریکا متعهد می شود که حتی با استفاده از حق وتو مانع از تصويب طرحی مثل اعلام یک‌جانبه دولت مستقل فلسطینی در شورای امنیت شود.

بحث سیاست خاکستری اتمی اسرائیل نیز از دیگر تعهدات آمریکا به اسرائیل است. مدتی است که تلاش‌هایی در آژانس بین المللی انرژی اتمی و دیگر نهادهای بین المللی از سوی برخی کشورها به راه افتاده است که اسرائیل را تحت فشار قرار دهند که از این وضعیت خاکستری خارج شود و برنامه های هسته‌ای‌اش را ذیل تعهدات بین المللی قرار دهد. آمریکا به اسرائیل متعهد می شود که اجازه نمی دهد این تلاش‌ها و فشارها مثمر ثمر واقع شود. 

امتیاز دیگر تعهد آمریکا به امضای قرارداد امنیتی 10 ساله بین اسرائیل و آمریکا است. مطابق این قرارداد آمریکا متعهد می شود که کلیه امکانات نظامی مورد نیاز اسرائیل را در صورت هر گونه رویداد جنگی به اسرائیل برساند و به اسرائیل اجازه می دهد که به صورت مستقیم و آنی از اطلاعاتی که ماهواره های آمریکایی از موشک های احتمالی شلیک شده به سمت اسرائیل دریافت می کنند، استفاده کند. امضای این قرارداد منوط به امضای قرارداد صلح دائمی بین اسرائیل و فلسطینی ها شده است. یعنی اگر این صلح صورت گیرد آن قرارداد امنیتی نیز امضاء خواهد شد.

آخرین امتیازی که در این ارتباط در اخبار آمده و به ایران مربوط مى‌شود و حائز اهمیت است این است که آمریکا به اسرائیل تعهد می دهد چنان‌چه این مجموعه پیشنهادی را بپذیرد فشارهای خود را بر ایران برای کنار گذاشتن برنامه هسته ای خود بسيار افزايش دهد.

واکنش فلسطینی ها و اعراب

واکنش اولیه فلسطینی ها این بوده که هنوز هیچ پیشنهادی از سوی آمریکا به آنها داده نشده است. با این حال آنها بر موضع اولیه خود تاکید کرده اند که هرگونه توافق جدیدی باید شامل قدس شرقی هم  شود و خواستار توقف کامل شهرک سازی در کرانه باختری بدون هیچ استثنایی شده اند. با این حال واکنش قطعی را به دریافت رسمی پیشنهاد منوط کرده اند و مسئولان فلسطینی اعلام کرده اند که بلافاصله بعد از دریافت رسمی پیشنهاد از سوی آمریکا آن را  مورد بررسی قرار خواهند داد و کمیته صلح عربی وابسته به اتحادیه عرب را نیز برای بررسی این طرح دعوت خواهند کرد.  

با وجود این موضع رسمی، این احتمال قابل توجه است که علی رغم این موضع گیری ابتدایی اگر اسرائیل پیشنهاد آمریکا را بپذیر شاهد عقب نشینی دیگری از سوی فلسطینی ها و اعراب باشیم و در واقع پیشنهاد آمریکایی پذیرفته شود.

واکنش اسرائیل

اگر مبنای واکنش اسرائیل سر و صدای اولیه درون کابینه اسرائیل باشد این استنباط را تقویت می کند که در اسرائیل در مورد این موضوع اختلاف جدی وجود دارد و امکان پذیرش این پیشنهاد به شکل کنونی مشکل است. به عنوان مثال دو تن از معاونان نخست‌وزیر اسرائیل به نکاتی اشاره کرده‌اند از جمله این که تا به حال حمایت آمریکا از اسرائیل در شورای امنیت و در سطح بین المللی یک حمایت بی قید و شرط و دائمی بوده است. این که در این توافق تاکید می شود که اگر اسرائیل این کارها را انجام دهد  آمریکا در شورای امنیت از اسرائیل حمایت می کند به این معنا است که آمریکا حمایت خود را ازاسرائیل مشروط می کند. در حال حاضر روی این موضوع در فضای سیاسی اسرائیل بحث می شود و جریانات فرا راست اسرائیل و حتی از درون کابینه هجوم شدیدی را علیه نتانیاهو آغاز کرده‌اند. هر چند این  جزئی از بازی همیشگی اسرائیل است برای این که امتیازاتی که باید واگذار کنند به حداقل ممکن کاهش پیدا کند. بنابراین علی‌رغم وجود مشکلات در درون کابینه اسرائیل این احتمال به طور جدی وجود دارد که  اسرائیل با توجه به مجموعه فضای بین المللی ایجاد شده علیه آن و این که در حال حاضر اسرائیل مانع صلح شناخته می شود، اسرائیل با گران فروشی و با بزرگ کردن این سر و صدای مخالفت با پذیرش پیشنهاد آمریکا، باز هم امتیازات جدیدتری از آمریکا و طرف مقابل خود بگیرد و به نحوی با این موضوع موافقت کند تا مسئولیت بن‌بست کنونی در فضای بین‌المللی به گردن آنها نیفتد و روابط استراتژیک آنها با آمریکا دچار مشکل نشود.