اتحادیه جدید اروپا و مسائل پیشِ رو

اروپای جدید با اروپای سنتی و چند سده گذشته که در آن چند قدرت شاخص اروپایی مطرح بوده اند و بقیه در حاشیه بوده اند، کاملاً متفاوت است.واکنش های درون اتحادیه در موضوعات مختلف منطقه ای و بین المللی گواه این مطلب است. کنش ها و واکنش های کشورهای عضو اینک هرکدام تعیین کننده استراتژی اتحادیه اروپای جدید شده است.

تحولات اتحادیه اروپایی امروز را بایست در چشم انداز تاریخی آن نگریست.در سده شانزدهم میلادی، پرتغال و اسپانیا یا بعبارتی جنوب اروپا کانون قدرت بوده و در صحنه جهانی رقابت های جدی داشتند.در سده های بعدی، انگلیس، فرانسه و آلمان در حوزه اروپای غربی، روسیه در اروپای شرقی و ایتالیا در حوزه مدیترانه اروپا شاخص بودند.

جنگ ها و ویرانی ها در بستر تحولات تاریخی توانست عقل جمعی مردان بزرگ این قاره را ترغیب کند تا اتحاد و وحدت، حرکت های گوناگون و سیستم کنترل جدید برای اتحادیه به وجود آورد.مهم ترین عنصر و عامل به وجود آمدن این اتحادیه را می توان بحث امنیتی جمعی آن دانست.عناصر جغرافیایی در شکل گیری اتحادیه خود به خود نقش جدی دارد.

الگوهای گذشته توانست عناصری از تداوم و پیوستگی و همچنین تغییر و گسستگی نسبت به گذشته را پدید آورند.اما الگوهای جدید نشان می دهند که اروپای جدید از حد مسائل درون اتحادیه فراتر رفته و منافع و امنیت خود را در اصلی ترین مسائل منطقه ای و بین المللی جستجو می کند.

مسائل مختلف بین المللی و جهانی در حوزه امنیت، موضوع تروریزم، رکود اقتصادی، بحران مالی، تغییرات آب و هوا و محیط زیست، امنیت انرژی توانسته است اتحادیه اروپایی را به همگرایی بیشتر ترغیب کند. همچون حوادث تاریخی و درس های پس از جنگ دوم جهانی که اروپا را به دفاع جمعی، ادغام اقتصادی، برقراری امنیت ترغیب کرده است.

اگرچه اروپا هم همانند دیگر مناطق جهان دچار آشفتگی های فراوانی است، حتی گهگاهی تنش های ملی گرایانه به تهدید همگرایی داخلی کشورهای عضو تبدیل شده است ولی اینک امنیت داخلی و خارجی اروپا عنصر و عامل اصلی و قوام بخش وحدت اتحادیه است.

اصلاحات سیاسی-اقتصادی، عملکرد مناسب در بازارهای داخلی، ارتباطات میان کشورها، تنوع بخشی به منابع و حرکت امن انرژی، نیازها و ضرورت های امروز اروپایی را ترسیم می کند. رهبران اروپا باور دارند که تعریف امنیت باید جامع تر و گسترده تر شود؛ نه تنها امنیت نظامی و تمامیت ارضی بلکه امنیت اقتصادی، انرژی، آب و هوا، امنیت انسانی و حقوق انسانی از مقتضیات اروپای امروز است. نقش بین المللی اتحادیه اروپا در قالب گفت و گوی استراتژیک توانسته است با آن سوی آتلانتیک یعنی ایالات متحده و هم پیمانان جهانی خود را در مسائل مشترک مانند تروریزم، اشاعه حملات اینترنتی، خطرات آب و هوا، رقابت بر سر مواد اولیه بهم نزدیک تر کند.

دیگر نمی توان در موضوعات مهم بین المللی به اختلافات تاریخی درون اتحادیه قائل بود و دو اردوگاه متفاوت تاریخی ساکسون ها و فرانکتون ها را مدار بحث قرار داد و یا از اروپای گرایش به امریکا یا اروپای مستقل نام برد چون موضوعات مهم امروز منطقه ای و جهانی ضرورت های خاص خود را هم پدید آورده اند. شاید در بین اعضا نسبت به این موضوعات اختلاف در دیدگاه، روش ها و متدلوژی ها وجود داشته باشد ولی اختلافات بنیادی نسبت به موضوعات مهم جهانی دیده نمی شود.

بگونه ای که رهبران اروپایی در اجلاس اخیر خود تاکید داشته اند پیوستن به اروپا یا ناتو یک حق نیست برای اینکه یک کشور بتواند اتحادیه اروپایی یا ناتو بپیوندد، باید به اقدامات مشترک کمک کند.تعهدات سنگین را به عهده گیرد و به آنها عمل کند.

اتحادیه اروپایی امروز ابزارها و سیستم ها و موسسات خاصی نظیر ناتو، پارلمان اروپایی، شورای اروپا را برای اعمال اهداف خود دارد.ناتو فراهم آورنده الزام دفاع دفاع جمعی است و برای اطمینان از اوضاع اروپا و رفع تهدیدات خارج از محدوده اروپایی برای اعضا یک ضرورت تلقی می شود.اگرچه ناتو با عمری بیش از 60 سال ، ماموریتی که در آن تامین امنیت، ثبات و ارتقای دموکراسی در منطقه اروپا-آتلانتیک را در بر دارد، به عهده دارد، ولی اینک واقعیت های جهانی ضرورت اصلاح نگاه ناتو به پدیده های قران 21 و راهبرد جدید ناتو را در چارچوب محیط راهبردی و چالش های جدی ترسیم می کند. دفاع جمعی، امنیت جمعی

 و بعد بشری امنیت، پشتیبانی از نیروهای حافظ صلح و کمک های انسان دوستانه، چالش های امنیتی جدید، امنیت انرژی، حملات مجازی(cyber attacks)و از همه مهم تر حفظ صلح و یا تحمیل صلح در مامورت جدید ناتو و اتحادیه مفهوم جدید یافته اند.

اگرچه اتحادیه جدید در پی بحران مالی جهان و تاثیرات اقتصادی پیرامونی آن که همگی بر گستره سیاست خارجی و مسائل امنیتی تاثیر گذاردند در پی استراتژی جامع اروپایی است و از عناصر مهمی چون امنیت سخت، همگرایی اقتصادی و حقوق انسانی نام می برد ولی نسبت پارادوکس های موجود در اتحادیه اروپا نمی توان بی تفاوت بود.

سه عنصر از نگاه اتحادیه اروپا به امنیت جهانی مهم هستند. 1- امنیت اروپا 2- امنیت اروپا-امریکا 3- اتحادیه اروپا و روسیه

اتحادیه اگرچه با روسیه درجغرافیا و تاریخ موضوعات مشترک دارند اما حافظه تاریخی متفاوت گهگاه مانعی برای رسیدن به جمع بندی جامع می شوند.

اما اتحادیه امروز باور دارد که نیاز به هنجار سازی امنیت الزامی است.شراکت قوی اروپایی-آتلانتیکی بهترین ضامن امنیت و ثبات در اروپاست.آنها می گویند تمام سیاست های اتحادیه باید به طور کامل در تطابق با حقوق بین الملل باشد و علت وجودی اتحادیه، ایجاد صلح و امنیت در درون و ماورای مرزهای اتحادیه از طریق تعهد به چند جانبه گرایی موثر در روح منشور ملل متحد است که راهبرد موثر امنیت و گسترش دموکراسی و حفاظت ا زحقوق اساسی  را تحکیم بخشد.

با توجه به رقابت های عینی و واقعی درون اتحادیه و موزائیکی بودن ترکیب اتحادیه اروپا این اتحادیه از ویژگی های منحصر به فرد مداخله، میانجی گری و کمک به بخش های مختلف جهان برخوردار است. افزایش همبستگی میان اعضای اتحادیه اروپا در ایجاد راهبردهای مشترک سیاست خارجی واحد اروپایی، امنیت و دفاع جمعی، ادغام های اقتصادی را نوید می دهد.