آرزوهای بر باد رفته
نشست سران اتحاديه آفريقا روز گذشته به کار خود پايان داد تا در سيزدهمين نشست از اين دست که در آديس‌آبابا پايتخت اتيوپى برگزار شد، تنها برخى از رهبران قاره سياه گرد هم آمده باشند و دو روز را به بحث سخت و طاقت‌فرساى تشکيل دولت اتحاديه آفريقا و يا ايالات متحده آفريقا بگذرانند. قرار بود در اين نشست پيشنهادات عجيب و غريب رهبر ليبى طبق معمول بررسى شود تا شايد از اين رهگذر تلاشى در راستاى فصل جديدى در روابط ميان کشورهاى آفريقايى گشوده شود.
پس از آنکه در دهه نود قرن گذشته سازمان وحدت آفريقا به تبع اتحاديه اروپايى نام خود را به اتحاديه آفريقا عوض کرد، امروز مى‌خواهد يک گام پيش از اروپايى‌ها برداشته و با تشکيل ايالات متحده آفريقايى راه را براى پيش‌برد بهتر امور و نزديگ کردن بيشتر کشورهاى عضو اتحاديه بردارند. اما همانگونه که روز گذشته جاکايا کيکوته، رييس اين دوره اتحاديه آفريقا و رييس‌جمهور تانزانيا، در کنفرانس خبرى عنوان کرد رهبران کشورهاى عضو اين اتحاديه از اين که دولت متحد آفريقا بتواند به گونه‌اى حاکميت آنها را محدود کند، ابراز نگرانى کرده‌اند. و اين سخنى است که بسيارى از حقايق و اسرار درورنى آفريقايى‌ها را برملا مى‌کند.
بيش از پنجاه کشور آفريقايى هر کدام دوره‌اى از استعمار را پشت سر گذاشته‌اند در تجربه تاريخى چند دهه‌اى خود شاهد کودتاها و درگيرى‌هاى داخلى و خارجى بسيارى بوده‌اند و کمتر کشورى در اين قاره وجود دارد که بتوان نشانه‌اى پايدار از حکومت قانون را يافت و همين عامل است که نگرانى‌ها را به وجود آورده است که مبادا روزى قدرت حاکمان کشورهاى آفريقايى کم شود و آنها نتوانند آنگونه که بايد سلطه خود را بر مردم کشورشان گسترش دهند.
معمر قذافى که يکى از بانيان ايده‌هاى تازه در به روز کردن اتحاديه آفريقا است، چهار دهه است که قدرت را در ليبى به دست دارد و عملا اين کشور را ملک طلق خود و فرزندانش کرده است و کسى را ياراى پاسخ گفتن به پدر کشور سبز نيست. در کشورى مانند مصر در نيم قرن گذشته تنها سه نفر رياست جمهورى – شما بخوانيد پادشاهى – کرده‌اند و تا نمرده‌اند و راه مى‌روند بايد قدرت را در دست داشته باشند، در سودان، تونس، مراکش، کنگو، نيجريه و بيشتر کشورهاى قاره سياه يا رياست جمهورى‌ها مادام‌العمر است و يا اينکه ژنرالى با حمايت قدرتى خارجى و يا با تکيه بر گلوله‌هاى سربى کودتايى برپا مى‌کند و چنان خون مردم را در شيشه مى‌کند که کسى را ياراى مخالفت نيست.
در بعد ديگر بايد به ناآرامى‌هاى آفريقا اشاره کرد. ناآرامى‌هايى که بيشتر اين قاره را در خود فرو برده است و انگار مردم آن را طلسم کرده باشند، همچنان دنبال آنها مى‌رود و قصد هم ندارد دامن آنها را رها کند. سومالى پس از 20 سال قدرت پايدارى ندارد و دولت مرکزى در اين کشور معناى خود را از دست داده است، رهبر سودان توسط قاضى آرژانتينى تحت تغقيب قرار گرفته و شورشيان قصد دارند شمال و جنوب آن را از هم جدا کنند، درگيرى‌هاى مرزى ميان اين کشور با چاد و اتيوپى و اريتره همچنان ادامه دارد، الجزاير و مراکش همچنان بر سر صحراى غربى اختلاف دارند، نيجريه و کامرون همچنان در مرزهاى خود به حال آماده باش هستند و در کنگو نه تنها درگيرى داخلى همچنان ادامه دارد، بلکه ارتش کشورهاى همسايه هم در امور داخلى آن دخالت مى‌کنند و ...
بخش ديگر ماجرا مربوط مى‌شود به تضاد فرهنگى شديد ميان کشورهاى آفريقايى، آفريقايى‌ها در شمال و جنوب خط استوا به شدت با هم متفاوتند و اين از نظر دينى هم به شدت قابل مشاهده است. مسلمانان و مسيحيان هرچند غالب جمعيت را تشکيل مى‌دهند، اما همواره داراى اختلافات شديد بود تا جايى که در کشورى مانند نيجريه که جمعيت‌هاى بزرگى از دو دين قرار دارند همواره کشتارهاى خونينى راه مى‌افتند. همين اختلاف باعث شد تا اريتره از اتيوپى جدا شود و ارتش اتيوپى با اشاره کشورهاى غربى سومالى مسلمان را اشغال کند. مورد ديگر مشکلات آفريقا به سابقه استعمارى آنها باز مى‌گردد، به گونه‌اى که اين قاره عموماً ميان کشورهاى فرانکوفون و انگلوفون تقسيم شده و هر کدام از آنها پيوندهاى زبانى، سياسى و تجارى با کشور استعمار کننده خود دارند، کما اينکه امروز معادله جديدى نيز وارد آفريقا شده است و آن نيز قدرت و ثروت ايالات متحده آمريکا است که پس از جنگ سرد و افول کمونيسم، برآن شد تا با فرانسه و انگليس در به دست آوردن سهمى از بازار بزرگ آفريقا رقابت کند که اين رقابت‌ها کشتارهاى وحشيانه‌اى را نيز در پى داشت- کشتار وحشيانه توتسى‌ها در رواندا که به دليل رقابت سياسى آمريکا و فرانسه رخ داد – و اين رقابت‌ها همچنان ادامه دارد.
با توجه به موارد بالا است که مى‌توان گفت آنچه در سيزدهمين نشست اتحاديه آفريقا رخ داد خارج از برداشت‌هاى مورد انتظار نبود و آنچه برخى از رهبران خوش باور اين قاره به دنبال آن هستند، مانند خريد اسلحه نيست که با چند چانه‌زنى و رايزنى بتوان آن را خريد، مساله مهم تحت‌الشعاع قرار گرفتن قدرت برخى از رهبران پير آفريقا است که نه دوست دارند کنار بروند و نه اينکه مى‌خواهند بميرند...
نظر شما :