آینده عراق ، مبهم یا...

روز سوم ژوئن 1997، بیست و چهار نفر از گروه محافظه کاران جدید آمریکا مانیفستی منتشر کردند که آن را بیانیه اصول نامیدند. در این بیانیه ضمن انتقاد شدید از سیاست های دفاعی و خارجی بیل کلینتون، رئیس جمهور هدف خود را دستیابی به رهبری جهانی آمریکا اعلام نمودند.

 

این گروه برای نیل به هدف رهبری بلامنازع آمریکا در جهان، تقویت نیروی نظامی، گسترش روابط با دولتهای دموکرات هم پیمان، مقابله با رژیم های دشمن منافع و ارزش های آمریکایی، گسترش آزادیهای سیاسی و اقتصاد آزاد درجهان را در برنامه کاری خود قرار دادند.

 

دیک چنی، الیوت کوهن، فرانسیس فوکویاما، زلمای خلیل زاده، دونالد رامسفیلد و پل ولفوویتر از معروف ترین چهره های امضاء کنندة این بیانیه بودند.

 

محافظه کاران جدید مجدداً در 26 ژانویه 1998طی نامه ای به بیل کلینتون رئیس جمهور، استراتژی دولت او را در مقابل رژیم صدام حسین ناموفق خواندند و خواستار تغییر راهبرد دولت در این زمینه شدند.

این گروه با صراحت از دولت کلینتون می خواستند تا بر کناری رژیم صدام حسین از قدرت را در دستور کار قرار دهند ودرصورت اتخاذ چنین تصمیمی، رئیس جمهور آمریکا از حمایت کامل امضاء کنندگان نامه برخوردار خواهد بود.

 

هیجده نفر از محافظه کاران جدید نامه به بیل کلینتون را امضاء کردند که معروفترین آنها ریچارد آرمیتاژ، جان بولتون، فرانسیس فوکویاما، رابرت کاگان،زالمای خلیل زاده، ریچارد پرل، دونالد رامسفیلد و پل ولفوویتز می باشند.

 

پس از روی کار آمدن دولت جرج بوش در سال 2000 میلادی، محافظه کاران جدید در پی فرصت بودند تا هدف دیرینة خود را عملی نمایند. حادثة 11 سپتامبر 2001 درکنار مسئله تروریسم و سلاح های کشتار جمعی، وجود حکومت دیکتاتوری درعراق و تجاوز صدام حسین به کشورهای همسایه و بویژه کویت، بهانه مناسب را برای محافظه کاران جدید فراهم نمود تا هدف خود را جامة عمل بپوشانند.

 

اما در این سوی دنیا و درداخل کشور عراق تاریخ به گونه ای دیگر ورق می خورد و زمینه را برای انجام اقدامات خارجی فراهم می کرد. پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی کشور عراق که جزیی از آن به حساب می آمد درسال 1917 به اشغال انگلستان در آمد که این اشغال تا سال 1932 ادامه یافت. درهمین سال و در پی مبارزات مردم عراق و علمای بزرگ شیعه دولت انگلستان تسلیم شد و استقلال کشور عراق مورد پذیرش واقع گردید.

 

از سال 1932 تا سال 1958 حکومت سلطنتی خاندان هاشمی، عراق را اداره می کرد که با کودتای عبدالکریم قاسم، نظام سلطنت فرو ریخت. از این زمان به بعد کودتاهای پی درپی درعراق به وقوع پیوست که در نهایت کودتای حزب بعث آخرین آنها بود. این حزب توانست با انجام آخرین کودتا سالهای طولانی حکومت را در دست داشته باشد.

 

حکومت پادشاهی درعراق که بعد از مبارزات ضد استعماری در دوران تحت الحمایگی بوجود آمد حضور شیعیان در مراکز قدرت را به توصیه انگلستان ممنوع نمود. این اقدام بعنوان انتقام انگلیس از شیعیانی تلقی گردید که عامل مبارزه و رفع اشغال از عراق بودند. همچنین دولت انگلستان برای تداوم حضور خود در عراق اقلیت را براکثریت حاکم کرد تا اختلاف مذهبی و قومی بطور دائم ادامه داشته باشد.

 

سیاست حاکمیت اقلیت براکثریت در دوران بعد از سقوط حکومت پادشاهی و در دوران تثبیت حاکمیت بعثی نیز ادامه داشت واکثریت جامعه یعنی شیعیان و کردها از حضور در حاکمیت محروم بودند رژیم بعثی عراق در واقع بخش بسیار کوچکی از جامعه عراق را نمایندگی می کرد که راهی جز تحمیل مقتدرانه خود براکثریت مردم نداشت. در این چارچوب سرکوب، ترور، شکنجه، زندان واعدام ابزار اصلی صدام حسین برای استمرار حکومت بعث بود که تا آخرین روزهای حکومت این رژیم ادامه داشت.

 

شرارت وتجاوز رژیم بعث عراق تنها شامل حال مردم این کشور نمی شد بلکه اکثر کشورهای عربی و همسایگان این رژیم نسبت به دخالت درکشورهایشان بیمناک بودند. این نگرانی ناشی از تفکر حاکم بر رژیم بعثی بود که رهبری جهان عرب را در سر می پروراند و اکثریت حاکمان عرب را تحت سلطه خود می خواست.

 

درچارچوب این تفکر پس از سقوط رژیم سلطنتی درایران و پیروزی انقلاب اسلامی حاکمیت ملت ایران بر سرنوشت خویش، صدام حسین با سوء استفاده از آشفتگی های ناشی از وقوع انقلاب، فرصت را غنیمت شمرد و به جمهوری اسلامی نوپای ایران حمله نمد و جنگ هشت ساله را به دو ملت ایران وعراق تحمیل کرد. شعارهای مطرح شده در ابتدای شروع جنگ توسط صدام حسین نشان دهنده اوج تجاوزگری و زیاده خواهی او و تفکر بعثی حاکم بر رژیمش بود.

 

جنگ صدام با ایران در پی پذیرش قطعنامه 598 از جانب ایران به پایان رسید اما خوی تجاوز گری صدام حسین پایان نرسیده و به همین دلیل تجاوز دیگری را به کشور همسایه و عرب یعنی کویت آغاز نمود تا با خیال خام این کشور نفت خیر را ضمیمه خاک خود کند.

 

صدام نمی دانست که این تجاوز مثل حمله به ایران انقلابی نیست که مورد تائید آمریکا و هم پیمانانش قرار گیرد و هشت سال از تمامی حمایت های آنان برخوردار باشد. بلکه این حمله عبور از خط قرمز و مرزهای تعیین شده ای است که خلافی بزرگ محسوب می شود ومجازاتی بزرگتر در پی دارد. مجازاتی که نه تنها اخراج او از کویت بلکه اخراجش از حکومت را در پی خواهد داشت.

 

عملیات آزاد سازی کویت توسط نیروهای آمریکایی و هم پیمانانش با سرعت تمام انجام شد و ارتش صدام از کویت اخراج گردید. این عملیات با هدف سرنگونی صدام آغاز شده بود اما بدلیل وجود قیام های مردمی در عراق که ایالت متحده آمریکا آن را به نفع خود نمی دید و با مشورت کشورهای منطقه از سقوط صدام صرف نظر کرد ودست او را برای قتل عام م ردم مظلوم عراق باز گذاشتند.

 

یازده سال بعد و پس از حاکمیت محافظه کاران جدید در آمریکا که ویژگی های آنها در ابتدای مطلب مورد اشاره قرار گرفت و متعاقب حوادث 11 سپتامبر 2001 که فرصت مناسبی در اختیار جرج بوش قرار داد سقوط صدام در دستور کار قرار گرفت. این دستور با هدف حضور گسترده تر در خلیج فارس و تغییرات اساسی در خاورمیانه و با بهانه مبارزه با تروریسم، جلوگیری از گسترش سلاح های کشتار جمعی، عملی شد و کشور عراق به اشغال ارتش آمریکا، انگلیس و دیگر هم پیمانان در آمد و رژیم بعثی عراق و صدام حسین از صحنه سیاسی عراق حذف شدند.

 

نومحافظه کاران که نیروی نظامی امریکا را بزرگترین وسیله برای حفظ وگسترش منافع آمریکا می پنداشتند در کمتر از سه هفته رژیم صدام را ساقط و یک فرد نظامی آمریکایی را در آنجا حاکم کردند و به دنبال پیاده کردن دیگر اهداف خود بودند. آنها با توجه به عدم شناخت دقیق از بافت اجتماعی و مذهبی عراق وعدم توجه به واقعیات موجود در این کشور معتقد بودند که مراحل پس از جنگ و پیشرفت کارها مثل سقوط صدام، سریع، آسان و بدون مشکل خواهد بود.

 

محافظه کاران جدید تأسیس یک دولت لائیک وطرفدار عرب را درعراق مثل سقوط صدام بسیار آسان دانسته و آن را الگوی مناسبی برای سایرکشورهای عربی منطقه تلقی می کردند. آنان این روند را درجهت اجرای طرح خاورمیانه بزرگ و تأمین امنیت اسرائیل و عادی سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای همسایه می پنداشتند.

 

محافظه کاران جدید همچنین تسلط برخاورمیانه را تسلط بر منابع اصلی انرژی منطقه می دانستند که رهبری جهانی آمریکا را تثبیت می کرد، زیرا تسلط بر منابع انرژی به معنی کنترل رقبای بزرگی همچون اتحادیه اروپا، ژاپن و چین خواهد بود.

 

امروز بیش از چهارسال از اشغال عراق توسط ارتش آمریکا وهم پیمانانش می گذرد در حالیکه هیچکدام ازاهداف و آرزوهای محافظه کاران جدید تحقق نیافته است. نکته جالب تر اینکه در این مدت نه سلاح های کشتار جمعی درعراق بدست آمد و نه مدرکی دال برهمکاری صدام حسین با القاعده، درحالیکه سازمان های اطلاعاتی آمریکا و هیأت تحقیق حملات یازده سپتامبر درکنگره آمریکا ارتباط صدام حسین با القاعده را رد کردند.

 

امروز و پس از چهارسال از اشغال عراق نه تنها آمریکا به اهداف منطقه ای وجهانی خود دست نیافته بلکه با مشکلات جدی درعراق مواجه بوده که از عهده حل آنها تاکنون بر نیامده است.مشکلاتی که نه تنها دولت آمریکا، بلکه ملت عراق و کشورهای منطقه را نیز متأثر می سازد.

 

امنیت در شرایط فعلی علیرغم وجود پیشرفت هایی نسبت به گذشته همچنان بزرگترین مشکل مردم عراق است. تروریستها درهر نقطه ومحل حضور دارند و دست به انفجار، آدم کشی و آدم دزدی می زنند.

 

دانشگاه، مسجد، بیمارستان، اماکن زیارتی و محلات عمومی شهر از هیچ جنایتی در امان نیستند و مردم عراق درهر لحظه و در هر مکان منتظر وقوع حادثه ای اسفبار می باشند. ارتش آمریکا و هم پیمانانش که مسئول برقراری امنیت درکشور عراق هستند کوچکترین مسئولیتی احساس نمی کنند و مردم مظلوم عراق را در مقابل تروریستها و حوادث ناگوار، بی دفاع رها کرده اند.

 

جالب توجه اینکه امنیت در نقاط شمال و جنوب عراق که نیروهای اشغالگر حضور جدی ندارند به مراتب بیشتر از شهرهایی است که آمریکا در آنجا مسئولیت امنیت را برعهده دارد.

 

عدم توسعه اقتصادی و بازسازی کشور عراق که در اثر اشغال نظامی و انفجارات تروریستی تبدیل به کشوری عقب افتاده شده است معضل دیگری است که مردم عراق را بیش از پیش رنج می دهد. درحال حاضر عراقیها حتی از امکانات اولیه مثل آب ، برق، بنزین، بهداشت، دارو ودرمان محروم هستند و مجبورند در روزهای گرم تابستان ساعتها بدون برق و وسیله سرد کننده زندگانی سخت خود را سپری کنند.

 

درگیریهای قومی و مذهبی که ریشه در تاریخ استعماری انگلیس دارد همچنان در عراق بیداد می کند و گروه های تروریستی با بی رحمی تمام دست به ترور و حذف قومیتها و مذاهب دیگر می زنند.

 

این معضل زمینه را برای مشکل بزرگتری که عدم انسجام ملی و درنهایت تجربه کشور است فراهم می کند. مشکلی که بعضی از استراتژیست های آمریکایی آن را راه حل نهایی مسئله عراق در صورت عدم توانایی برقراری امنیت دراین کشور می دانند.

 

مشکلات و معضلات کشور عراق که همگی ناشی از اشغال این کشور است به همین تعداد محدود نمی شود اما برای جلوگیری از اطاله مطلب از ذکر آنها خودداری نموده و به راه حل های پیشنهادی دراین زمینه اشاره می شود.

 

اولین راه حل و اصلی ترین آنها خروج کامل نیروهای خارجی از عراق است. نیروهایی که حضور آنها حساسیت زا است وافراد معمولی را نیز تحریک می کند. این حس، حس مقدسی است که مورد سوء استفاده تروریست ها نیز قرار می گیرد و جنایات خود را با تابلوی مقاومت در برابر اشغال توجیه می کنند.

 

با خروج اشغالگران، نیروهای عراق توان برقراری امنیت را دارند زیرا در آن شرایط از اتهام همکاری با اشغالگران تبرئه شده وانگیزة ملی بیش از اندازه آنان را توانا خواهد کرد.

 

پیشنهاد دوم پذیرفتن دموکراسی وحاکمیت اکثریت با رعایت کامل حقوق اقلیت از جانب حاکمین قبلی و همسایگان عراق است. این روش باعث می شود ظلم تاریخی تحمیل شده بر اکثریت مردم عراق برطرف شود و اقلیت نیز حق و سهم خود را درحاکمیت عراق داشته باشد.

 

قبول این واقعیت برای گروهی که در گذشته تمام حکومت را در دست داشته شاید مشکل و غیر قابل تحمل باشد اما باید دانست که این روش میراث استعمار انگلیس است که هیچگونه امنیتی برای مردم عراق و کشورهای همسایه به ارمغان نمی آورد و تزلزل درحکومت اقلیت را نیز دائمی می سازد.

 

منافع ملی و حفظ تمامیت ارضی کشور عراق حکم می کند که حاکمیت اکثریت و رعایت حقوق اقلیت از جانب تمام اقوام و مذاهب عراق پذیرفته شود تا در سایه چنین حکومتی امنیت و زندگی مسالمت آمیز برای تمام مردم این کشور تأمین گردد.

 

پیشنهاد دیگر همکاری کامل و صادقانه تمام کشورهای همسایه عراق با حکومت مردمی این کشور است. در چنین شرایطی امنیت به سرعت به عراق باز می گردد و دیگر هیچ تروریستی از هیچ مرزی به داخل عراق وارد نمی شود.

 

امکانات و کمک های همسایگان نیز درجهت بازسازی عراق و توسعه اقتصادی این کشور به کار گرفته می شود و عقب ماندگیهای اقتصادی این کشور جبران می شود. در چنین شرایطی با کمک همسایگان تمامیت ارضی عراق حفظ می شود و خطر تجربه برای همیشه از بین می رود. لازمة این نوع همکاری همسایگان با دولت جدید عراق، پذیرفتن واقعیت جامعه عراق و برقراری دموکراسی دراین کشور است. حاکمیتی که به دنبال دشمن نمی گردد و خطری برای همسایگان ایجاد نمی کند.

 

آخرین پیشنهاد مربوط به ایالات متحده آمریکا است. این کشور که درچهار سال اخیر بودجه هنگفتی را خرج اشغال نظامی عراق کرده است باید از این به بعد این بودجه را در قالب کمکهای بلاعوض برای بازسازی و رفع خرابیهای ناشی از جنگ هزینه کند. این روش میزان صداقت آمریکا را درحمایت از دموکراسی واقعی ونه دموکراسی تحمیلی به منطقه نشان خواهد داد.

 

امید است با انجام این پیشنهادات معضلات اصلی کشور عراق به مرور زمان حل شود و روزی فرا رسید که ا ین ملت بتواند چهرة آسایش ، امنیت، آزادی، توسعه و خوشبختی را نظاره کند.