بدرقه مشرف ، استقبال از بی نظیر؟

روز سه شنبه  سیزدهم نوامبر بعد از آنکه محل اقامت خانم بی نظیر بوتو در لاهور به دستور ژنرال مشرف به محاصره پلیس پاکستان درآمد وی خواستار کنار رفتن ژنرال از هر دو مقام فرماندهی ارتش و ریاست جمهوری پاکستان شد. وی گفت وقت آن شده است که او برود.

 

این موضع خانم بی نظیربوتو با موضع پیشین وی متفاوت است و در صورتی که بر آن اصرار ورزد تحولات سیاسی پاکستان را دچار تغییر جدی خواهد کرد. نتیجه یک سال مذاکره نمایندگان مشرف و بی نظیربوتو این بود که مشرف بخشی از اختیارات و قدرت خود را واگذار کند. اساس توافقات بر این بود که مشرف با کنار گذاشتن مقام نظامی خود به ریاست جمهوری اکتفا کند وخانم بی نظیربوتو نیز در روند انتخابات به عنوان نخست وزیر پاکستان بخش بزرگی از امور اجرایی را در دست بگیرد.

 

به این ترتیب هم به نوعی دموکراسی احیا می شد هم جایگاه مناسب و محترمی برای آقای مشرف در نظر گرفته شده بود.

 

اعلام وضعیت فوق العاده و تغییرات قوه قضائیه و پس و پیش کردن تاریخ انتخابات در موافقت مذکور جایی نداشت و تصمیم فردی آقای مشرف بود که از یک سو موتلف داخلی  یعنی خانم بی نظیر را به اتحاد مواضع مقابله جویانه وادار نمود و از سوی دیگر موتلف خارجی مشرف یعنی آمریکا را ناچار ساخت با لحنی ناخوشایند و از موضع ابرقدرتی به وی تحکیم نماید که مواضع خود را اصلاح کند. البته دنبال آن قضایا تاریخ انتخابات اصلاح شد وی هنوز مشکلات دیگر باقی مانده است.

 

لغو وضعیت اضطراری در پاکستان درحال حاضر اصلی ترین خواسته احزاب و شخصیت های سیاسی پاکستان است و در این میان باید به چند نکته مهم توجه نمود:

 

1. هرچه ژنرال مشرف مردم و ارتش را بیشتر در مقابل هم قرار دهد محبوبیت و فرصت وی کم تر و کم تر خواهد شد. ارتش پاکستان با توجه به ساختار آن و با توجه به سابقه اش در مقابل مردم پاکستان نخواهد ایستاد و اگر قرار باشد میان مردم و مشرف یکی را انتخاب کند مردم را انتخاب خواهد کرد.

 

2. آمریکا و همچنین بریتانیا در طول 6 سال گذشته نیز با انگیزه مبارزه جدی با القاعده و افراطی گری در این منطقه حمایت از ارتش پاکستان و در راس آن ژنرال مشرف را راهبرد اصلی خود قرار داده بودند. ضرورت و حیاتی بودن ادامه این مبارزه در هفته های اخیر مکرر در مکرر از سوی مقامات نظامی و سیاسی واشنگتن مورد تاکید قرار گرفته. و به نظر می رسد آمریکا نمی خواهد این سیاست را کنار بگذارد. برای ادامه و اجرای این سیاست آمریکا به ارتش پاکستان حتماً نیاز دارد درحالی که به ژنرال مشرف تا حدودی احتیاج دارد.

3. همچنان که ژنرال مشرف از توافق خود با بی نظیر بوتو در سهم گیری قدرت پیش از این پا را فراتر گذاشته و وضعیت اضطراری اعلام کرده بود این بار بی نظیر بوتو پا را از توافق فراتر گذاشته و خواستار کنار رفتن مشرف از هر دو پست لشکری و کشوری شده است.

 

فقط چند ساعت پس از اتخاذ این موضع نمی توان گفت که آیا این یک تصمیم راهبردی توسط بی نظیر بوتو و حزب مردم است و یا یک حرکت تاکتیکی و یا حتی یک حرکت احساسی است.

 

هر سه امکان پذیر است. تاکتیکی به این قصد که مشرف را به توافق قبلی باز گرداند. راهبردی به این معنا که برای کسب امتیازات بیشتر از توافق صورت گرفته دورخیز نماید. یک سیاست مدار اگر تجربه داشته باشد از کوچکترین اشتباه طرف مقابل و از فرصت ها به بهترین وجه استفاده می کند.

 

4. ضرورت حفظ اتحاد ارتش پاکستان به عنوان یک نهاد قوی نظامی مطلبی است که مورد توافق احزاب و گروه های داخلی پاکستان و حامیان خارجی دولت آن کشور است.

 

5. اداره اوضاع منطقه به ویژه درشمال پاکستان را نمی توان به دست هیچ نیروی خارج از منطقه سپرد. ارتباط جغرافیایی، قومی و دینی منطقه و جنوب افغانستان و حضور افراطیون خارجی و در راس آن القاعده وضعیت بی ثباتی را فراهم آورده که برای طرف های مختلف قضیه یعنی ارتش پاکستان، سیاسیون این کشور و آمریکا هر گونه انتخاب را حساس کرده است.

 

نتیجه گیری: در اوضاع کنونی پاکستان واشنگتن پیش از همه طرف ها نگران اوضاع این کشور هسته ای است. به زعم ایشان ارتش و دموکراسی هر دو برای پاکستان موردنیاز است. مطلوب ترین شکل برای آمریکا همان انتخاب قبلی یعنی ترکیب ژنرال مشرف و خانم بی نظیربوتو است. اما اگر این ترکیب ممکن نشد آیا می توان ادامه وضعیت فعلی را تحمل کرد؟ پاسخ منفی است.

 

ترکیب جدیدی از ارتش و سیاسیون باید راه گشا باشد. این به معنای کنار رفتن مشرف از قدرت خواهد بود و در کنار ارتش بی نظیر بوتو برای بار سوم در هرم قدرت جای خواهد گرفت. طولی نخواهد کشید. چرا که اوضاع منطقه حساس و خطرناک است.