اميد رنگ‌باخته آيت‌الله هاشمى به تحقق «طرح ايران 1400»

ديپلماسى ايرانى: آنچه بيش از هر چيز در اين متن به چشم مى آيد، احساس تعلق هاشمى رفسنجانى به مصاديق ملى و ميهنى و تعهد او به اهداف نخستين انقلاب در زمينه پيشرفت و خودباورى و خودکفايى است. هاشمى در اين يادداشت همچنان خود را به عنوان چهره اى ملى گرا و انقلابى و پايبند به سياست هاى دوران سازندگى نشان مى دهد.

نگرش ضد استعمارى رئيس جمهور پيشين و يکى از استوانه هاى نظام جمهورى اسلامى در سال هاى گذشته، در نوع نگاه وى به تاريخچه اکتشاف نفت و ملى شدن آن به همت نيروهاى ملى گرا مشخص است.

ايشان ضمن برشمردن مواهب و نعمت هاى طبيعى موجود در کشور در کنار نيروى انسانى متخصص و تحصيل کرده، به منابع نفت و گاز کشورمان اشاره مى کند و ايران را کلکسيونى از انواع موهبت هاى الهى مى خواند. البته هاشمى اين همه را هم امتيازى در رهايى از يوغ استعمار و هم عاملى براى خدمتگزارى به مردم دانسته است تا برخلاف دولت هاى مستعجل و قلدرمآب، به ساختارى پايدار و مترقى دست يابيم.

ايشان در همين فراز از يادداشت خود، دموکراسى را نيز از جمله پديده هاى نيک معاصر دانسته و انقلاب مشروطه و سپس انقلاب اسلامى ايران را يکى از بهترين مصاديق مردم سالارى دينى خوانده است؛ انقلابى که با همراهى مردم، رهبرى امام راحل و پيشتازى روحانيت، روح استقلال‌طلبى و آزادى‌خواهى را نه تنها به ايران بلکه در کالبد استبداد زده ملت‌هاى مسلمان و ستمديده منطقه و جهان دميد که نمونه‌هاى آن را امروزه در کشورهاى تونس، مصر، الجزاير، ليبى، يمن، اردن، بحرين و... مى‌بينيم.

او سپس به مرور برنامه هاى دولت سازندگى (سال هاى 68 تا 76) مى پردازد و مى نويسد: يکى از برنامه‌هاى دولت سازندگى در برنامه‌هاى اول و دوم، توجه به اين نکته مهم بود که پالايشگاه‌ها و پتروشيمى‌هاى متعدد، از جمله در نقاط محروم و مرزى کشور ساخته شود که نتايج امروز از دستاوردهاى اين توجه بود. اواخر سال 1375 بود که رهبر معظم انقلاب طى حکمى جديد به اعضاى مجمع تشخيص مصلحت نظام، تدوين سياست‌هاى کلى نظام را که براساس قانون اساسى پس از مشورت با مجمع از وظايف ايشان بود، سرلوحه کارهاى برنامه نويسى کشور قرار دادند و در اين رهگذر در مجمع تشخيص با استفاده از تجربيات ارزنده دوران سازندگى، برنامه 25 ساله «طرح ايران 1400» يا «تمدن بزرگ ايران اسلامى»، تدوين «چشم‌انداز 20 ساله نظام» و به تبع آن «اصلاح سياست‌هاى صدر و ذيل اصل 44» آغاز شد که مى‌توانست «يک انقلاب اقتصادى» را به دنبال داشته باشد.

به گفته هاشمى، يکى از رويکردهاى مهم سند چشم‌انداز، انقطاع بودجه کشور از وابستگى به نفت بود که رهبرى نظام با بيان آرزوى بستن آخرين چاه نفت، ضرب الاجلى مشخص کردند اما با بحث‌هاى کارشناسى در مجمع تشخيص مصلحت نظام قرار شد، اين مهم سالى 10 درصد و طى 10 سال انجام شود که متأسفانه به دلايلى که در اين مجال نمى‌گنجد، عملى نشد.

نقد ايشان بار ديگر متوجه سياست هاى دولت هاى نهم و دهم است که با انحراف از اصول پيشين و دگرگونى در ساختارها و نگرش ها، روندى متفاوت را در پيش گرفته و از اساس به رد الگوهاى پيشين در اداره امور کشور پرداخته است. با اين وصف بايد اذعان کرد که ديگر صحبت از طرح ايران 1400 و نيز دست يافتن به اهداف پيش بينى شده در سند چشم انداز 20 ساله نظام، تنها به مثابه يک خاطره يا طرحى نيمه تمام ميسر است و نبايد دولتمردان و تئوريسين هاى جديد حکومتى را به خاطر دست نيافتن به اين اهداف مورد سرزنش قرار داد.

هاشمى رفسنجانى در ادامه صراحت بيشترى به خرج مى دهد و با اصرار بر مواضع اقتصادى و سياسى هميشگى خود مى افزايد: به عنوان يکى از مسئولان جمهورى اسلامى که از آغاز تاکنون در عرصه‌هاى تقنينى، دفاعى، اجرايى و بعدها تصويب سياست‌هاى کلى و چشم‌انداز در رأس تصميم‌گيرى‌ها بودم، با علم به زمينه‌ها و ظرفيت‌ها، اعلام مى‌دارم که ايران با لحاظ همه ويژگى‌ها از سرآمدترين کشورهاى جهان است و احراز رتبه اول در ميان 28 کشور منطقه که هدف چشم‌انداز است، طبيعى‌ترين حق است و اگر چنين نباشد، مطمئن باشيد آيندگان ما را نمى‌بخشند و خداوند هم که با فرصت انقلاب اسلامى، حجت را بر ما تمام کرد، نمى‌بخشايد.

او در پايان، از لزوم تعميق ارتباط نظام با مردم به عنوان مهم ترين عامل پيشرفت و دلسرد کردن دشمن سخن مى گويد و در دعايى به مناسبت آغاز سال نو خورشيدى، همدلى ملى و تقويت ايمان قلبى را آرزو مى کند.

هاشمى که در روزهاى پايانى سال با هجمه هاى تازه اى نسبت به خود و خانواده اش روبرو شد، ديگربار از زوال اخلاق و فقدان صداقت برخى نهادها و شخصيت ها گله مى کند و اينان را خطاب مى دهد و مى گويد: به عنوان کسى که نيم قرن از عمر 77 ساله خويش را در سطوح مختلف مبارزه و مسئوليت ها گذرانده و همه تجربه‌ها از بدترين بازجويى، زندان، شکنجه، متوارى بودن، توهين و تهمت گرفته تا شهرت، مقبوليت، محبوبيت، حکومت و قدرت را در عالى‌ترين درجات چشيده، مى‌گويم که خداوند و قرآن بهترين پناهگاه و صداقت در گفتار و رفتار، بهترين جايگاه براى انسان در زندگى است و سعى کنيد براى خوش آمد شخص يا گروه، دروغ نگوييد و از ريا و تملق بپرهيزيد و خدا و خلق خدا را از خود نرنجايند که پايان کار آن«خسر الدنيا و الاخرة» است.