پایان گردهمایی غولهاى نفتى در رياض

هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا سخنرانی خود را با قرائت دعایی کوتاه و ذکر تاریخ چهل و هفت ساله فعالیت اوپک  و دو اجلاس گذشته  سران که به ترتیب در سالهای 1975 میلادی در الجزیره و در سال 2000 میلادی در ونزویلا برگزار شده بود آغاز کرد.

وی بر اهمیت نقش سیاسی اوپک در جهان امروز تاکید کرد و خواستار تقویت نقش هدایتی اوپک در کشورهای جهان سوم به منظور حمایت از کشورهای در حال توسعه و آشنا کردن آنها با استفاده منطقی از نفت در عرصه های مختلف صنعتی و اقتصادی  شد.

پادشاه عربستان که بعد از اتمام سخنرانی چاوز تریبون را از وی تحویل گرفت در مورد کمک مالی اوپک به کشورهای فقیر گفت:" تا به حال اوپک از درآمد نفتی خود به 120 کشور فقیر جهان کمکهای مالی بلاعوض اعطا کرده است. این نشان می دهد که اوپک برای توسعه اقتصادی کشورهای فقیر سرمایه گذاری کرده است و این روند را ادامه می دهد."

چاوز در ادامه سخنرانی خود گفت:" اوپک به عنوان یک نیروی ژئوپولتیکی  پا به عرصه وجود گذاشت  نه اینکه تنها یک عامل فنی و اقتصادی در عرصه صنعت نفت باشد. بنابراین تمام اعضا  باید در کنار تلاش برای تقویت جایگاه اقتصادی اوپک برای تبدیل شدن  این سازمان به یک قدرت سیاسی فعال  در عرصه بین الملل نیز تلاش کنند."

پادشاه عربستان بعد از سخنرانی چاوز از این نظریه رییس جمهوری ونزوئلا انتقاد کرد و گفت:"همیشه اوپک یک سازمان میانه رو بوده که در تعاملات خود بدون جهت گیری و بسیار عاقلانه رفتار کرده است." او ادامه داد:" نفت یک منبع با اهمیت انرژی است که باید در مسیر توسعه اقتصادی و صنعتی کشورهای مختلف جهان استفاده شود و باید از تبدیل  شدن آن به ابزاری برای جنگ طلبی یا مقاصد سیاسی جلوگیری شود."

چاوز پس از بررسی وضعیت بازار نفت و مسایلی که زمینه ساز این شرایط تازه شده است گفت:" هم اکنون فشارهای سیاسی روی کشورهای اوپک بسیار زیاد است و همین مساله سبب شد تا قیمت نفت توان تنزل نداشته باشد."

 البته محمود احمدی نژاد رییس جمهوری کشورمان پیش از آغاز این سفر دو روزه اعلام کرده بود قیمت نفت پایین تر از ارزش واقعی آن است. وزیر نفت ایران نیز ضمن کافی دانستن میزان عرضه نفت به بازار های جهانی بر این نکته تاکید کرد که افزایش عرضه نفت ضرورتی ندارد.

چاوز در ادامه سخنرانی خود در مورد مسایل استراتژیک بازار نفت و فشارهای سیاسی آمریکا روی ایران و ونزوئلا گفت:" تنشهایی که در اثر مداخله آمریکا در امور ایران و ونزوئلا ایجاد شده است زمینه رشد کنونی قیمت نفت را فراهم کرد. ما هر روز شاهد بیشتر شدن تهدیدهای آمریکا علیه ایران هستیم و بدون تردید در صورت ادامه فشارها یا تعرض آمریکا به خاک ایران یا ونزوئلا قیمت نفت به 200 دلار خواهد رسید."

رئیس جمهوری ونزوئلا تنها راه بازگرداندن عدالت و صلح به نظام سیاسی جهان را تقویت همکاری بین کشورهای عضو اوپک دانست زیرا قدرت اقتصادی می تواند عاملی مهم در تاثیر گذاری عملکردهای یک سازمان در عرصه های سیاسی  باشد.

چاوز در این اجلاس در مورد تغییر سبد ارزی اوپک در پاسخ به تنزل ارزش دلار در بازارهای جهانی نیز سخن گفت. این در حالیست که پیش از اجلاس تاکید شده بود در این مورد سخنی به میان نیاید.ولی چاوز با حمایت ایران اعلام کرد کاهش ارزش دلار باعث تضعیف درآمد کشورهای نفتی اوپک شده است و تغییر واحد پول مبادلاتی می تواند این بحران را بر طرف سازد.

این پیشنهاد چاوز با مخالفت صریح پادشاه عربستان و نماینده الجزیره مواجه شد. اینان بر این باورند که تغییر واحد پول مبادلاتی اوپک و جایگزین کردن دلار با یک یا چند واحد پول دیگر که بدون تردید سبب کاهش گردش دلار می شود زمینه را برای رکود اقتصادی بزرگترین مصرف کننده نفت فراهم می آورد و به دنبال آن قدرت خرید کشوری که امروزه بزرگترین اقتصاد جهان و بزرگترین خریدار نفت است کم می شود. این مساله نه تنها روی اقتصاد امریکا بلکه روی اقتصاد کشورهای تولید کننده نفت و جهان نیز تاثیر مخربی به جای می گذارد.

چاکیب خلیل وزیر نفت و انرژی و معدن کشور الجزیره در این مورد می گوید:" ما خواستار تثبیت ارزش دلار هستیم و با ایجاد سبد ارزی  برای اوپک کاملا مخالفیم."

اقتصاد دانان بر این باورند که پیشنهاد ایجاد سبد ارزی به جای دلار یک بازی سیاسی است زیرا برای کشورهای تولید کننده که در مجموع میلیاردها دلار در صندوق ذخایر ارزی خود دارند تغییر این واحد پول امکان پذیر نیست.

به عبارت بهتر در صورتیکه این کشورها اقدام به این کار بکنند اولین آسیب متوجه اقتصاد داخلی آنها می شود زیرا تنها هزینه کار مزد تغییر این واحد پول به دیگر واحدهای پول جایگزین از قبیل یورو به حدی بالا است که می تواند هزینه های جبران ناپذیری را به اقتصاد تحمیل کند.

برخی دیگر شرایط ایجاد شده در اجلاس را به نفع آمریکا می دانند. زیرا در این اجلاس بر بزرگی اقتصاد آمریکا و تاثیر آن روی اقتصاد جهان تاکید بیشتری صورت گرفت. علاوه بر این مشخص شد که آمریکا در اوپک هم همراهان بزرگ و قدرتمندی همچون عربستان دارد که می تواند روی آنها حساب کند.

پیش از اجلاس آمریکا به عربستان و دیگر اعضای اوپک فشار وارد کرده بود تا به منظور تعدیل قیمت نفت در بازارهای جهانی سطح تولید خود را افزایش دهد اما از همان زمان اغلب سران روی این مساله تاکید کردند که اجلاس سران جایی برای بررسی مسایل بازار نیست بلکه فقط استراتژی های اوپک و سیاستهای کلان مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

البته بسیاری از سران نیز با طرح افزایش تولید کاملا مخالف هستند زیرا میزان نفت موجود در بازار را برای پاسخ به تقاضای موجود کافی می دانند. اما برخی از کشورها از جمله عربستان اعلام کردند در کنفرانس وزرای انرژی اوپک که در روز پنجم دسامبر در ابوظبی برگزار می شود طرح افزایش تولید مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

کشورهای ایران و ونزوئلا برای باورند که با توجه به نرخ تورم و تغییرات ارزش دلار قیمت نفت هنوز در سطحی پایین تر از قیمت این منبع در دهه 1970 است بنابراین ضرورتی برای سیاستگذاری های تازه به منظور رشد تولید وجود ندارد. شاه عبدالله نیز این مطلب را پذیرفت و اعلام کرد قیمت نفت در سطح عادلانه ای است.

دبیر کل اسبق اوپک که از کشور ونزوئلا انتخاب شده بود  نیز در این اجلاس اعلام کرد  قیمت 90 دلار برای نفت قیمت مناسبی است و به اقتصاد جهانی آسیب وارد نمی کند. وی ادامه داد:" زمانیکه من دبیر کل اوپک بودم و  دوره های پیش از من رسیدن قیمت نفت به 30 دلار یک واقعه آسیب رسان می نمود ولی زمانیکه قیمت هر بشکه نفت به 30 دلار رسید نه تنها اقتصاد جهانی زیر و رو نشد بلکه سیر رشد اقتصاد تسریع گردید."

وی افزود:" پس از آن رسیدن به قیمت 40 دلار و سپس 50 دلار تحولی بزرگ محسوب می شد و این روند ادامه یافت تا اینکه در ماههای اخیر نفت 90 و 100 دلاری مورد بحث قرار گرفت. ولی واقعیت این است که اقتصاد جهانی همپای ارزش نفت رشد کرده است و هم اکنون در شرایط مطلوبی به سر می برد و توان پرداختن 90 دلار برای هر بشکه نفت را دارد."

در این اجلاس عربستان 300 میلیون دلار برای برنامه های تحقیقاتی محیط زیست تخصیص داد. گفته می شود مجموع مبلغ اعطایی توسط سیزده کشور عضو اوپک - کشورهای پیشین به علاوه اکوادور- برای مطالعات زیست محیطی سه میلیارد دلار است که یک میلیارد دلار آن به مطالعات سبز اختصاص دارد و در اجلاس چند هفته آینده در بالی به سازمانهای ذی ربط واگذار می شود.