نقشه ایران و سوریه برای مصر پس از مبارک

دیپلماسی ایرانی: به اعتقاد بسیاری از کارشناسان عده‌ای در درون مصر هستند که می‌خواهند با ایران رابطه داشته باشند. قطعا در این زمینه اخوان‌المسلمین پیشتاز دیگر حرکت‌ها هستند. در وضعیت کنونی مصر که دوران گذار پس از مبارک را تا برگزاری انتخابات سراسری می‌گذارند اتفاقات بسیاری می‌تواند رخ دهد که مسیر حرکت مصر را کاملا تغییر دهد. در این میان عده‌ای نقش سوریه را در کنار ایران موثر می‌دانند چرا که به اعتقاد کارشناسان اهداف ایران و سوریه در بسیاری از پرونده‌های منطقه‌ای به خصوص در بحث مقاومت و تضعیف نقش اسرائیل در تحولات خاورمیانه را یکی می‌دانند.

روزنامه الشرق الاوسط در یادداشتی به قلم خانم هدی الحسینی تحت عنوان "برنامه ایران و سوریه برای حمایت از اخوان در مصر" به همین موضوع می‌پردازد و می‌نویسد که ایران و سوریه توافق کرده‌اند که برنامه مدونی را برای آینده مصر هدایت و اجرا کنند. در ابتدای این یادداشت آمده است: ایران تلاش می‌کند تا آنجا که ممکن است کشورهای هم‌پیمان را در منطقه‌ گسترش دهد و ریاست این مجموعه را نیز خود بر عهده داشته باشد. قبل از سرنگونی حسنی مبارک، دو کشور علنا و به طور رسمی از آنچه در میدان التحریر قاهره گذشت حمایت کردند، اولی ایران که رهبر آن آیت الله سید علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب آن و محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری انقلاب مصر را امتداد انقلاب جمهوری اسلامی ایران دانستند و دیگری سوریه که بشار اسد، رئیس جمهوری آن بلافاصله پس از سقوط مبارک گفت: مصر کمپ دیوید پایان یافت. (ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه نیز تصمیم رهبران نظامی مصر به احترام به معاهدات بین‌المللی و منطقه‌ای را صرفا تصمیمی مصری دانستند.) البته به این دو کشور ترکیه را نیز باید اضافه کرد.

وی در ادامه می‌نویسد: هر کس اندیشه ایرانی را زیر نظر بگیرد در می‌یابد که نقشه ایران توسعه دایره نفوذ خود در منطقه به هر قیمتی است و تغییری که در مصر روی می‌دهد نیز ایران را به این باور رسانده که این تغییرات وجه دیگری از موفقیت ایران در این کشور است. اگر کمی به عقب برگردیم در می‌یابیم که ایران و سوریه در سال 2010 تنها کشورهای منطقه بودند که تحولات مصر را پیش‌بینی و با یکدیگر هماهنگ کردند تا برنامه‌ای را برای مصر "پس از مبارک" طراحی و اجرا کنند. با آغاز تحولات مصر و تبدیل شدن میدان التحریر به میدان انقلاب مصر، دولت سوریه اعلام کرد که نظام سوریه مستحکم است و این نظام مبارک است که به سمت سقوط می‌رود. از این جا است که می‌توان پروژه آغاز همکاری‌های ایران و سوریه برای نفوذ در مصر را تصور کرد.

ستون‌نویس الشرق الاوسط در ادامه به گزارش‌هایی که مقامات ارشد وزارات امور خارجه سوریه تهیه و به مراجع عالی نظام گزارش دادند، اشاره می‌کند و می‌نویسد: مقامات ارشد وزارت امور خارجه سوریه گزارشی را به مقامات ارشد و تصمیم‌گیران کشور تحویل دادند که درباره اوضاع مصر و دیگر کشورهای منطقه بود. آنها پیشنهاد دادند که فورا سوریه سیاستش را با ایران تطبیق دهد تا مصر نیز به جمع حامیان مواجهه با ایالات متحده امریکا تبدیل شود. آنها همچنین گفتند که مسئولان دو طرف باید فورا مذاکرات تازه‌ای را درباره اوضاع دیگر کشورهای عربی آغاز کنند. در گزارش مقامات وزارت خارجه سوریه درباره وضعیت خود این کشور آمده است که هیچ خطری ثبات سوریه را تهدید نمی‌کند ولی توصیه می‌شود که تدابیر محتاطانه مخفی‌ای اتخاذ شود، تصمیم به اتخاذ این تدابیر باید مخفی باشد چرا که اتخاذ تدابیر علنی ممکن است شائبه نگران بودند نظام از وضعیت را به وجود آورد و این ممکن است که اپوزسیون سوریه را به سمت ضربه زدن به نظام سوق دهد. از این لحظه بود که مقامات سوری تصمیم گرفتند که فیلتر فیسبوک و یوتیوب را رفع کنند. خصوصا با این توجه که اینترنت در سوریه چندان توسعه یافته نیست.

در ادامه این یادداشت آمده است: گزارش وزارت خارجه سوریه تاکید دارد که آنچه در تونس رخ داد در تاریخ جدید عربی که همیشه برای تغییر نظام از کودتاهای نظامی یا مداخلات خارجی استفاده می‌شده، سابقه نداشته است. آنها پیش‌بینی کرده بودند که ممکن است فروپاشی نظام‌های سیاسی عربی ادامه داشته باشد و احتمالا گزینه بعدی نیز پس از تونس مصر باشد. مقامات وزارت خارجه سوریه سپس به اطلاعات سازمان امنیت ایران اشاره می‌کنند که تاکید دارد، نظام مصر در مواجهه با جوانان با فرهنگ مصر که با فقر، بیکاری و ضعف شدید معیشتی دست و پنجه نرم می‌کند و نسبت به فساد سیاسی نظام انتقاد دارد، حتی اگر از شدیدترین ابزار سرکوب هم استفاده کند ناکام خواهد بود در نتیجه غیر ممکن است که نظام مصر بتواند در برابر سرکشی ملی مقاومت کند. چرا که هیچ برنامه‌ای برای حل مشکلات اقتصادی مصر ندارد به خصوص این که از پناه بردن به خشونت برای مواجهه با تظاهرکنندگان نیز به دلیل وجود شبکه‌های ماهواره‌ای عربی به خصوص الجزیره می‌ترسد. این گزارش همچنین بر بررسی موضع الجزیره در برابر سوریه نیز تاکید دارد و می‌گوید که این موضوع در حال بررسی است و تلاش می‌شود همانند ایران با این شبکه نیز تفاهم لازم حاصل شود.

در ادامه این یادداشت به عدم نگرانی ایران از سرایت ناآرامی‌ها و تغییرات مصر به داخل کشور نیز اشاره شده و آمده است: تحلیلگران خارجی سوریه معتقدند که ایران از تحولات مصر به هیچ وجه نگران نیست به خصوص این که توانسته ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال گذشته میلادی را نیز به خوبی مهار کند و اکنون نیز بر این باور است که مخالفان دولت ایران هیچ ابزاری برای تحت فشار گذاشتن دولت یا ایجاد مزاحمت برای آن در اختیار ندارند.

خانم الحسینی سپس به ضعیف شدن جایگاه ایالات متحده امریکا، بریتانیا و فرانسه در منطقه اشاره می‌کند و می‌نویسد: گزارش وزارت امور خارجه سوریه نشان می‌دهد که انعکاس انقلاب‌ تونس و مصر نشان می‌دهد که جایگاه ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه در منطقه به شدت ضعیف شده چرا که جامعه عربی بر این باور است که این کشورها از دیکتاتورهای آنها حمایت می‌کردند ولی در مواقع بحرانی حمایتشان را قطع کردند. مقامات وزارت خارجه سوریه این اتفاق را برای کشور بسیار مهم می‌دانند و می‌گویند که باید به آن توجه شود تا با کسب موفقیت‌های لازم در این زمینه این مورد را نیز به فهرست پیروزی‌های سوریه در منطقه که یکی از آنها لبنان است، اضافه شود.

نویسنده روزنامه الشرق الاوسط در ادامه به وضعیت اسلام‌گرایان در کشورهای مصر و تونس می‌پردازد و می‌نویسد: تحلیلگران سوری بر این اعتقادند که علی رغم این که اسلام‌گرایان نقشی در تحولات تونس و مصر نداشتند ولی جنبش‌های اسلامی به زودی بر این دو کشور مستولی خواهند شد و پس از آن بی‌شک نزدیکی به ایران و سوریه را در دستور کار خود قرار خواهند داد. از این رو لازم است که سوریه و ایران هر چه سریع‌تر به اجرای توافقات گذشته خود که در پروژه "روز بعد از مبارک" توافق شده، عمل کنند و ضمن ایجاد رابطه با اخوان المسلمین استراتژی تازه‌ای را برای رساندن آنها به قدرت به اجرا بگذارند.

به ادعای روزنامه الشرق الاوسط، پروژه روز بعد از مبارک، پروژه‌ای است که در سفر محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری ایران به دمشق در 25 فوریه 2010 بر آن توافق شد. در این پروژه ایرانی‌ها تاکید دارند که از اخوان المسلمین مصر برای حضور فعال در مصر حمایت شود. سوری‌ها در ابتدا با این پروژه به دلیل مشکلاتی که خود با اخوان المسلمین سوریه دارند، مخالفت کردند ولی پس از آن که ایرانی‌ها آنها را قانع کردند که این جماعت هیچ ارتباطی به اخوان المسلمین سوریه نخواهند داشت و فعالیتشان فقط محدود به خاک مصر خواهد بود، با این طرح در نهایت موافقت کردند. در این پروژه همچنین به همکاری‌های نزدیک امنیتی میان دو کشور برای زیر نظر گرفتن کامل تحولات مصر به خصوص پس از اعلام بیماری مبارک و ضعف حضور مصر در آفریقا و منطقه عربی تاکید شده است.

در این یادداشت همچنین آمده است: ایران سوریه را تشویق کرد که این کشور نامزد مورد حمایت خود را در مصر تعیین و تلاش کند که این فرد را در مصر برای جانشینی مبارک به قدرت برساند تا بدین ترتیب روابط سوریه و مصر عادی شود تا راه همکاری‌های نزدیک سه کشور در آینده هموار شود. ایران محمد البرادعی را گزینه مناسبی برای ریاست جمهوری آینده مصر می‌داند و بر این باور است که ضروری است ابزارهای لازم برای رسیدن وی به قدرت فراهم شود.