براى پيوستن به معترضان فقط بايد کليک کنيد

ديپلماسى ايرانى: توماس فريدمن نويسنده و روزنامه نگار امريکايى، بخش اعظم کتاب "جهان مسطح است" (تاريخ فشرده قرن بيست و يکم) را به فناورى هاى نوين، پيشرفت ها و ابداعاتى اختصاص داده است که بعد از اختراع اينترنت وارد زندگى انسان شده است. از نگاه او که واقع بينانه به نظر مى رسد، جهان پس از فروريزى ديوار برلين و توليد اولين رايانه به سمتى حرکت کرده است که دستاوردهاى امروزين اينترنت و شبکه هاى اجتماعى و سرويس هاى متعدد جستجو و بلاگ و... ديگر بديهى و عادى مى نمايند.

شايد اگر اولين برخوردتان را با پست الکترونيک يا همان ايميل به خاطر بياوريد، متوجه عمق تغييرات درحال وقوع در عرصه فناورى بشويد. اگر غرق در اينترنت شده باشيد و هر روز با ده ها نفر از طريق ايميل و فيس بوک و... در ارتباط باشيد، اصلا متوجه فرايند تغيير نخواهيد بود. اگر اولين پروازتان را با هواپيما به ياد بياوريد يا تصور کنيد که مردم جهان وقتى براى اولين بار هواپيما را بر فراز آسمان مشاهده کردند، چه واکنشى از خود نشان دادند مى توانيد به بزرگى تغييرات و تاثير آنها در زندگى و تاريخ بشر پى ببريد.

مى گويند مردم کنجکاو امريکا که براى ديدن اولين فيلم تاريخ سينما در سال 1896 در سالنى جمع شده بودند، با شروع فيلم که حرکت يک قطار از دوردست و رسيدنش به ايستگاه بود، هراسيدند و از سالن پا به فرار گذاشتند (با اين تصور که ممکن است تصوير زنده شود و قطار همه را زير بگيرد) اما امروز عجيب ترين پروژه هاى تکنيکال سينمايى نظير آواتار و اينسپشن را با تحسين و شعفى زايدالوصف تماشا مى کنند و از مشاهده اوج خلاقيت و فناورى هاى بکار رفته در آن متعجب نمى شوند. لازمه اين عدم شگفتى – در عين تحسينى که بر زبان دارند – اين است که در فاصله توليد فيلم "ورود قطار به ايستگاه" ساخته برادران لومير با "آواتار" جيمز کامرون، سينما حرکتى تدريجى و تکاملى داشته و از عروسک هاى موسوم به گودزيلا تا انيميشن هاى کارتونى و تلفيقى و غيره را از سر گذرانده و حالا ديگر نه تنها شگفتى آفرين نمى نمايد بلکه سطح انتظارات را ارتقا داده و معلوم نيست دهه آينده به چه سمتى و چه سبک و روالى کشيده مى شود. در همين حوزه سينما گفته بودند که قرار است همفرى بوگارت ستاره فقيد هاليوود در سينما زنده شود و کنار بازيگران زنده فيلم نقش آفرينى کند تا شيفتگانش بتوانند همچنان از او با همان قامت و صدا و حرکات و عادات خاصش فيلم هاى بوگارتى تماشا کنند.

اينترنت امروز به قول فريدمن از مهم ترين ابزار تسطيح جهان است که با ابداعاتى چون گوگل و فيس بوک و توييتر و ساير خلاقيت هايى که در راهند، روندى سهل و سريع پيدا کرده است. گوگل مصداق عينى برابرسازى و آزادى است. گوگل صفحه اى خالى در برابر شما مى گشايد تا اگر طالب اطلاعاتى درباره خداوند و جهان پس از مرگ هستيد، درباره آن جستجو کنيد و اگر دنبال دارو و محصولات آرايشى مى گرديد، کلمات موردنيازتان را وارد کنيد و مارک هاى مختلف را بيابيد. گوگل فرصت برابر در اختيار همه است؛ فرصت برابر براى همگان در هر نقطه اى از جهان بى توجه به رنگ و زبان و نژاد و مذهب کاربران. اينترنت و سرويس هايى چون گوگل و فيس بوک و وبلاگ و ايميل کمترين تبعيضى براى فرد قائل نمى شود و هيچ رتبه بندى شهروندى يا ملاک اقتصادى و سياسى را درنظر نمى گيرد. کافى است دولت ها به اين فناورى ها اعتماد کنند و با باور به سودآفرينى اينترنت و تاثير آن در تسهيل امور مردم و دولت ها، ظرفيت هاى لازم نظير باند پهن و خدمات ارزان را در اختيار بگذارند. حتى دولت هاى بسته و بدبين نيز به واقعيت منفعت آور اينترنت پى برده اند.اگر امروز چين نگران استفاده آزادى خواهان و تجزيه طلبان از اينترنت است، امريکا نيز از خيزش اقتصادى چين به هراس افتاده است. سهم اينترنت و تبادلات و معاملاتى که از اين راه عايد چين مى شود غيرقابل انکار است. اگر بخواهيم تنها به يک مورد اشاره کنيم بايد به بازاريابى، آشنا شدن دنيا با جاذبه هاى توريستى چين و نيز شناخت محصولات و کالاهاى توليد اين کشور اشاره کنيم که با ورود اينترنت، سرعتى عجيب به خود گرفته و سيل ثروت را روانه کشورى کرده است که دنگ ژيائوپنگ آن را به جهان جديد پرتاب کرد.

نگاهى به کارکرد اينترنت در کشورهايى چون هند و چين و استفاده امروز معترضان مصرى و سورى و يمنى از فيس بوک و توييتر ما را بيش از پيش متوجه شباهت اين ابزارهاى جديد به چاقويى مى کند که هم مى تواند در پختن غذا کمک حالمان باشد و هم يک روز بيخ گلويمان بنشيند. همه چيز بستگى به کاربر و نيت و خواسته او دارد. هدف گوگل اين است که همه اطلاعات را درباره جهان براى همه افراد در همه جاى جهان قابل دسترسى کند. فايده ديگر گوگل اين است که شما را از دروغ گفتن و رفتارهاى زننده بازمى دارد، چون ممکن است کسى که اسم شما را جستجو مى کند متوجه تناقض گويى هايتان بشود يا تصويرى از شما ببيند که ديگر قابل اصلاح و فراموشى نباشد. گوگل مى گويد دروغ نگوييد تا مجبور نباشيد همه حرف هايى را که تا به حال زده ايد از بر کنيد. با گوگل تکذيب دروغين بى معنى و عين حماقت است چرا که بر دروغ هايتان مى افزايد.

يکى از مديران Airspace شرکت فروشنده فناورى بى سيم به توماس فريدمن در کتاب "جهان مسطح است" مى گويد: "هرکس بتواند از گوگل استفاده کند مى تواند همه چيز را پيدا کند. گوگل مثل خداست. همه جا هست و همه چيز را مى بيند. از گوگل مى توان همه سوال هاى دنيا را پرسيد."

شايد اولين برخوردتان را با گوگل، ايميل، فيس بوک و تويير به ياد نداشته باشيد. ولى حتما معترفيد که حتى با ورود اين ابزارها نمى توانيد فراموش کنيد که چطور به اقوامتان در داخل و خارج از کشور نامه مى نوشتيد و بسته به طول مسافت، روزها و هفته ها منتظر مى مانديد تا نامه تان به مقصد برسد و جوابى از آن بيايد. نامه هايى که گم و گور مى شد، تلفن هايى که راه نمى داد و هروقت شما نمى خواستيد قطع مى شد را مقايسه کنيد با ايميل و فيس بوک که ارتباط را در لحظه برقرار مى کند و کاملا در سيطره اراده شماست.

امروز معترضان مصرى از آزادى "وائل غنیم" مدير جوان گوگل در مصر پس از دوازده روز بازداشت خوشحال اند و مى دانند که خونى تازه در رگ هاى جنبش اعتراضى شان دميده خواهد شد. شبکه الجزیره پيش بينى کرده است که با آزادی او شمار بيشتری از افراد وارد تجمعات اعتراضى مى شوند. تاثير او و درواقع تاثير گوگل آن اندازه بوده است که بسيارى از جوانان مصرى به وائل غنيم به چشم قهرمان و رهبر جنبش مى نگرند. آنها اعلام کرده اند که هيچ کدام از طرف هاى مخالف مذاکره کننده با دولت را قبول ندارند و غنيم را سخنگوى خود مى دانند. تا ديروز حدود ۹۰ هزار نفر با عضویت در یک گروه فیس ‌بوکی، وائل غنیم را به عنوان سخنگوی خود نامزد کرده‌اند.

دولت مصر و ساير دولت هاى سرکوب گر مى توانند از گوگل و فيس بوک و ايميل براى شناسايى معترضان خيابانى استفاده کنند و از اين بابت نگرانى را به اردوگاه مخالفان بياورند. اما آنها نيز مى دانند که اين امر اجتناب ناپذير است و عدم تبعيض و اعطاى فرصت برابر براى همه، جز اين نمى تواند باشد؛ حتى اگر به دستگيرى اعضا و خفگى جنبش منتهى شود.

همانطور که شما مى توانيد به شماره تلفن و آدرس و مشخصات ديگران در اينترنت دسترسى پيدا کنيد، ديگران هم از اين دسترسى برخورداند. همانطور که شما مى توانيد از نقشه گوگل براى مشاهده موقعيت خود و ساير نقاط عالم استفاده کنيد، ديگرى هم مى تواند شما را به نظاره بنشيند. همانطور که شما مى توانيد فعاليت هاى تجارى و کسب معاش خود را با نشستن در خانه از طريق اينترنت انجام دهيد، ديگران هم مى توانند از شما سبقت بگيرند و کار بهتر و خلاقانه ترى ارائه کنند. اينها واقعيت دنياى جديد است و بايد مثل اعجاب انگيزى اوليه سينما به امورى پذيرفتنى و عادى تبديل شوند.