پیگیری جنگ سرد جدید این بار از سوی مسکو؟

مجلس دومای روسیه از حکم ارائه شده از سوی رئیس جمهور درباره توقف حضور این کشور در پیمان نیروهای مسلح معمولی در اروپا (CFE) حمایت کرد. تعلیق از 13 دسامبر، یعنی پس از گذشت 150 روز از زمان مطلع سازی کشور نگهدارنده پیمان و کشورهای عضو در آن اجرا می شود.  طبق این سند، تنها رئیس جمهور روسیه می تواند تصمیم به از سر گیری اجرای پیمان را اتخاذ کند.

 

توقف اجرای پیمان، بمعنای خروج نهایی از آن نیست، اما اجرای آن در خاک روسیه را متوقف می کند. بدین ترتیب محدودیتی برای استقرار نیروهای مسلح معمولی روسیه در بخش اروپایی این کشور وجود نخواهد داشت و نمایندگان اروپایی نیز اجازه بازرسی نیروهای مسلح و پایگاه های روسیه را نخواهند داشت.

 

پیمان کنونی CFE اواخر دهه 90 امضا شده بود. تنها چهار کشور بلاروس، قزاقستان، اوکراین و روسیه به ویرایش جدید آن پیوستند. در عین حال مسکو می گوید  پیمان پاسخگوی وقایع کنونی نیست، زیرا پیمان اولیه در زمان وجود ناتو و پیمان ورشو منعقد شده بود. 

 

ولادیمیر پوتین اواسط ماه جولای حکم توقف اجرای پیمان نیروهای مسلح معمولی در اروپا و تمامی قراردادهای بین المللی مرتبط بدان از سوی روسیه را امضا کرد. در توضیح آن اعلام شد که روسیه اجرای پیمان را تا زمانی که کشورهای ناتو ویرایش جدید پیمان را تصویب نکرده و اجرای درست آن را آغاز نکنند، متوقف می کند.

 

در نشست اخیر مجلس دوما "سرگی کیسلیاک" معاون وزیر خارجه روسیه اظهار داشت که خروج کامل روسیه از این پیمان مصلحت آمیز نیست، اما اگر کشورهای غربی ویرایش جدید آن را تصویب نکنند، چنین امکانی وجود دارد. "پیش از آنکه به فکر توافقنامه های بزرگ و جدید بود، بهتر است آنچه که درباره اش توافق کردیم، اجرا شود".

 

به گفته آقای کیسلیاک روسیه توجه بسیاری به مذاکرات پیرامون این مسئله دارد، اما اگر آنها به نتیجه نرسند، در برابر روسیه انتخابی جدید، یعنی خروج کامل از آن، وجود خواهد داشت. وی افزود که با از دست دادن پیمان CFE شرایط برای آغاز مذاکرات جدید در آینده ای نزدیک فراهم نخواهد شد.

 

ژنرال "یوری بالویفسکی" رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه اظهار داشت که نقض پیمان CFE ، اگر رخ دهد، خسارت محسوسی برای روسیه نخواهد داشت. به گفته وی روسیه ذخایر، ابزار و موجودی کافی برای تامین امنیت و منافع ملی خود را دارد.  

 

 

 

ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه روز 26 آپریل2007  در پیام خود به مجمع فدرال روسیه (مجلس سنا و مجلس دوما) اعلام کرده بود که اگر کشورهای عضو ناتو قرارداد مربوط به نیروهای مسلح معمولی در اروپا را تصویب نکنند روسیه اجرای آن را به حالت تعلیق در خواهد آورد.

 

کاخ کرملین می گوید که تعلیق فوری قرار نیست انجام شود و این گام احتمالا بعد از رایزنی با ناتو انجام خواهد شد. از نظر برخی از کارشناسان این گام به نفع خود روسیه هم نیست.

 

غرب به سخنان پوتین بلافاصله واکنش نشان داده است. «یاپ دی هوپ شیفر» دبیر کل ناتو اعلام کرد که پیمان آتلانتیک شمالی خواستار توضیح از سوی رییس جمهور روسیه است. قرارداد محدودیت نیروهای مسلح در اروپا در سال 1999 امضا شد اما با الحاق برخی از کشورهای اروپای شرقی به ناتو اصل اساسی آن که مربوط به لزوم تامین توازن نیروها بود ماهیت خود را از دست داده است.

 

یک منبع خبری از کرملین به خبرگزاری روسی ریانووستی گفته بود که تعلیق فوری قرار نیست انجام شود «اگر طی یک سال در مذاکرات با ناتو پیشرفتی حاصل نشود آنوقت روسیه ممکن است که مسئله توقف اجرای قرارداد مذکور را مطرح سازد.» میخاییل مارگلوف رییس کمیته امور بین المللی شورای فدراسیون روسیه افزود روسیه تمایلی برای دشمن تراشی ندارد.

 

«میخاییل بارابانوف» کارشناس مرکز تحلیل های استراتژی و فنی می گوید بعد از شکست صورت جلسه ورشو، قرارداد نیروهای مسلح معمولی در اروپا ابزاری برای خلع سلاح یک جانبه روسیه و کنترل غرب بر این روند بود. چرا که محدودیت نیروهای دریایی که غرب از ابتدا هم در آن ارجحیت هایی داشت حتی موضوع مذاکرات هم نبود .

 وی معتقد بود غرب با دست پیدا کردن به هدف خود یعنی کاهش نیروهای مسلح معمولی روسیه و خارج سازی آنها از اروپا تمایل خود به این مسئله را از دست داد و دلیل بی ثمر بودن مباحث در مورد این قرار داد از سال 1999 نیز همین است. "الکساندر گولتس" کارشناس نظامی نیز در تایید همکار خود می گوید قرارداد نیروهای مسلح معمولی در اروپا زمانی معنا داشت که قرارداد میان پیمان ورشو و ناتو موجود بود.

 

«ولادیمیر یفسیف» کارمند ارشد اسنتیتو روابط بین المللی با این امر مخالف است « انصراف از قرارداد تسهیل شده نیروهای مسلح معمولی در اروپا ارجحیتی برای روسیه به همراه نخواهد داشت مانند آنکه اگر روسیه از قرارداد موشک های برد کوتاه و متوسط خارج شود. در این صورت نیاز به هزینه تکمیلی برای استقرار ابزاری جهت دفع تهدیداتی است که در حال حاضر حالت پتانسیلی دارند.»

 

کشورهای غربی همچنان از تصویب قرارداد نیروهای مسلح معمولی در اروپا امتناع نموده و خروج نظامیان روسیه از گرجستان و مولداوی را مطالبه می کنند. مرتبط ساختن این دو مسئله بسیار ساختگی است، چرا که قرارداد، سندی حقوقی است و مذاکرات درباره خارج سازی نیروها تنها در کلام بوده اند.

 

اما به عنوان مثال با گرجستان، توافقنامه خارج سازی نیروها امضا شده است و نظامیان روسیه خاک این کشور را در سال آینده ترک می کنند. در مولداوی، بیشترین مشکلات مرتبط با خارج سازی مهمات نظامی است. در عین حال، چهار کشور جدید عضو ناتو، یعنی کرواسی و سه کشور بالتیک، در این قرارداد شرکت ندارند و این بدان معناست که کشورهای ناتو می توانند در آنجا بطور نامحدودی تسلیحات را مستقر سازند.

 

این قرارداد حتی استقرار نیروهای روسیه در خاک خود روسیه را نیز محدود می کند. اما چنین محدودیتی در رابطه با سایر کشورها وجود ندارد. طبیعتاً ما نمی توانیم این توافقنامه مصوب سال 1999 را به تنها اجرا کنیم.

شاید هیچ ارتباطی بین اعلامیه پوتین درباره توقف اجرای قرارداد نیروهای مسلح معمولی در اروپا با استقرار سیستم دفاع ضد موشکی در نزدیکی مرزهای روسیه دیده نشود به جز ارتباط روانی. اما در زمینه خود این قرارداد، مشکلات بسیاری اندوخته شده اند که با سیستم های ضد موشکی در ارتباط نبوده و بلکه مرتبط با موضع سرسختانه غرب هستند.

 

آمریکا با پیشنهاد کردن همکاری به روسیه در زمینه سیستم های ضد موشکی، دو هدف را دنبال می کند. در درجه اول، آمریکا بدنبال ملایم ساختن انتقادات از برنامه های این کشور برای استقرار سیستم های ضد موشکی در اروپاست.

 علاوه بر این، ایالات متحده در زمینه سیستم دفاع ضد موشکی از شوروی سابق عقب مانده اند و  مسکو می گوید که برخی از فناوری های روسیه برای آنان جالب است که آنها حتی حاضر به خرید آن هستند.

 

مسکو می گوید که آمریکا هیچگاه به هیچکس پیشنهاد نداده بود که سیستم دفاع ضد موشکی مشترکی را مستقر کنند. «الکساندر پیکایف» از انستیتو اقتصاد جهانی و روابط بین الملل آکادمی علوم روسیه می گوید که آنها تنها آماده استفاده از قلمروی هر کشوری به نفع خود هستند.