منوچهر متکى در بغداد به دنبال چيست؟
تنها دو روز مانده به کنفرانس امنيتى کشورهاى همسايه عراق که قرار است روز شنبه در استنابول در ترکيه به آغاز کار کند، «منوچهر متکى» وزير امور خارجه ايران به بغداد سفر کرده تا ابعاد حضور در اين کنفرانس را با همتاى عراقى خود در ميان بگذارد.
اين سفر به اندازه‌اى ناگهانى بود که هيچ کدام از خبرگزارى‌هاى ايران خبرى درباره احتمال انجام آن مخابره نکرده بودند. تنها روزنامه الصباج چاپ بغداد از سفر متکى به عراق خبر دار بود و نوشته بود، متکى قرار است با مقام‌هاى عراقى درباره تحولات مرزى شمال عراق در آستانه کنفرانس استانبول مذاکره کند.
گمانه‌زنى‌ها حاکى از آن است که وزير امور خارجه ايران براى رايزنى درباره آزادى پنج ديپلمات ايرانى در بند آمريکايى‌ها به عراق سفر کرده است. بويژه اين که به نظر مى‌رسد دور جديد مذاکرات ايران و آمريکا نيز به زودى در بغداد با حضور مقام‌هاى عالى‌رتبه عراقى برگزار خواهد شد. چگونگى برگزارى دور جديد مذاکرات و اهداف آمريکايى‌ها از برگزارى آن نيز احتمالا از محور مذاکرات متکى با زيبارى بوده است.
خصوصا اين که ظاهرا آمريکايى‌ها بيش از ايرانى‌ها و عراقى‌ها تمايل به برگزارى دور چهارم مذاکرات دارند. به گونه‌اى که «ديويد پترائوس» فرمانده ارتش آمريکا در عراق در مصاحبه مطبوعاتى خود خواستار از سرگيرى گفت و گوهاى ايران و آمريکا درباره عراق در سريع‌ترين زمان ممکن شده بود. به نظر مى‌رسد احتمالا آزادى پنج ديپلمات ايرانى نيز در همين راستا صورت بگيرد. خواسته‌اى که ايران بسيار به آن اصرار دارد و آن را به نوعى پيش‌شرط براى از سرگيرى اين مذاکرات تبديل کرده است.
پس از مذاکرات وزير امور خارجه ايران با همتاى عراقى خود، دو طرف در يک کنفرانس مطبوعاتى شرکت کرده و توضيحاتى درباره محتواى مذاکرات انجام گرفته ارائه دادند.
«هوشيار زيبارى» وزير امور خارجه عراق درباره مذاکره با همتاى ايرانى خود در بغداد گفت: «محور گفت و گوهاى ما درباره مذاکرات نشست امنيتى کشورهاى همسايه عراق که قرار است روز شنبه در استانبول برگزار شود، بود.»
وى درباره محورهاى مورد بحث در اين کنفرانس گفت: «اين کنفرانس بر روى حمايت از عراق و جلوگيرى از بحران جارى ميان عراق و ترکيه بر سر عناصر پ.ک.ک متمرکز خواهد شد. ما تلاش خواهيم کرد، حمايت از عراق در اين کنفرانس در اولويت باشد و تحت تاثير بحران جارى بر سر حزب کارگران کردستان و مشکل آن با دولت ترکيه قرار نگيرد.»
زيبارى تاکيد کرد: «دولت عراق آمادگى دارد نهايت همکارى خود را براى اتخاذ تدابير امنيتى و اجرايى براى جلوگيرى از فعاليت‌هاى غير مسالمت‌آميز حزب کارگران کردستان عليه دولت ترکيه اتخاذ کند.»
زيبارى همچنين از آغاز دور تازه گفت و گوهاى سه جانبه ايران – آمريکا – عراق خبر داد و گفت: «با وزير امور خارجه ايران درباره چونگى آغاز دور جديد گفت و گوهاى سه جانبه ميان ايران، عراق و آمريکا بحث و تبادل نظر کرديم و به اين نتيجه رسيديم که پيگيرى اين مذاکرات هم براى ما و براى منطقه مفيد است. ما تاکيد داريم، متوقف شدن مذاکرات هيچ سودى براى عراق ندارد.»
در همين حال وزير امور خارجه ايران نيز تاکيد کرد: «کنفرانس استانبول نبايد تنها به صرف گردهمايى وزيران امور خارجه همسايه عراق باشد و تنها به ديدار و مذاکرات کلامى ختم شود. اميدواريم اين کنفرانس بر وحدت ارضى و هر آنچه براى عراق اهميت دارد، تمرکز يابد.»
متکى درباره مذاکرات سه جانبه ايران – عراق – آمريکا گفت: «ما بارها تاکيد کرده‌ايم که گفت و گو بايد در راه خدمت به ملت عراق انجام شود و به يک گفت و گوى ساده و بى‌نتيجه ختم نشود.»
وى همچنين تاکيد کرد: «ضرورت دارد قبل از آغاز دور جديد گفت و گوها دولت عراق براى آزادى ديپلمات‌هاى دستگير شده ايرانى توسط نيروهاى آمريکايى تدابيرى اتخاذ کند.»
سفر ناگهانى متکى به عراق
در اين که دو وزير بر سر موضوع شورشيان پ.ک.ک در شمال عراق با يکديگر گفت و گوهايى داشته‌اند، شکى نيست. بويژه اين که وزير امور خارجه ترکيه نيز به تازگى ايران را ترک کرده و از سوى ديگر کنفرانس امنيتى عراق در استانبول نيز سه روز ديگر آغاز به کار مى‌کند. از اين رو بديهى به نظر مى‌رسد که دو کشور بر سر موضوع شورشيان کرد با يکديگر مذاکراتى داشته باشند. اين موضوع از آن بابت اهميت دارد که ايران تلاش مى‌کند، با حفظ رابطه نزديک خود با دو کشور عراق و ترکيه به گونه‌اى رفتار کند که دو کشور از موضع‌گيرى‌هايش رنجيده خاطر نشوند و در عين حال منافع ايران نيز تامين شود.
خبرگزارى‌هاى عراقى خبرى فرا تز از آنچه دو طرف در نشست خبرى گفتند، مخابره نکرده‌اند. اما همان طور که هوشيار زيبارى نيز بر آن تاکيد کرده، چگونگى آغاز گفت و گوهاى ايران و آمريکا درباره عراق نيز جزو محور گفت و گوها بوده است. موضوعى که با آغز آن برخى از کارشناسان پيش‌بينى کرده‌اند تا حدودى از فضاى ملتهب کنونى که بر فضاى منطقه حاکم است، بکاهد. گرچه سه مذاکره انجام شده گذشته تا کنون چنين دستاورده را در پى نداشته است.
عراقى‌ها اصرار بسيارى دارند که ايران و آمريکا حتما پاى ميز مذاکره بنشينند و مشکلات خود درباره عراق را مستقيما حل و فصل کنند. بويژه اين که آمريکايى‌ها مدعى‌اند، ايران، در بسيارى از ناآرامى‌‌هاى عراق دست دارد و همين موضوع سبب شده تا دولت عراق که روابط بسيار نزديکى با ايران دارد را دائما تحت فشار قرار دهند.
عراقى‌ها از اين که با ايران همکارى دارند، بسيار خشنودند و اصرار دارند، اين روابط به هر ترتيبى گرم باقى بماند. بويژه اين که به واسطه روى کار آمدن احزاب شيعه و کرد در رده‌هاى عالى کشور در عراق، کشورهاى عمدتا سنى عرب روابط خود را با بغداد به حالت تعليق در آورده و علنا به دشمنى با اين نظام مى‌پردازند.
«جلال طالبانى» رئيس‌جمهورى عراق بارها در مصاحبه‌هاى خود گفته است که هنگامى که کشورهاى عربى نخست‌وزير کشورش را نمى‌پذيرند و حاضر به عادى سازى روابط با دولت منختب عراق نيستند، ]اشاره به ممانعت امارات متحده عربى از سفر مالکى به کشورشان[ چرا بايد به فکر اتحاد با اين کشورها باشد. در حالى که کشور شرقى عراق يعنى ايران با روى باز از مقام‌هاى عراقى استقبال مى‌کند و حاضر است نهايت همکارى را با آن داشته باشد.
در اين ميان از آنجا که ايران و آمريکا رابطه حسنه با يکديگر ندارند، آمريکايى‌ها از اين حسن رابطه دو کشور نگرانند. بويژه اين که همان طور که گفته شد مدعى‌اند، ايران اقدام به حمايت از گروه‌هاى شبه‌نظامى مخالف آمريکا مى‌کند.
اما با تمام اين احوال عراقى‌ها اصرار دارند، ايران و آمريکا با يکديگر مذاکره کنند. مقام‌هاى عالى‌رتبه عراق که خود سال‌ها در ايران پناهنده بودند و روابط گرمى با مقام‌هاى ايرانى دارند، مصرند، دو طرف و لو براى عراق پاى ميز مذاکره نشسته به حل و فصل اختلاف‌هاى جارى بپردازند.
نخستين دور گفت و گوهاى ايران و آمريکا با حضور عراق در ابتداى سال جارى ميلادى در بغداد انجام شد. جلسه‌اى که شش ساعت به طول انجاميد و نتيجه آن فراهم کردن مقدماتى براى نشست دوم بود.
در آستانه دور دوم مذاکرات آمريکايى‌ها پنج ديپلمات ايرانى را که براى انجام گفت و گو راهى دفتر جلال طالباى رئيس‌جمهورى عراق در اربيل بودند، دستگير کردند تا فضاى ملتهب ميان دو کشور باز هم ملتهب‌تر شود. اين موضوع سبب شد تا دور دوم مذاکرات سه طرف آتشين و پر تنش برگذار شود.
در دور سوم گرچه آمريکايى‌ها قول مساعد داده بودند، ديپلمات‌هاى دستگير شده را آزاد کنند اما چنين اتفاقى نيافتد و دور سوم مذاکرات نيز با بحرانى سه ساعت به کار خود ادامه داد. اما در نهايت دو کشور پذيرفتند با امضاى توافق‌نامه‌اى امنيتى تحولات امنيتى عراق را پيگيرى کنند و به همکارى با يکديگر بپردازند. موضوعى که تا کنون به انجام نرسيده و با تداوم دستگيرى ديپلمات‌هاى ايرانى و گزارش ضد ايرانى «رايان کروکر» سفير آمريکا در عراق به نمايندگان کنگره بر شدت بحران آن افزوده است.
اکنون متکى به عراق رفته تا زمينه‌هاى آغاز دور جديد گفت و گوهاى ايران و آمريکا ميها شود. بويژه اين که زمزمه‌هايى به گوش مى‌رسد مبنى بر اين که ديپلمات‌هاى ايرانى نيز تا قبل از آغاز مذاکرات که ظاهرا چند روزى به زمان برگزارى آن باقى نمانده، آزاد خواهند شد. از اين رو بايد منتظر بود و ديد دور چهارم مذاکرات با چه هدف و در چه سطحى برگزار مى‌شود. شايد کنفرانس استانبول بر خلاف انتظار همگان دستاوردى در پى داشته باشد که مذاکرات ايران – آمريکا – عراق را تحت تاثير قرار دهد.
نظر شما :