زندگى به رغم تاريخ

ديپلماسى ايرانى: "زندگى به رغم تاريخ" دربرگيرنده مجموعه‌اى از گفتارهاى لشک کولاکوفسکى فيلسوف و انديشمند لهستانى مخالف نظام هاى کمونيستى، درباره تاريخ، کمونيسم، دين و انقلاب است.

نام لشک کولاکوفسکى در ايران بيش از هر چيز با کتاب سه جلدى "جريان‌هاى اصلى مارکسيسم" (تکوين، توسعه و تباهى) پيوند خورده است. اين کتاب يکى از جامع ترين و معتبرترين تحقيقات درباره فلسفه مارکسيسم و قرائت‌هاى سياسى منتج از آن است که به دليل نحوه انتشارش در ايران تا اندازه‌اى خبرساز شد و انتقادهاى پنهان پاره‌اى محافل طرفدار کمونيسم را برانگيخت.

کولاکوفسکى استاد فلسفه تاريخ در سال 1966 به جرم دفاع از آزادى بيان و انتقاد علنى از کمونيسم از حزب کمونيست لهستان اخراج شد و پس از چندى در پى سياست کمونيستى کردن دانشگاه‌ها و پاکسازى آن از انديشه‌هاى منتقد، از تدريس محروم شد. پس از چندى مجبور به مهاجرت از لهستان شد و طى چهار دهه در دانشگاه‌هاى مختلف امريکا و اروپا به تحقيق و تدريس اشتغال داشت.

کولاکوفسکى از جمله مارکسيست‌هاى ضد توتاليتاريسم بوده است. نگرش‌هاى جدى او را درباره تاريخ، دين، اسطوره، انقلاب، مارکسيسم و کمونيسم شوروى در اين کتاب مى‌توان مشاهده کرد.

"زندگى به رغم تاريخ" با پيشگفتار و يادداشتى با نام "جهان انديشگى لشک کولاکوفسکى" به قلم خسرو ناقد آغاز مى‌شود. در اين دو بخش خواننده با زندگى، جهان فکرى و آثار اين فيلسوف اروپاى شرقى آشنا مى‌شود و بعد از آن وارد مباحث اصلى مى‌شود. فصل‌هاى کتاب عبارتند از: روح انقلابى، فروپاشى کمونيسم و علل فلسفى آن، فلسفه عشق به فرزانگى است، ابراهيم يا قصه اندوهى عظيم، بلعام يا مساله گناه عيني. در پايان هم گزيده کتاب شناسى آثار آمده است.

نويسنده در "فروپاشى کمونيسم و علل فلسفى آن" مى‌نويسد: "در فرايند از هم پاشيدن نظام، تباهى ايدئولوژى کمونيستى مهم‌تر از شکست در زمينه اقتصادى بود چرا که برنامه اقتصادى نظام کمونيستى از همان آغاز محکوم به شکست بود و عوامل اين شکست را نيز در بطن خود نهان داشت. اما تا زمانى که هنوز اميدى وجود داشت و تا زمانى که ضربات پى در پى بر پيکر نظام به حساب امور پيش بينى ناپذير گذاشته مى‌شد و هنوز اعتقاد به ضرورت تاريخى نظام کمونيستى در دل‌ها زنده بود، ايدئولوژى هم کاربردى تسکين دهنده و تسلابخش داشت..."

شايد مخاطب ايرانى کولاکوفسکى را تنها با نگره‌هاى ضد کمونيستى و تاريخى‌اش بشناسد. اين کتاب فرصتى فراهم مى‌کند تا چند گفتگو و مقاله نه چندان مفصل از اين انديشمند را درباره فلسفه، اسطوره و آيين‌هاى دينى مورد مطالعه قرار دهد.

"زندگى به رغم تاريخ" شامل گفتارها و گفتگوهاى لشک کولاکوفسکى به انتخاب و ترجمه خسرو ناقد در 118 صفحه توسط انتشارات موسسه فرهنگى هنرى جهان کتاب در سال 88 منتشر شده است.