ايران و عراق محور مذاکرات پادشاه در اروپا
نویسنده خبر:
على موسوى خلخالى
سفر پادشاه عربستان به بريتانيا بدون شک مهمترين مقصد وى در اين تور اروپايى محسوب مى‌شود. مى‌توان پيش‌بينى کرد که موضوع عراق، ايران، نفت، سياست‌هاى ايالات متحده و آينده آن مهمترين محور مذاکرات پادشاه عربستان با مقامهاى بريتانيايى باشد.
ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودى ظرف امروز و فردا تور سياسى خود به اروپا را آغاز خواهد کرد. وى قرار است در اين سفر خود به کشورهاى بريتانيا، آلمان، ايتاليا، سوئيس و ترکيه سفر کند. اين که پادشاه عربستان در اين سفر چه اهدافى را دنبال مى‌کند و چرا اين کشورها را براى سفر خود انتخاب کرده، حرف و حديث‌هاى بسيارى به همراه دارد که البته بسيارى از کارشناسان منتظر مانده‌اند، وى سفر خود را آغاز کند تا با يافتن يک سرى اطلاعات تازه از اهداف سفرش، به بررسى سفر پادشاه عربستان به اروپا بپردازند.
اما بى‌شک اين سفر از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. به طور قطع پادشاه عربستان که همواره سفرهاى اين چنينيش سر و صداى بسيارى را در محافل خبرى ايجاد کرده، اهداف ويژه‌اى در اين سفر دنبال مى‌کند که مى‌توان از هم‌اکنون برخى از آنها را پيش‌بينى کرد.
چرا بريتانيا؟
سفر پادشاه عربستان به بريتانيا بدون شک مهمترين مقصد وى در اين تور اروپايى محسوب مى‌شود. مى‌توان پيش‌بينى کرد که موضوع عراق، ايران، نفت، سياست‌هاى ايالات متحده و آينده آن و تحولات خاورميانه مهمترين محور مذاکرات پادشاه عربستان با مقامهاى بريتانيايى باشد. اهميت اين موضوع را زمانى مى‌توان بيشتر فهميد که خبر سفر «محمود احمدى‌نژاد» رئيس‌جمهورى کشورمان به عربستان در روزهاى پايانى ماه نيز مخابره شده است.
عربستانى‌ها نسبت به عراق حساسيت ويژه‌اى دارند. خروج نيروهاى انگليسى از عراق و سپردن امور اين کشور به دست خود عراقى‌ها نکته‌اى است که باعث خوشحالى مقامهاى عربستانى شده است. زيرا بدين ترتيب راه تاثير‌گذارى آنها در عراق با نبود انگليسى‌ها هموارتر مى‌شود. علاوه بر آن خروج نيروهاى انگليسى از عراق به وضوح نشان داد، سياست‌هاى «گوردون براون» نخست‌وزير انگليس نسبت به هم‌حزبى و رئيس سابقش، تونى بلر بسيار متفاوت است. اين تصميم همچنين کاملا نشان مى‌دهد که نخست‌وزير جديد انگليس چندان تمايلى به ادامه همراهى آمريکا در عراق ندارد و ترجيح مى‌دهد، کم‌کم خود را از فاز جنگ خارج کرده و همانطور که تا کنون نشان داده، بيشتر فعاليت‌هاى خود را به تحولات درونى بريتانيا معطوف کند.
به طور يقين عربستانى‌ها از اين رويکر تازه‌اى لندن خشنودند. ملک عبدالله در سفرش به لندن به احتمال قوى از اين سياست انگليس حمايت کرده و آنها را براى تداوم اين سياست تشويق خواهد کرد.
اما در اين ميان چيزى که تا کنون اعلام نشده ولى مى‌توان آن را پيش‌بينى کرد، اين است که به احتمال قوى پادشاه عربستان با نمايندگان حزب محافظه‌کار انگليس نيز ديدار خواهد کرد. مقامهاى انگليسى اعلام کرده‌اند، از پادشاه عربستان استقبال ويژه‌اى خواهند کرد و در برنامه خود ترتيب ديدار وى با ديگر گروه‌هاى سياسى فعال در انگليس را نيز گنجانده‌اند. برنامه‌اى که به طور قطع باب ميل پادشاه عربستان است.
پيش از اين نمايندگان حزب محافظه‌کار انگليس در انتقادهاى گسترده خود از نمايندگان حزب کارگر، از آنها خرده گرفته‌اند که چرا با لغو حاکميت اقليت (سنى‌ها) بر اکثريت (شيعيان) در عراق مخالفت کرده‌ايد. به اعتقاد آنها عراق از روز تاسيس با چنين نظامى اداره مى‌شده و لغو اين سيستم مى‌تواند، بهاى سنگينى را متوجه عراق کند. نگرشى که بسيار مورد پسند عربستانى‌ها است و هميشه نيز براى تحقق آن تلاش کرده‌اند و حتى به خاطر آن به فکر کودتا در عراق افتاده‌اند.
از اين رو ملاقات پادشاه عربستان با مقامهاى عالى‌رتبه و نمايندگان حزب کارگر مى‌تواند، به اين منظور باشد که وى از حزب محافظه‌کار انگليس در رقابت‌هاى انتخاباتى آتى بريتانيا حمايت خواهد کرد. بويژه اين که خبرهايى به گوش مى‌رسد مبنى بر اين که لابى‌هاى عربستان در انگليس بسيار فعال شده و تلاش دارند، همانند انتخابات ميان دوره‌اى مجلس نمايندگان آمريکا تاثير‌گذار باشند.
در اين ميان عربستانى‌ها اهداف ديگرى را نيز در بريتانيا دنبال مى‌کنند. تلاش براى مهار فشارهاى آمريکا و نمايندگان نوجمهورى‌خواه از ديگر اهداف اين سفر خواهد بود. اين روزها نگرش آمريکايى‌ها اعم از دموکرات و جمهورى‌خواه نسبت به تحولات عربستان بسيار منفى است. تيرگى اين روابط به اندازه‌اى است که پادشاه عربستان دعوت سالانه شش ماه پيش رئيس‌جمهورى آمريکا براى صرف شام در کاخ سفيد با مقامهاى رده‌بالاى عربستانى را رد کرد. (مسئله فروش تسليحات به عربستان مسئله‌اى است که از نظر آمريکايى‌ها چداى از اين سياست‌ها بايد بررسى شود.) نظرى به جبهه دموکرات‌ها نيز نشان مى‌دهد که تضعيف عربستان و کم‌رنگ شدن روابط سياسى آمريکا با اين کشور جزو شعارهاى اصلى نامزدهاى مطرح انتخابات رياست جمهورى آمريکا است.
عربستانى‌ها تلاش دارند، با فشار بر انگليس‌ها از آنها بخواهند تا از فشار آمريکايى‌ها بر عربستان بکاهند.
هدف ديگر عربستان از اين سفر، حل و فصل پرونده فروش اسلحه امير «فيصل بن بندر» دبير شوراى امنيت ملى عربستان و سفير سابق اين کشور در انگليس است. پرونده‌اى که اختلاس‌هاى کلان بن بندر جنجال‌هاى گسترده‌اى را در رسانه‌هاى جهان به وجود آورده است. پيش‌بينى مى‌شود، عربستانى‌ها با خريد سلاح‌هاى تازه از انگليس به نوعى براى بستن اين پرونده پر سر و صدا گام بردارند.
چرا آلمان و ايتاليا؟
بحث پرونده هسته‌اى ايران موضوعى است که در تمام سفرهاى تور اروپايى ملک عبدالله به آن اشاره خواهد شد. اما اين موضوع به طور قطع در آلمان و ايتاليا با اهميت بيشترى دنبال مى‌شود.
در اينجا يادآورى يک نکته لازم است و آن اين که تحولات دو سال اخير منطقه به ويژه در لبنان، عراق و سوريه باعث شده تا حس رقابت بسيار سختى ميان عربستانى‌ها با ايران به وقوع بپيوندد. رقابتى که عربستانى‌ها در برخى مواقع حاضرند به صرف برنده‌شدن در آن، اصول آن را زير پا بگذارند.
آلمان و ايتاليا دو کشور مهم و تاثير‌گذار در اتحاديه اروپا هستند. آلمان رياست دوره‌اى اتحاديه اروپا را بر عهده دارد و به همراه ايتاليا دو کشور مهم و کليدى در اتحاديه جي8 به شمار مى‌رود. علاوه بر آن هر دوى آنها از کشورهايى هستند که در مذاکرات با ايران شرکت دارند و نقش آنها تاثير به سزايى در تصميم‌گيرى در برابر ايران دارد.
هر دوى اين کشورها در برابر اعمال تحريم‌هاى بيشتر عليه ايران مخالفند. آلمانى‌ها حاضر نيستند در زمان کنونى بيش از اين تحريمى عليه ايران اعمال شود و معتقدند، در صورت وقوع چنين اتفاقى جايگاه اقتصادى خود را که از ارزش بالايى براى آنها برخوردار است، از دست خواهند داد.
ايتاليا‌يى‌ها نيز نگرانند، با اعمال تحريم‌هاى بيشتر سرمايه‌هاى کلان آنها در ايران به باد رود. آنها بارها اعلام کرده‌اند، از دست رفتن فرصت سرمايه‌گذارى در ايران باعث مى‌شود، شرکت‌هاى آسيايى از جمله شرکت‌هاى چينى و هندى به سرعت جاى آنها را در ايران بگيرند.
به نظر مى‌رسد، سفر پادشاه عربستان به اين دو کشور حول محوريت موضوع ايران بچرخد. بويژه اين که نبايد فراموش کرد، عربستانى‌ها در اين بازى پر تنش سياسى تنها به دنبال امتيازخواهى‌اند و علاوه بر آن به هيچ وجه حاضر نيستند، قافيه بازى سياسى را به ايرانى‌ها ببازند. البته نبايد فراموش کرد که عربستانى‌ها قطعا به دنبال جنگ غرب با ايران نيستند. آنها به خوبى مى‌دانند، دود ناشى از جنگ با ايران بيش از هر کسى چشم آنها را کور خواهد کرد.
چرا سوئيس و ترکيه؟
در اين ميان بسيارى اين سئوال را مى‌کنند که پادشاه عربستان در سوئيس به دنبال چه خواهد بود. برخى پيش‌بينى کرده‌اند، پادشاه عربستان در سفر خود به سوئيس از آنها خواهد خواست، نقش بيشترى در پرونده هسته‌اى ايران ايفا کنند. به ويژه اين که پيشنهادى نيز براى حل مساله هسته‌اى ايران در اختيار دارند و علاوه بر آن حافظ منافع ايالات متحده آمريکا در ايران هستند. احتمالا عربستانى‌ها ازسوئيسى‌ها خواهند خواست ضمن نقش ميانجى ميان ايران و آمريکا فعالانه‌تر در تحولات هسته‌اى ايران دخالت کنند.
اما قطعا عربستانى‌ها در اين سفر به دنبال اهداف ديگرى نيز خواهند بود. کاهش از فشارهاى موجود بر سر حقوق بشر که سوئيسى‌ها نسبت به آن حساسيت ويژه‌اى دارند، از مهمترين اين اهداف خواهد بود. عربستانى‌ها دائما از سوى سوئيسى‌ها بر سر نقض حقوق بشر مورد انتقادهاى شديدى قرار گرفته‌اند. وزارت امور خارجه سوئيس حتى در اعتراض به اين موضوع بارها از اتباع خود خواسته به عربستان سعودى سفر نکنند و عليه نقض حقوق بشر در اين کشور فعال باشند. در همين حال سال‌ها است که سوئيسى‌ها از پذيرش اتباع عربستانى به خاک خود که دائما متهم به حمايت از وهابى‌هاى تندرو و تروريسم هستند، اجتناب مى‌کند و قوانين بسيار سختى را پيش پاى مسافران عربستانى قرار داده است. پيش‌بينى مى‌شود، پادشاه عربستان در اين سفر تلاش کند، از ميزان فشارهاى دولت سوئيس عليه اتباع عربستانى کاسته شود.
اما در اين ميان خبرهاى ضد و نقيضى نيز درباره احتمال مذاکره پادشاه عربستان با سوئيسى‌ها براى ساخت راکتور هسته‌اى براى عربستان به گوش مى‌رسد. پس از تلاش ايران براى رسيدن به انرژى صلح‌آميز هسته‌اى کشورهاى عربى نيز تلاش تازه‌اى را براى رسيدن به اين تکنولوژى آغاز کرده‌اند. سوئيس جزو معدود کشورهاى جهان است که از تکنولوژى پيشرفته هسته‌اى برخوردار است و غنى‌سازى اورانيوم در آن بدون دغدغه انجام مى‌شود. عربستانى‌ها سوئيس را به اين دليل انتخاب کرده‌اند که اولا از تکنولوژى پيشرفته هسته‌اى برخوردار است و علاوه بر آن کمترين حساسيت مجامع بين‌المللى بر سر برخوردارى از تکنولوژى پيشرفته هسته‌اى در جهان را دارا است.
ترکيه آخرين مقصد پادشاه عربستان در تور سياسى وى به اروپا است. کشورى که هنوز نمى‌توان به صراحت آن را اروپايى ناميد و از اهميت بسيارى براى کشورهاى عربى و اسلامى برخوردار است. سفر پادشاه عربستان تنها چند ماه پس از انتخاب «رجب طيب اردوغان» به عنوان نخست‌وزير اسلام‌گرا و «عبدالله گل» به عنوان رئيس‌جمهور هم‌حزب اردوغان مى‌تواند اين موضوع را پيش رو قرار دهد که وى با هدف آگاهى از آينده سياست‌هاى آنکارا در عرصه سياسى جهانى به ترکيه مى‌رود.
همچنين پيش‌بينى مى‌شود با سفر پادشاه عربستان به ترکيه از ميزان فشارهاى جارى بر عراق که اين روزها بر سر موضوع ترکيه به داغ‌ترين مرحله بحرانى خود رسيده نيز کاسته شود. به اعتقاد عربستانى‌ها حمله ترکيه به شمال کردستان عراق مى‌تواند، باعث افزايش فشارها به سنيان عراقى شود و اين دقيقا موضوعى است که از حساسيت ويژه‌اى براى عربستانى‌ها برخوردار است.
علاوه بر آن عربستانى‌ها گمان مى‌کنند با روى کار آمدن اردوغان و هم‌پيمانانش در ترکيه که از انديشه‌هاى اسلام‌گرايانه تبعيت مى‌کنند، بتوانند روابط خود به اين کشور را بيش از پيش نزديک کرده و به نوعى به قدرت اسلامگرايان معتدل ترکيه کمک کنند.
سفر پادشاه عربستان به اروپا پيغام‌هاى بسيارى در خود دارد. مى‌توان پيش‌بينى کرد، پس از اين سفر تحرکات سياسى بين‌المللى بيش از پيش افزايش يابد. به ويژه اين که نشست اعضاى 5+1 براى بررسى پرونده هسته‌اى ايران نزديک است و همچنين بحران کردها ميان ترکيه و عراق نيز به مرحله انفجار رسيده است. شايد بتوان پيش‌بينى کرد، پس از سفر عبدالله به اروپا تحولات تازه‌اى در دنيا رخ دهد که بتواند بسيارى از پيش‌بينى‌هاى کنونى را دگرگون کند.
نظر شما :