مذاکره ترکیه با پ ک ک

ديپلماسى ايرانى: تحولات عمیقی در کشور همسایه غربی ایران در حال رخ دادن است. به نتیجه رسیدن این تحولات علاوه بر ایجاد تغییرات ساختاری در ترکیه در کشورهای منطقه از جمله ایران نیز تاثیرگذار خواهد بود. در این روزها مقامات سياسى – امنيتى ترکیه از یک سو با پ ک ک و با اوجالان رهبر زندانى این گروه براى برقرارى صلح و آتش بس دائمى مذاکره مى‌نمايند و از سوی دیگر خبرهاى انتشار يافته حاکی از رایزنی‌های این کشور با کشورهای منطقه برای کمک به آنکار برای حل این معضل است.

ترکيه به عنوان کشورى که نزديک به سه دهه درگير مسئله پ ک ک بوده است، امروز با درک اين موضوع که مسئله پ ک ک يا موضوع کردى راه حل نظامى ندارد، سعى دارد با بکارگيرى تمام توان خود در عرصه بين المللى، منطقه‌اى و داخلى و با ايجاد هماهنگى با تمام طرف‌هاى ذى‌نفع در موضوع، بر اين مشکل فائق آمده و دوران جديدى در اين کشور آغاز نمايد .اين تحول در حالى صورت مى‌گيرد که عملکرد متقابل خشونت آميز نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه و پ ک ک تاکنون موجب وارد آمدن ميلياردها دلار هزينه به این کشور ويرانى بيش از چهار هزار روستا و کشته شدن چهل هزار نفر گرديده است.

اتخاذ راهبرد رويکرد دمکراتيک توسط دولت حزب عدالت و توسعه و بسط اين رويکرد به موضوع کردى به عنوان جدى‌ترين معضل اين کشور سبب گرديده است که دولت ترکيه عليرغم همه انتقادات در حرکتی آشکار، اقدام به تابو شکنى کند. آنکارا در حال حاضر با پ ک ک در قنديل و با رهبرزندانی آن اوجالان در جزيره ايمرالى پشت ميز مذاکره نشسته و در مورد دستيابى به راه حل گفتگو نموده و می‌نماید.

اين تابوشکنى حاصل درک واقعيتى بنام واقعيت کرد در ترکيه و پذيرش ملاحظات مترتب بر آن است. در شرایط جاری نهادها و ارگان‌هاى مختلف دولتى، مدنى ترکيه ضمن بسترسازى براى حل معضل کردى تلاش مى‌کنند با ايجاد يک فضاى آشتى ملى زمينه‌هاى صلح پايدار دراین کشور را فراهم نمايند. دولت ترکيه يکسال پيش حرکتی به نام رويکرد کردى رادر این کشور آغاز نمود، ليکن عملکرد افراطى برخى از کردها از يک سو و همچنين واکنش تند محافل و احزاب ملى‌گراى ترک از سوى ديگر سبب گرديد از سرعت رويکرد کردى کاسته شود.

در این راستا دولت ترکیه مجبور شد در جهت رعایت حساسیت‌ها حتى نام این حرکت را از رويکرد کردی به رویکرد دمکراتيک که البته نام جامع‌ترى بود، تغيير دهد. از چند ماه گذشته دولت ترکيه در حال رايزنى گسترده با بغداد – اربيل – واشنگتن، همسایگان و برخى از پايتخت‌هاى اروپائى دخيل در موضوع پ ک ک است تا با ايجاد فضا و بستر مناسب و هماهنگى با اين مراکز معضل پ ک ک را از طريق صلح آميز حل و فصل نمايد.

طرح عفو سياسى از سوى اردوغان نيز اظهاراتى در اين راستا است. به نظر مى‌رسد که راه آغاز شده در ترکیه با وجود ناهموارى‌ها با فراز و نشیب‌های که طبیعی نیز هست، ادامه يابد. مهمترين درخواست‌های اکراد ترکيه طرح در خواست‌هایی چون خودمختارى و آموزش به زبان مادرى است.

اردوغان هرچند با خودمختارى و آموزش به زبان مادرى مخالفت نموده است، ليکن اکراد در پاسخ به وى اعلام نموده‌اند که همانگونه که اردوغان برای خویش، ترک‌های قبرس و مهاجران ترک آلمان حق آموزش به زبان ترکی را قایل است، باید آموزش به زبان کردی را نیز حق مسلم و طبيعى اکراد بداند. طرح اين بحث‌ها و ادامه آن در روزها و ماه‌هاى آينده از مهمترين مسائل ترکيه خواهد بود.

آنچه سبب شده است دولت حزب عدالت و توسعه با قدرت وعزم راسخ تر از گذشته مذاکرات با پ ک ک و اوجالان را پيگيرى نمايد، پيروزى اين حزب در همه پرسى قانون اساسى در شهریور سال جاری بوده است. اين پيروزى سبب شده است که حزب عدالت و توسعه با اعتماد به نفس بيشترى به ايجاذ تغييرات در ترکيه بپردازد .

به نظر مى رسد با برگزارى انتخابات سراسرى پارلمانی درسال آينده و پيروزى حزب عدالت و توسعه در آن، (شرايط جارى آن را تائيد مى‌نمايد) این حزب در سومین دور اقتدار خود، گام‌هاى سريع‌تر و عميق‌ترى را براى تغييرات و بازتعریفی در ترکيه بردارد. تدوين قانون اساسى جديد مهمترين اقدام در اين راستا خواهد بود. اگر در آينده دور و يا نزديک با ترکيه‌اى فدرالى و دوزبانى مواجه شديم اين تحول نتيجه روند کنونى خواهد بود.

البته با توجه به شرايط شمال عراق و همگرائى اکراد در ايجاد کردستان واحد، برخى امکان تجزيه ترکيه را نیز مطرح نموده‌اند. نکته مهم آنکه همزمان با تروریست دانستن پ ک ک توسط ترکیه، مقامات نهادهای مختلف این کشور با این گروه مذاکره مى‌نمايند و انتظار دارند که کشورهاى ديگر با گروهى که آنان در حال مذاکره با آنان هستند، مبارزه بنمايند. اين انتظار از نگاهى قابل تعمق و از نگاهى جاى سئوال دارد. ( با توجه به ملاحظات امریکا و اسرائیل آيا قرار است کردستان ترکيه آرام شده و نواحی دیگر از جمله کردستان ایران ناآرام گردد؟) در ترکيه جنگى سى ساله ميان اکراد و ترک‌ها برقرار بوده و امروز با توجه به شرایط داخلی و خارجی آنکارا سعى جدی دارد با مذاکره بر آن غلبه نمايند.

درک تحولات منطقه‌اى – بين اللملى و تعمق در عملکرد و سياست کشورها می‌تواند بهترین راهنمای عمل تهران باشد. حفظ آشتى دائمى و تقویت هر چه بیشتر وحدت ملى اقوام ايرانی و در کنارآن استوار نمودن روابط با همسایگان بر پایه‌های منطقی می‌تواند حافظ منافع ملی کشور و منافع متقابل کشورها باشد.