قرارداد سه جانبه چین، هند و روسیه و یک ابهام

ديپلماسى ايرانى: هنوز مهر قراردادهای همکاری آمریکا با هند که در سفر اوباما به هند منعقد شد خشک نشده که وزیر امور خارجه هند با وزرای خارجه چین و روسیه بر سر یک میز نشست و بیانیه مشترکی در مورد مسائل امنیتی و به خصوص مسئله برنامه هسته‌ای ایران منتشر کردند.

در این نشست که روز گذشته (دوشنبه) در شهر «ووهان» چین برگزار شد سه کشور اعلام کردند که حق ایران را برای بهره برداری صلح آمیز از انرژی اتمی‌ می‌پذیرند، اما تهران باید جامعه بین الملل را در مورد ماهیت کاملا صلح آمیز برنامه‌های خود در این زمینه قانع سازد.

«سرگئی لاوروف»، «سامان اهلی مالایاخی کریشنا» و«یان جیه چی» وزیران امور خارجه روسیه، هند و چین در بیانیه مشترک خود تاکید کردند که راهی غیر از حل مسالمت آمیز مسئله هسته‌ای ایران وجود ندارد و این مسئله باید از راه گفتگو حل شود. اين بيانيه مى‌افزايد: تنها مسير در برنامه‌ هسته‌اى ايران از طريق گفت‌و‌گو و مذاکره و ديگر روش‌هاى صلح آميز از اين قبيل است.

در این بیانیه که بر روى سایت وزارت امورخارجۀ چین قرار گرفت وزیران امورخارجۀ هند، چین و روسیه از جمهوری اسلامی ‌ایران خواستند به گونه‌ای مستدل و مستند به جامعۀ بین المللی ثابت کند که برنامۀ هسته‌ای این کشور دارای ماهیت و خصلتی غیر نظامی ‌و صلح آمیز است.

جمع شدن این سه کشور در کنار یکدیگر و موضع‌گیری مشترک در مورد مسئله هسته‌ای ایران هرچند بی‌سابقه نیست ولی نشانه‌هایی از همگرایی بیشتر این سه کشور است. چین و روسیه از اعضای دائم شورای امنیت هستند و هند نیز تلاش دارد به عضویت دائم این شورا در آید. امری که در سفر هفته گذشته اوباما به هند نیز مطرح شد و اوباما به صراحت اعلام کرد که از این موضوع حمایت می‌کند.

پیش از این و در حاشیه نشست مجمع عمومی‌ سازمان ملل این سه کشور به همراه برزیل با تشکیل گروه بریک از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه کشورهای دیگر به خصوص ایران انتقاد کرده بودند.

با این حال به نظر نمی‌رسد که این نشست فقط به ایران اختصاص داده شده باشد، چرا که در بیانیه این سه وزیر خارجه در عین حال بر اهمیت حفظ صلح و ثبات در شبه جزیره کره تأکید و طرف‌های ذی‌نفع را به بازگشت هر چه زودتر به مذاکرات شش جانبه به منظور اجرای کامل بیانیه سپتامبر 2005 فرا خواندند.

 با این حال موضوع ایران مهم‌ترین موضوعی بود که در این بیانیه به آن پرداخته شده است. به نظر می‌رسد این سه کشور در آستانه مذاکرات ایران با 1+5 تلاش کرده‌اند که به موضع‌گیری مشترک اقدام کنند. مذاکرات ایران و 1+5 قرار است در دو هفته آینده برگزار شود. دفتر کاترين اشتون، رييس سياست خارجى اتحاديه‌ اروپا روز جمعه اعلام کرد که وى با از سرگيرى گفت‌و‌گوها با ايران در تاريخ پنجم دسامبر (14 آذر) موافق است و در عين حال برگزارى اين مذاکرات در اتريش يا سوييس را پيشنهاد مى‌کند.

سه کشور چین، روسیه و هند از مهم ترین طرف‌های تجاری ایران هستند و به خصوص در حوزه انرژی مبادلات اقتصادی زیادی بین ایران و این سه کشور برقرار است. با این حال غرب تلاش دارد که این کشورها را به هماهنگی بیشتر با سیاست‌های آمریکا به ويژه اعمال تحریم‌های یک‌جانبه اقتصادی علیه ایران وادارد. باید دید آیا این بیانیه که لحنی دوگانه دارد و هم بر دیپلماسی تاکید می‌کند و هم ایران را به مذاکره و شفاف سازی دعوت می‌کند، مقدمه‌ای است برای همراهی بیشتر این سه کشور با همتایان غربی خود در 1+5 یا نشانه‌ای است از تقابل شرق و غرب. این چیزی است که در مذاکرات دو هفته آینده ایران با 1+5 خود را نشان می‌دهد. شاید هم این نشانه‌ای باشد از تمایل هند برای ورود به این گروه. چه بسا در آینده شاهد 2+ 5 باشیم.