آمريکا به کمک ترک‌ها نياز دارد
ديپلماسى ايرانى: اکنون زمان براى مهار برنامه هسته‌اى ايران با ميانجى‌گرى ترک‌ها فرا رسيده است. هر روز بر حجم تحريم‌هاى ايران افزوده مى‌شود و پيش از آنکه اسرائيل، واشنگتن را به حمله نظامى به ايران متقاعد کند بايد ترک‌ها وارد بازى شوند. رابطه خاص آنکارا با تهران و تاثير اين کشور بر سياست داخلى در ايران مى‌تواند مولود خروج ايران از بحران باشد. ترکيه براى ايفاى نقش بيشتر در قامت ميانجى بايد بتواند ديوار بى‌اعتمادى ميان خود و واشنگتن را بردارد.
ترکيه بايد پيام خود را صريح و بى‌پرده به ايران منتقل کند: راهى براى خروج از اين انزوا وجود دارد اما بايد پيش از آنکه بسيار دير شود به اين راه متوسل شد. در ماه ژوئن بود که چهارمين قطعنامه عليه ايران در شوراى امنيت به تصويب رسيد و همين مساله منجر به تشديد فشارها بر تهران شد. بازى بدينجا ختم نشد و اتحاديه اروپا و کشورهايى مانند کانادا و ژاپن و کره جنوبى هم همصدا با کنگره ايالات متحده تحريم‌هاى يک‌جانبه‌اى را عليه تهران اعمال کردند. سيستم بانکدارى و حوزه انرژى در ايران تحت تاثير اين تحريم‌ها قرار گرفتند.
مرکز مستقل تحقيقات بين‌المللى چاتهام در ادامه اين يادداشت مى‌نويسد: ايران هر روز منزوى‌تر از ديروز مى‌شود و البته مى‌تواند بر اين انزوا غلبه کند. محمود احمدى نژاد در مجمع عمومى سازمان ملل به آرامى تحريم‌ها را بى‌اهميت خواند و تاکيد کرد که کشورش براى گفت‌وگو در خصوص برنامه هسته‌اى مهيا است. ايرانى‌ها ادعا مى‌کنند که اين تغيير موضع هيچ ارتباطى به تحريم‌ها ندارد و اين در حالى است که اندک شک و شبهه‌اى وجود ندارد که تحريم‌ها نفس اقتصاد ايران را به نوعى حبس و يا تنگ کرده‌‌اند!
ايران هيچ‌گاه ادعا نکرده که به دنبال تسليحات هسته‌اى است. بر همين اساس ترکيه مى‌تواند کانالى باشد براى اعتمادسازى ميان غرب و ايران. آنکارا مى‌تواند مجراى بى‌طرف انتقال اطلاعات و موضع‌گيرى‌هاى دو طرف در قبال هم باشد.
جايگاهى استثنايى
جامه ميانجى‌گرى بر تن ترکيه دوخته شده است. عضويت ترکيه در ناتو امتيازى براى اين کشور است. در جريان جنگ سرد هم، ترکيه نقش وزنه را براى خنثى کردن تاثير اتحاد جماهير شوروى ايفا مى‌کرد. ايران مى‌تواند از عضويت ترکيه در ناتو استفاده کند. ترکيه پيش از تصويب چهارمين قطعنامه عليه ايران، طرح تبادل سوخت با تهران را با حضور رئيس‌جمهورى برزيل در تهران امضا کرد. آن ماجرا نشان داد که ترکيه مورد اطمينان ايرانى‌ها است. در حال حاضر حزب اسلام‌گراى ترکيه بر مسند قدرت نشسته است و مى‌تواند بهترين شريک براى ايرانى‌ها باشد. رجب طيب اردوغان نخست وزيرى ترکيه تاکنون بارها مواضع ضداسرائيلى اتخاذ کرده است. آنکارا هم با تهران و هم با واشنگتن رابطه حسنه‌اى دارد. آنکارا شايد در شوراى امنيت سازمان ملل با تحريم ايران مخالفت کرده باشد اما همکارى‌هاى استراتژيکش با واشنگتن همچنان ادامه دارد. ترکيه به خوبى مى‌داند که بايد منطقه را از تنش دور نگاه دارد. مى‌داند که دستيابى ايران به تسليحات هسته‌اى مى‌تواند منطقه را در تنش فرو برد. نقش ترکيه در مهار برنامه هسته‌اى ايران نه تنها مى‌تواند بر جايگاه اين کشور در عرصه بين‌المللى بيفزايد بلکه به نفع اقتصاد و امنيت آنکارا هم است. احمد داوداغلو وزير امور خارجه ترکيه تاکنون بارها بر لزوم حفظ رابطه حسنه با همسايگان تاکيد کرده است. تحريم‌هايى که ايالات متحده بر ايران وارد کرده است مى‌تواند سالانه 10 ميليارد دلار به ترکيه خسارت مالى وارد کند. صادرات بنزين به تهران هم مى‌تواند متوقف شود. با اين همه توسل به خشونت عليه تهران تبعات بسيار وحشتناک‌ترى براى ترکيه و منطقه خواهد داشت. بى‌ثباتى در مناطق مرزى نخستين اين تبعات خواهد بود. ترکيه نمى‌تواند شاهد از دست دادن نقش ميانجى‌گرى خود براى انتقال انرژى از آسيا و خاورميانه به اروپا باشد. ترکيه بايد از اشتباهات خود درس بگيرد. ميانجى‌گرى ترکيه و برزيل در تبادل سوخت موفق بود اما کافى نبود. ترک‌ها براى دستيابى به اين توافق بسيار عجله داشتند و البته به دغدغه امريکايى‌ها براى ممانعت از دستيابى ايران به تسليحات هسته‌اى اندک توجهى نداشتند.
ايران همچنان از حضور بازرسان آژانس بين‌المللى انرژى هسته‌اى در نيروگاه‌هاى خود سرباز مى‌زند. ايران همچنان به غنى سازى اورانيوم خود ادامه مى‌دهد. ترکيه بايد براى ميانجى‌گرى موفق، اعتماد امريکا را جلب کند. واشنگتن از مخالفت آنکارا با تحريم ايران به شدت ناراحت است. با اين همه گزارش جديد آژانس بين المللى انرژى هسته‌اى نشان مى‌دهد که ترکيه و برزيل مى‌توانند در حل مناقشه ايران نقشى کليدى را بازى کنند. ترکيه بايد در معادلات منطقه‌اى نقش راهبردى را بر عهده بگيرد. منتقدان اردوغان عکس‌العمل وى به کشته شدن هشت شهروند ترک توسط نظاميان اسرائيلى را نادرست مى‌دانند. اردوغان در گفت‌وگو با سارکوزى رئيس‌جمهورى فرانسه در کاخ اليزه تاکيد کرد که اسرائيل را تهديد امنيتى براى منطقه نمى‌داند اما تل‌آويو نشين‌ها اين موضع‌گيرى را جبرانى براى انتقادهاى کوبنده اردوغان از خود نمى‌دانند. وزير امور خارجه ترکيه هم تاکنون بارها تاکيد کرده است که ما چشم ديدن ايران هسته‌اى را نداريم اما خواهان تنشى ديگر در منطقه و حمله نظامى هم نيستيم.
سلاح بى‌سلاح!
ترکيه بايد دغدغه‌هاى اسرائيل در خصوص ايران هسته‌اى را هم درک کند. ترکيه بايد ميان برنامه هسته‌اى ايران و تسليحات اسرائيل تمايز قائل شود. اسرائيل دست از تسليحات هسته‌اى خود برنمى‌دارد مگر زمانى که مذاکرات صلح ميان اعراب و اسرائيل رسمى شود. باراک اوباما در روزهاى حضور در کاخ سفيد تاکيد کرد که خواهان خاورميانه‌اى عارى از تسليحات هسته‌اى است. با اين همه تاکنون بارها تاکيد کرده است که نمى‌توان از اسرائيلى که با همسايگان خود حتى ارتباط ديپلماتيک هم ندارد، خلع سلاح هسته‌اى را مطالبه کرد. ترکيه براى پايان دادن به تسليحات هسته‌اى اسرائيل بايد ابتدا تهران را وادار به کنار نهادن برنامه هسته‌اى خود کند و در مرحله ديگر هم براى امضاى توافقنامه صلح ميان اعراب و اسرائيل تلاش کند. ترکيه در حال حاضر عزم خود را براى پايان دادن به تنش‌ها با اسرائيل جزم کرده است و تلاش مى‌کند نقش ميانجى ميان اسرائيل و سوريه را هم بازى کند. البته منتقدانى هم هستند که با ميانجى‌گرى ترکيه مخالفت دارند. اين طيف اعتقاد دارند که ترکيه ابتدا بايد مشکلات خود با اسرائيل و اتحاديه اروپا را حل کند و سپس به ميانجى‌گرى بپردازد. ترکيه هنوز نتوانسته است ديوار بى‌اعتمادى واشنگتن به خود را تخريب کند. با اين همه اکنون زمان آن فرا رسيده است که تن به رهبرى ترکيه در منطقه بسپاريم. اگر موفق عمل کند بى‌شک به جمعى از بحران‌ها پايان مى‌دهد و مى‌تواند پلى ميان شرق و غرب باشد.
نظر شما :