مخالفت بر سر اتحاديه عربى - ترکى- ايرانى

ديپلماسى ايرانى: پيشنهاد عمرو موسى، دبير کل اتحاديه عرب مبنى بر تغيير چارچوب اتحاديه عرب و تبديل آن به اتحاديه‌اى که در آن کشورهاى همسايه اتحاديه به خصوص ايران و ترکيه نيز عضويت داشته باشند، جنجال گسترده‌اى در اين اتحاديه ايجاد کرده است. به گونه‌اى که رسما اتحاديه به دو دسته موافقان و مخالفان تقسيم شده و اتفاقا مخالفان خيلى مواضع تند و آتشينى هم دارند. کشورهاى حاشيه خليج فارس به استثناى قطر در خط مقدم اين مخالفت قرار دارند. در راس مخالفان امارات متحده عربى و عربستان قرار دارند.

جالب است که اردن و مغرب نيز همانند قطر در نامه‌هاى جداگانه‌اى به دبير کل اتحاديه عرب از او خواسته‌اند که اين موضوع را در نشست آتى اين اتحاديه در بغداد به بحث بگذارد. دولت قطر از عمرو موسى خواسته است تا پايان ماه جارى ميلادى نشست پنج جانبه‌اى برگزار کند و بندهاى موجود در طرحش را با حاضران مورد بررسى قرار دهد.

به گزارش روزنامه اماراتى الخليج، امارات و ديگر کشورهاى عضو شوراى همکارى خليج فارس به اين دليل با طرح عمرو موسى مخالفت کرده‌اند که اولا مى‌گويند که انتقال تجربه اتحاديه اروپا به منطقه خاورميانه بدون رعايت وقايع جارى در منطقه و ظرفيت‌هاى موجود منطقه‌اى مى‌تواند براى منطقه مخاطرات بسيارى داشته باشد، ثانيا بند مربوط به تشکيل کميسيون‌هاى 17 گانه که شامل نمايندگان يا وزيران امور خارجه کشورهاى عربى و وزراى دفاع مى‌شود با اساس‌نامه اتحاديه مغايرت دارد و ثالثا بند مرتبط با تشکيل هيئت روساى دولت‌هاى عربى نيز با اختيارات رئيس اتحاديه به تضاد بر مى‌خورد.

عمرو موسى هدف از تشکيل اين کميسيون‌ها را ايجاد رابطه با کشورهاى مجاور عربى نظير ايران و ترکيه اعلام کرده است.

در همين رابطه گفته مى‌شود که ترکيه نيز طرح مشابهى موسوم به خاورميانه بزرگ اسلامى ارائه داده که در آن تعيين واحد پول مشترک، حذف ويزاها ميان اتباع کشورهاى عضو، حذف تعرفه‌هاى گمرکى و ايجاد اداره گمرکى مشترک ارائه شده است. گفته مى‌شود ترکيه با کشورهاى منطقه‌اى نظير اردن و تعدادى از کشورهاى عربى شمال آفريقا در همين رابطه مکاتباتى را آغاز کرده است. پيشنهاد عمرو موسى در نشست سرت را در همين راستا نيز مى‌توان ديد.

منابع عربى نزديک به اتحاديه عرب در اين باره به پايگاه خبرى محيط گفته‌اند که ديگر اشکالى که براى پيشنهاد عمرو موسى گرفته‌اند يکى اين است که اين پيشنهادها شتاب‌زده و سليقه‌اى است و بدون مطالعه و انجام بررسى‌هاى لازم ارائه شده است. ديگر اين که هيچ منبع مالى‌اى براى اجراى آن در نظر گرفته نشده و در هيچ حالتى از طريق بودجه فعلى اتحاديه عرب که نزديک به 60 ميليون دلار است، قابل تامين نيست.

از سوى ديگر گفته مى‌شود، کشورهاى مخالف طرح عمرو موسى پيشنهاد داده‌اند که به جاى پذيرفتن کشورهاى ايران و ترکيه در اتحاديه عرب اتحاديه تازه‌اى تشکيل شود که در آن کشورهاى همسايه جامعه عربى عضو باشند.

نگرانى ديگرى که از طرح عمرو موسى وجود دارد اين است که تشکيل اين گروه به جاى آن که به حل مسائل و مشکلات بپردازد و مشکلاتى که کشورهاى عربى با ايران و ترکيه دارند را مورد حل و فصل قرار دهد تبديل به جايى براى رو در رويى کشورهاى مورد مناقشه قرار گيرد. به همين دليل عربستان سعودى، کويت و اردن روز جمعه با ارسال نامه‌اى به هيت رئيسه اتحاديه عرب حضور در جلسه اضطرارى وزيران خارجه اتحاديه عرب براى بررسى اين موضوع را رد کردند. روزنامه العرب چاپ قطر در اين باره نوشت: اين سه کشور پيشنهاد داده‌اند در ابتدا نمايندگان کشورهاى عضو اتحاديه با هم جلسه‌اى برگزار کنند و در صورت نياز جلسه در سطح وزيران امور خارجه برگزار شود.

با اين حال اتحاديه عرب روز 30 اکتبر را روز برگزارى اين جلسه اعلام کرده و بر برگزارى آن اصرار دارد.

يکى از نقاط اختلافى اتحاديه عرب با عربستان سعودى به خصوص به اين موضوع بر مى‌گردد که اتحاديه عرب اعلام کرده است که بايد مستقيما درباره تغيير وضعيت اتحاديه و چگونگى قبول کردن اعضاى غير عرب يعنى ايران و ترکيه بحث کرد در صورتى که عربستان مى‌گويد قبل از هر چيز بايد موضوع رابطه عربى با کشورهاى همجوار مورد بحث قرار گيرد.

با اين حال فشار کشورهاى عربى بر سر لغو پيشنهاد عمر موسى نيز بسيار بالا گرفته است. برخى از اعضا اين اقدام عمرو موسى را گستاخانه توصيف کرده و آن را تخطى از اختيارات قانونى‌اش دانسته‌اند. منابع آگاه مى‌گويند، نمايندگان کشورهاى حاشيه خليج فارس شخصا موضع احتياطى خود به پيشنهاد عمرو موسى را به اطلاع او در سرت رساندند. مصر و سوريه نيز تاکيد کرده‌اند که بايد اين پيشنهاد مورد مطالعه بيشتر قرار گيرد.

از سويى گفته‌ مى‌شود کشورهاى مخالف از معمر قذافى رهبر ليبى خواسته‌اند که با عمرو موسى که رابطه دوستى و صميمانه‌اى با او دارد جلسه‌اى بگذارد و او را از پيگيرى اين پيشنهاد مطلع کند اما مسئله اين است که خود قذافى با اين پيشنهاد موافق است و از جمله کسانى است که موسى را تشويق به پيگيرى اين پيشنهاد مى‌کند.    

تا کنون کشورهاى حاشيه خليج فارس به استثناى قطر به همراه سوريه و مصر مخالفت خود را با تشکيل اين اتحاديه اعلام کرده‌اند.