ترکيه در دو راهى انتخاب: اسرائيل يا ايران؟

ديپلماسى ايرانى: روابط ايران و ترکيه همچنان در صدر تحليل هاى بين المللى قرار دارد. دو کشورى که بيشترين حد تعامل ديپلماتيک را حداقل در يک سال گذشته با هم داشته اند گاه در مسير انتخاب قرار مى‌گيرند. روزنامه زمان چاپ ترکيه در تازه ترين تحليل خود به بررسى اين موضوع پرداخته و مى نويسد: برخوردارى ايران از تسليحات هسته اى، تهديدى جدى براى امنيت ترکيه است. هر کشورى که در حواشى ترکيه قرار گرفته باشد از يونان تا سوريه يا بلغارستان نبايد در مسير دستيابى به تسليحات هسته اى قرار گيرد.

زمان در ادامه ايران را کشورى با دولتى غيردموکراتيک! خوانده و مى نويسد: اين حقيقت که تسليحات در اختيار کشورى غيردموکراتيک قرار گيرد به هيچ وجه خوشايند ترک ها نيست! ترکيه بارها و بارها به عناوين و شکل هاى مختلف نشان داده است که مخالف با دستيابى ايران به تسليحات هسته اى است. با اين همه ميان مخالفت ترک ها با تسليحات هسته اى ايران و اصرار اسرائيلى ها براى نبود ايران هسته اى در منطقه از زمين تا آسمان فاصله است. اسرائيل به دنبال حفظ قدرت هسته اى خود در منطقه است. اسرائيل تمام تلاش خود را به کار مى‌گيرد تا به هر بهايى از دستيابى ايران به تسليحات هسته اى ممانعت به عمل آورد. حتى اگر تنها ابزار باقى مانده براى اين حرکت هم جنگ باشد. واشنگتن اما با نيم نگاهى به آنچه که در افغانستان و عراق جارى است به اين حقيقت پى مى برد که نمى تواند از پس نبردى ديگر در منطقه خاورميانه برآيد.

شايد به همين دليل است که کاخ سفيد به دنبال راهى فرعى براى مواجهه با ايران به غير از نبرد رودررو است. يکى از اين مسائل بحث سامانه موشکى است. سامانه موشکى در حقيقت ابزارى است که بتوان با آن تندروهاى اسرائيلى را ساکت کرد. بنابراين سامانه موشکى که در آناتولى مستقر مى شود تنها و تنها يک هدف را تامين مى کند و ان هم حمايت از تماميت ارضى اسرائيل در جامه رفيق شفيق ايالات متحده است. بر هيچ کس پوشيده نيست و نخواهد بود که هدف از اين سامانه موشکى ايران است. بنابراين در اينچنين شرايطى ترکيه نمى‌داند که چگونه با دوره عدم تقابل با همسايگان خود وداع کند. استقرار اين سامانه موشکى در خاک ترکيه به ايرانى‌ها مى‌فهماند که هدف ما شما هستيد.

ترکيه در ميانه مسير گير افتاده است. از يک سو تمايلى به تقابل با همسايگان خود ندارد و از سوى ديگر با رابطه اى استراتژيک با قدمت 60 سال روبه‌رو است. آنکارا با انتخابى سخت روبه‌رو است. بايد سياستى ميانه را اتخاذ کند که بر اساس آن نه سيخ بسوزد و نه کباب. نه دل ايرانى‌ها آزرده شود و نه خاطر واشنگتن و البته تل آويو مکدر. ترکيه مى تواند با گفتن اين جمله که: "هدف از اين سامانه موشکى هيچ کشور خاصى نيست" خود را خلاص کند. اما چگونه مى توان با سپر دفاعى بودن براى اسرائيل کنار امد؟

اسرائيل همچنان به سياست تخريب چهره ترک ها در کاخ سفيد ادامه مى دهد. همچنان منافع ترکيه را در واشنگتن زير سوال مى‌برد و همچنان مسئوليت حمله به ناوگان آزادى مرمره را نمى‌پذيرد. آنکارا تا کنون بارها از تل اويو خواسته است که براى کشتن هشت فعال صلح ترک عذرخواهى کند اما از جانب اسرائيلى هاى هيچ پاسخى دريافت نکرده است. اکنون اما چشم انتظار آمريکايى‌ها و اروپايى‌ها به ترکيه است که بايد از منافع اسرائيل حمايت کند. همه از آنکارا مى‌خواهند که نقش حامى را براى اسرائيل بازى کند. براى ترکيه "نه" گفتن به ناتو بسيار سخت است. آنکارا عضوى از ناتو است و اکنون همگان انتظار ندارند که ترک‌ها در مسير تقابل قرار گيرند. در اين شرايط است که ترکيه بايد مسيرى ميانه را انتخاب کند تا حرکات و رفتارهاى آنکارا به چرخش به يک سمت و يا در آغوش گرفتن يک بلوک تعبير نشود.

بر زبان آوردن "بله" بدون قيد و شرط به معناى در دست گرفتن دست اروپا و قدم زدن در باغ نيست. ناتو بايد متوجه استرس و فشار ديپلماتيکى باشد که ترکيه براى حمايت از اسرائيل در جمع همسايگان تحمل مى‌کند. ترکيه بايد براى متقاعد کردن افکار عمومى خود دلايل قانع کننده اى در چنته داشته باشد. اروپايى با انتخاب فردى به عنوان دبير کل که مسلمانان از او خاطره خوشى در ذهن ندارند در حقيقت نشان دادند که براى افکار عمومى در ترکيه اندک اهميتى قائل نيستند. اروپايى‌ها بايد بدانند که افکار عمومى در ترکيه همان اندازه اهميت دارند که در فرانسه و المان. شايد با اين نگاه ترک‌ها بتوانند از نو به بحث عضويت ترکيه در اتحاديه اروپا هم نگاه کنند. در چند ماه اخير برخى کشورهاى اروپايى تلاش جدى را براى تلطيف فضاى به وجود امده در ترکيه آغاز کردند.

اين کشورها با اعزام نمايندگان و مقام هاى خود به آنکارا و استانبول نشان دادند که افکار عمومى ترکيه هم براى آنها حائز اهميت هستند و علاوه بر اين بايد نگاه ترک ها به اما و اگرهاى حاکم بر "نه" اتحاديه اروپا به اين کشور براى عضويت تغيير کند. اين روزها انگشت شمار هستند کسانى در داخل ترکيه که حتى به عضويت اين کشور در اتحاديه اروپا فکر هم بکنند.

اوضاع در دولت ترکيه بسيار نااميدوار کننده است. اتحاديه اروپا از ترکيه انتظار همراهى در حوزه تامين امنيت و انرژى را دارد. در شرايطى که ترک ها در قامت سامانه اى براى حمايت از اسرائيلى‌ها فرو بروند، بايد بهاى آن را هم پرداخت کنند. در اينچنين شرايطى منصفانه نيست که تنها از ترک‌ها انتظار همراهى و همکارى داشته باشيم. اين هزينه بايد ميان همگان قسمت شود. در شرتايطى که اسرائيل از آنکارا عذرخواهى نکند بايد بحث سامانه موشکى را هم فراموش کند. اگر اروپايى‌ها در نگاه خود به ترک‌ها تغييرى ايجاد نکنند، بايد خود شخصا در مسير استقرار سامانه موشکى قدم بزنند. ترکيه نه مى‌تواند و نه بايد اسباب بازى در اختيار ديگران باشد. دستيابى ايران به تسليحات هسته اى تهديدى جدى براى ترک‌ها است.