چراغ سبز ایران را دریابید

سیاست ایالات متحده در قبال ایران همچنان نامشخص است. با این همه به نظر می رسد که دستگاه دیپلماسی آمریکا هم به گفتگوی هر چند محدود با ایران رضایت داشته باشد. محور این گفتگوها می تواند افغانستان باشد و سفارت خانه های دو کشور در کابل هم می توانند نقش عامل به این وعده را بازی کنند. ایران در خصوص بازده زمانی این مذاکره نمی تواند حرکتی انجام دهد چرا که واشنگتن منتظر بازگشت ایران بر سر میز مذاکرات است.

دو راهی قد علم کرده در برابر باراک اوباما در حقیقت به چالشی که اوباما در سال 2006 میلادی با آن روبه رو شد بسیار شبیه است. در آن زمان جورج بوش خواهان کمک ایران به حل بحران در عراق بود. در آن روزها هم نگرانی مقامات ایالات متحده به دغدغه امروز اوباما بسیار شبیه بود. آمریکایی ها گمان می کنند که ایران در حوزه منطقه ای به ایالات متحده کمک می کند و آنگاه در پرونده هسته ای به دنبال باج گیری از واشنگتن است. امروز کم نیستند چهره های نزدیک به جورج بوش رئیس جمهوری وقت که از فرصت از دست رفته در سال 2006 میلادی با عنوان افسوس یاد می کنند.

چهارمین روز از ماه آگوست بود که باراک اوباما در کاخ سفید میزبان روزنامه نگاران و تحلیل گران مسائل خاورمیانه بود. محور این نشست هم ناگفته پیداست که ایران بود و پرونده هسته ای این کشور. اوباما در همان نشست تاکید کرد که به دنبال همکاری با ایران در حوزه منطقه ای است. همکاری با تهران حوزه هایی را شامل می شود که به برقراری ثبات در منطقه و مهار طالبان مربوط شود.

اوباما در این نشست تاکید کرد که ایران باید در پروسه پیشنهادی حامد کرزای برای آشتی ملی با طالبان با کابل همکاری کند: ایران باید بخشی از این مصالحه باشد و البته می تواند نقش شریکی استراتژیک و سازنده را به خوبی بازی کند.

باراک اوباما در این نشست همان ایده ای را که هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه ایالات متحده ماه هاست در خفا بر زبان می آورد، با صدای بلند تکرار کرد. هیلاری کلینتون در سخنان خود اعتراف می کند که این موضوع را بارها و ساعت ها با رئیس جمهوری ایالات متحده به بحث و تبادل نظر گذاشته است.  

ایران تا کنون چند بار چراغ سبز خود را به ایالات متحده نشان داده است. در دهمین روز از ماه آگوست بود که برخی مقام های ایرانی در تهران با مایکل اشتاینر دیپلمات آلمانی دیدار کردند. این دیپلمات در حقیقت نماینده برلین در افغانستان و پاکستان است. علاءالدین بروجردی که ریاست کمیسیون خارجی مجلس ایران را عهده دار است از آمادگی ایالات متحده برای همکاری با جامعه جهانی در راستای کمک به حل بحران در  افغانستان و مبارزه با قاچاق مواد مخدر سخن می گوید. ایرانی ها در دیدار با دیپلمات های ایتالیایی هم موضعی واحد اتخاذ کرده اند.

محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران به دنبال اعمال نفوذ بر تمامی کانال های ارتباطی با ایالات متحده است. در بیست و چهارمین روز از ماه آگوست بود که وی ابوالفضل ظهره وند را به عنوان نماینده ویژه خود در امور افغانستان منصوب کرد. وی سه نماینده ویژه دیگر هم تعیین و منصوب کرده است. احمدی نژاد در حقیقت به دنبال اعمال نفوذ بر دستگاه دیپلماسی به شکل کامل است.

ایران تا کنون چند بار دیگر و به مناسبت های مختلف هم در خصوص همکاری با غرب بر سر مساله افغانستان ابراز تمایل کرده است. در ماه جولای بود که منوچهر متکی در قامت وزیر امور خارجه ایران در کنفرانس کابل شرکت کرد و بر لزوم همکاری ایران با افغانستان برای رسیده به آرامش هم تاکید کرد. ایران ماه گذشته برای اعمال کنترل بیشتر بر انتقال تجهیزاتی که می توانند در ساخت تسلیحات به شبه نظامیان افغانستان کمک کنند، هم تاکید کرد.

اکنون پرسش پیش روی ایالات متحده این است که آیا باید چراغ سبزهای ایران را جدی بگیرد یا خیر؟ بسیاری در کابینه باراک اوباما اعتقاد دارند که به ثبات و آرامش رساندن افغانستان در حقیقت اصلی ترین اولویت است و واشنگتن باید در هر حوزه ای که می تواند از هر کشوری استمداد بجوید. این تحلیل گران اعتقاد دارند که علاوه بر تاثیر گذاری بر بحث هسته ای، گفتگو با ایران در خصوص افغانستان می تواند نوعی از اعتماد سازی را میان طرفین ایجاد کند.

تحلیل گران بدبین اما اعتقاد دارند که این حرکت می تواند تمرکز از برنامه هسته ای ایران را دور و دورتر کند. همین مساله در سال 2006 میلادی به ذهن نزدیکان به بوش هم رسید و در نتیجه دولت این رئیس جمهوری جمهوری خواه از همکاری با ایران انصراف داد. در سفر آخری که به ایران داشتم همگان پیش روی ها و عقب نشینی ها ایالات متحده در مصالحه با ایران را توجیهی برای بی اعتمادی تهران به واشنگتن می دانستند.

با این همه امیدوارم که کاخ سفید به زودی بحث در خصوص افغانستان را تبدیل به محور اشتراک برای گفتگو با ایران کند. قرار گرفتن در این مسیر بهترین راه برای تحت تاثیر قرار دادن طالبان بوده و اندک اندک تمام قدرت های منطقه را به کار می گیرد. این اجماع در نهایت می تواند منجر به عقب نشینی نیروهای آمریکایی و غربی از افغانستان شود. برای محک پایمردی ایرانی ها در این مسیر باید آنها را آزمود.

 نویسنده: دیوید ایگناتیوس
واشنگتن پست