در سودای بازگشت به کرملین

تحولات سیاسی جاری جمهوری فدراتیو روسیه و کناره گیری " میخاییل فرداکف" از مقام نخست وزیری این کشور پهناورنشستن " ویکتوزوبکف" بر صندلی وی بیانگر دو واقعیت مهم است.

 نخست اینکه سنت انتخاب جانشین برای رییس جمهوراز بوریس یلتسین فقید به ولادیمیر پوتین جوان رسیده و دوم اینکه پوتین دوست ندارد همان اشتباهی را کند که آقای یلتسین فقید درباره جانشین خودش (پوتین) کرد؛ بلکه او با بهره گیری از همان سیاست دست به تاکتیک جدیدی زده است تا با تیر دو نشان بزند هم به منتقدان داخلی و خارجی ثابت کند که به اصول دموکراسی پایه ریزی شده در روسیه نوین بوسیله آقای یلتسین  پایبند است و هم شانس خود را برای بدست گرفتن دوباره قدرت بالا ببرد.

ویکتور زوبکف 66 ساله بهترین گزینه برای رسیدن پوتین به اهداف خود است بنابراین پوتین نیز بسان خلف خود 6 ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری با گماردن شخصی به پست نخست وزیری زمینه به قدرت رسیدن وی را فراهم کرده است.

البته آقای  پوتین نشان داده که بی میل نیست تا با تغییر در قانون اساسی راه را برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری برای بار سوم باز کند اما فشارهای مخالفان در داخل و خارج روسیه او را در این کار ناکام گذاشت.

 با این وجود ولادیمیر پوتین می گوید احزاب هنوز در روسیه به قدرتی که در غرب دارند نرسیده است پس اشخاص باید به جای جزب قدرت برسند.

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند ساختار شخصیتی پوتین به گونه ای است که او به تمرکز قدرت در مرکز اعتقاد بیشتری دارد اما برای حفظ ظاهر مجبور است به دموکراسی احترام بگذارد.

آقای یلتسین هم اگر در اواخر دوره سیاست جمهوری اش دچار چند حملۀ قلبی نمی شد به این آسانی قدرت را رها نمی کرد. او تنها 5 ماه مانده به پایان دومین دوره ریاست جمهوری اش بر روسیه در یک اقدام ناگهانی ولادیمیر پوتین را که یک فرد گمنام بود به نخست وزیری برگزید.

 با توجه به اینکه در کارنامه سیاسی خود سرکوب شدید شورشیان چچنی، انحلال پارلمان، به توپ بستن دوما و تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری سال 1996 را دارد نقض کردن قانون اساسی و نامزد کردن خود برای بار سوم برای او امری کاملاً ساده می نمود اما همچنان که اشاره شد وضعیت اجازه این کار را به او نداد.

 در اواخر دور دوم ریاست جمهوری یلتسین، رسانه ها و مخالفان دولت او را به دلیل ناتوانی در انجام کار تحت فشار قرار داده بودند. مردم روسیه به این باور رسیده بودند که کشورشان رییس جمهور بیمار نمی خواهد. شاید همین موضوع موجب شد تا  اولین رییس جمهور روسیه پس از فروپاشی شوروی به یک چهره جوان بیشتر اعتماد کند و راه را برای به قدرت رسیدن او هموار.

 ناگفته نماند که پوتین نیز در طول 5ماه نخست وزیری با سرکوب شدید شورشیان چچنی، مبارزه موفق با فساد مالی و اداری لیاقت و کاردانی خودش را نشان داد. اینگونه بود که او توانست بر رقیبان قدرتمندی چون ژنرال لبداف و گنادی زیگانف غلبه کند و پیروز انتخابات ریاست جمهوری سال 2000شود.

آقای پوتین توانست در طول ریاست جمهوری اش اوضاع نابسامان اقتصادی روسیه را سر و سامان  بخشد، تورم را مهار کرده و قدرت اقتصادی روس ها را بالا ببرد. افزایش جهانی قیمت نفت نیز به برنامه های توسعه ای پوتین برای روسیه کمک کرد .

مسکو همچنین در دوره ریاست جمهوری پوتین به عنوان یک قدرت مطرح و تأثیر گذار جهانی ظاهر شد. قدرت نظامی روسیه بالا رفت و این در نتیجه افزایش قیمت نفت و بهبود اقتصاد بیمار روسیه بود. مردم روسیه یک بار دیگر به او اعتماد کردند و در انتخابات ریاست جمهوری 2004 با بیش از هفتاددرصد او را برای دومین بار به مقام ریاست جمهوری برگزیدند.

اقدامات اصلاح گرانه پوتین با حرارت ادامه یافت و روسیه با پیوستن به جرگه کشورهای صنعتی جهان موفقیت دیگری بهدست آورد. نام "جی هفت" با پیوستن روسیه به جمع این کشورها به "جی هشت" تغییر یافت.

با این وجود غربی ها به انتقادهای خود از دولت روسیه در نقض  حقوق بشر و رعایت نکردن دموکراسی همچنان ادامه دادند. عجیب اینکه بوریس یلتسین  نیز به جمع منتقدان دولت پیوست و پوتین را به نقض دموکراسی متهم کرد.

 ادامه انتقادها از دولت موجب پرونده سازی های جدیدی علیه وی شد. پوتین که مدتی مامور مبارزه با فساد مالی بود و راه پرونده سازی علیه رقیبان را بلد است او پیش از این نیز " خودرفسکی" میلیاردر روسی و رییس شرکت "یوکاس" را به اتهام پرداخت نکردن مالیات به پشت میله های زندان فرستاده بود.

خودرفسکی به 8 سال زندان محکوم شد و شرکت نفتی یوکاس نیز ورشکست شد. ولادیمیر پوتین با توسل به همین شیوه دستور تحقیق روی پرونده فساد مالی رییس جمهور پیشین را صادر کرد. آقای خودرفسکی  که متوجه خطر پرونده سازی پوتین علیه خود شده بود از ادامه انتقاد علیه دولت پوتین خودداری کرد. شاید رییس جمهور فقید روسیه به دلیل اعتمادی که به پوتین کرد تا آخر عمرش خود را سرزنش کرده باشد.

اکنون تنها شش ماه به پایان دو دور ریاست جمهوری پوتین بر روسیه  باقی مانده است رییس جمهور جوان اما مرموز و کارکشته روسیه اگرچه الگوی  را در جانشینی خود به کار برده است اما او جانب احتیاط را رها نکرده است.

 پوتین به جای اعتماد به سرگئی ایوانف جوان ترجیح داده از یک چهره سیاسی پا به سن گذاشته در پست نخست وزیری استفاده کند . آقای پوتین نشان داده که نمی تواند بر اساس دوستی که با سرگئی ایوانف دارد به او اعتماد کند در حالی که پیش از این گفته می شد ایوانف جانشین پوتین خواهد شد.

برای پوتین گزینه ای همانند زوبکف 66 ساله به مراتب قابل قبول از ایوانف جوان است. به علاوه او دوست ندارد مرتکب همان اشتباهی شود که  یلتسین شد. بنابراین پوتین با در نظر گرفتن منافع شخصی خود  به بازگشت دوباره به قدرت دست به قمار زد و زوبکف را به ایوانف ترجیح داد.

بعضی از تحلیل گران معتقدند احتمالاً زوبکف پس از انتخاب شدن به مقام ریاست جمهوری از مقام خود کناره گیری خواهد کرد تا راه برای ریاست جمهوری دوباره پوتین باز شود.

 اما اگر آقای زوبکف به مقام ریاست جمهوری برسد و تمام چهار سال را در این پست بماند سال 2012 را باید سال بازگشت دوباره پوتین به قدرت بدانیم.

چرا که روسیه در طول 8 سال ریاست جمهوری ولادیمیرپوتین چنان به وی وابسته شده  که به نظر می رسد هیچ رییس جمهوری بدون کمک وی قادر به حکومت در روسیه نخواهد بود.