وقتی که ایران امریکا را کیش می‌کند

با تشکیل ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی – حکیم در عراق و به حاشیه رانده شدن ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی معادله‌ی سیاسی عراق به طور کامل به هم ریخت.

این ائتلاف نزدیکی ائتلاف العراقیه به دولت قانون که مورد حمایت امریکایی‌ها بود را به محاق برد و چینش‌ مهره‌های بازی سیاسی در عراق را نیز به طور کامل دگرگون کرد. می‌توان گفت، امریکایی‌ها با اتحاد ائتلاف مالکی – حکیم به نوعی کیش شدند. امریکایی‌ها تصور می‌کردند، با نزدیک کردن مالکی به علاوی و تقسیم قدرت و پست‌های اصلی یعنی ریاست جمهوری، نخست وزیری و ریاست مجلس میان آنها ائتلاف ملی عراق به رهبری سید عمار حکیم را به حاشیه برانند و حضور خود به عنوان تصمیم‌گیر اصلی عرصه سیاسی عراق برای چهار سال آینده عراق را تحکیم بخشند. حتی طی دو هفته گذشته هیئت ویژه‌ای از امریکا به عراق آمد و درباره این که چگونه العراقیه و دولت قانون به هم نزدیک شوند، با رهبران دو طرف مذاکراتی را آغاز کرد. اما اعلام اتحاد دو ائتلاف مالکی – حکیم در حکم ریخته شدن آب سردی بر پیکر امریکایی‌ها بود که ناخرسندی‌شان را از واکنش‌های بعدی آنها می‌توان دنبال کرد.

روز دوشنبه 10 می اعلام شد، جو بایدن معاون رئیس جمهوری امریکا قصد دارد به عراق سفر کند. علی دباغ دیروز هشدار داد که امریکایی‌ها حق ندارند در امور داخلی عراق دخالت کنند و بدین ترتیب از بایدن خواست به عراق نیاید. با این حال پیش‌بینی می‌شود که بایدن بدون اطلاع قبلی به عراق بیاید. اما این همه‌ی واکنش امریکایی‌ها نبود. سخت‌ترین واکنش تصمیمی بود که هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه‌ی ایالات متحده اتخاذ کرد. روز سه‌شنبه اعلام شد، سفیر امریکا در عراق به زودی تغییر می‌کند. بی‌انگیزگی، سوء تدبیر و ناتوانی در پیش‌بینی رخدادهای سیاسی عراق باعث شد تا وزیر امور خارجه امریکا به انتقادهای تند و تیز برخی هم‌حزبی‌ها و جمهوریخواهان کنگره و سنا تن دهد و جیم جفری، سفیر امریکا در ترکیه را مامور کند تا به بغداد بیاید و اداره بزرگترین سفارتخانه امریکا در دنیا را در دست گیرد. کریستوفر هیل نیز برای اداره سفارت امریکا در سوریه پیشنهاد شده است.

عصبانیت را در میان تندروهای افراطی سنی‌مذهبان که به ریاست دولت ایاد علاوی دل‌خوش کرده بودند نیز می‌توان دید. انفجارهای سلسله‌واری که دوشنبه‌ی خونین دیگری برای عراقی‌ها رقم زد خشم آنان را به خوبی نشان داد.

بدین ترتیب در بازی سیاسی ایران با امریکا و متحدان عربش فعلا ایران یک گام جلوتر است و امریکایی‌ها و متحدانشان را در یک موقعیت کیش قرار داده است.

حال روند سیاسی عراق عوض شده است. اگر تا دیروز برنامه بر این بود که ائتلاف مالکی – علاوی شکل گیرد و پس از آن از ائتلاف ملی خواسته شود که به خواسته‌هایشان تن داده و به جمعشان بپیوندد یا اپوزسیون پارلمان شود، اکنون وضعیت تغییر کرده است. اکنون این ائتلاف مالکی – حکیم است که به سراغ ایاد علاوی می‌رود و می‌گوید یا به جمعشان بپیوندد یا این که رهبری جریان مخالف در پارلمان آینده عراق را بر عهده بگیرد. برخی از نمایندگان ائتلاف العراقیه در سخنانشان پذیرفته‌اند که به این جمع بپیوندند بدون این که حرفی از پست نخست‌وزیری بزنند ولی در مقابل تعدادی از پست‌های حساس کابینه آینده به آنها سپرده شود. گرچه ایاد علاوی و هم‌فهرستی‌هایش تلاش می‌کنند تا آخرین لحظه برای تصاحب ریاست دولت آینده چانه بزنند و به راحتی تن به این معادله ندهند.

کردها نیز گفته‌اند که به زودی به جمع ائتلاف ملی – دولت قانون خواهند پیوست. اگر چه جلال طالبانی تاکید کرده است که هنوز زمینه‌های اتحاد با ائتلاف شیعیان مهیا نشده است. ظاهرا کردها می‌خواهند که امتیاز قابل توجهی مثل پست ریاست جمهوری را از شیعیان بگیرند، سپس به این جمع اضافه شوند. همان طور که محمود عثمان، یکی از رهبران ائتلاف کردها گفته است، کردها انتظار دارند که پست ریاست جمهوری به آنها داده شود و جلال طالبانی حتما رئیس جمهور آینده عراق باشد.

دید و بازدیدهای عراقی‌ها همچنان ادامه دارد. هنوز اختلاف‌ها به قوت خود باقی است. مالکی همچنان بر در دست داشتن پست نخست‌وزیری اصرار دارد و ایاد علاوی نیز این پست را حق خود می‌داند. ائتلاف ملی نیز با نخست‌وزیری هر دوی آنها مخالف است. البته از آینده نباید ناامید شد. آینده پیش روی عراقی‌ها بسیار روشن است.