ائتلاف شیعیان عراقی و مسئولیت‌های آن
نویسنده خبر:
صادق ملکی
شیعیان با این اقدام نشان دادند که با بکارگیری عقلانیت سیاسی، نه تنها کماکان در معادله قدرت در عراق جایگاه نخست را خواهند داشت، بلکه در آینده و روزهای در پیش ثابت خواهند نمود.
اعلام خبر تشکیل ائتلاف شیعیان در عراق قبل از هر تحلیل وارزیابی حاصل و نمود شرایط عینی و واقعیت این کشور در صحنه سیاسی آن است. اگر کردها می‌توانند علیرغم اختلافات وارائه لیستهای متفاوت در انتخابات بطور یکپارچه درعرصه سیاسی حضور یابند ویا سنی‌ها می‌توانند متحد عمل نمایند چرا این مهم از عهده جمعیت غالب عراق بر نیاید.
شیعیان با این اقدام نشان دادند که با بکارگیری عقلانیت سیاسی، نه تنها کماکان در معادله قدرت در عراق جایگاه نخست را خواهند داشت، بلکه در آینده و روزهای در پیش ثابت خواهند نمود که این تحول تحت مدیریت آنان با مشارکت وحضور همه گروهها در قدرت، آثار عمیق تر خود را در فضای سیاسی بیشتر نشان خواهد داد.
تشکیل ائتلاف شیعان را باید فرصتی تلقی نمود که نه تنها از فرصت های موجود درعراق سود خواهد جست بلکه تهدیدات داخلی و خارجی را نیز خنثی وبه فرصت تبدیل خواهد نمود. اگر واقعیت صحنه سیاسی عراق بیانگر آن است که شیعیان مهمترین عنصر قدرت آن هستند این مسئولیتی بزرگ بر دوش آنان تحمیل می کند. شیعیان، کردها و سنی‌ها هر سه عناصر اصلی عراق بوده و می‌باشند لیکن جایگاه و وزنه شیعیان می تواند آنان رابه عامل اصلی وحدت یا تجزیه این کشور تبدیل کند.
به خرسندی شیعیان نسبت به تشکیل ائتلاف باید با بیم امید نگریست. این ائتلاف نباید در اهل سنت عراق این احساس و تصور را ایجاد نماید که حضورشان در انتخابات 2010 با عدم حضور آنان در انتخابات 2005 نتایج یکسانی برای آنان داشته است.
این درست است که ائتلاف شیعیان و کردها مهمترین مولفه تاثیرگذار درتحولات سال های اخیر درعراق بوده است، لیکن نمی‌تواند و نباید سبب نادیده گرفتن سنی ها در معادلات قدرت شود.
تلاش برخی از عناصر سنی و دولت های عرب وغیر عرب برای ارتقای جایگاه سنی ها بیش از وزن آنان در معادله قدرت، چون اقدامی مدبرانه نبوده و با واقعیت های عراق همخوانی نداشته است، نتیجه نداد. با این وجود این موضوع نباید سبب غفلت و یا کم توجهی شیعیان نسبت به سنی ها شود. حضور اهل تسنن در انتخابات عراق را نه تنها باید به فال نیک گرفته واز آن استقبال نمود بلکه باید آنرا گامی مهم در جهت آشتی ملی با پذیرش واقعیت های جدید عراق از سوی سنی‌ها تلقی کرد.
در صورت ائتلاف این دو گروه با توجه به تعلق 159 کرسی پارلمان به ائتلاف شیعیان (ائتلاف دولت قانون89 و ائتلاف ملی 70) همچنین 43 کرسی به کردها آنان بطور قانونی صاحب ابتکار عمل درصحنه عراق خواهند شد، اما نتیجه این رویکرد نمی‌تواند عامل تحقق آشتی ملی، ثبات وآرامش در عراق باشد. درک واقعیت های حاکم بر نظام پیچیده سیاسی و اجتماعی عراق با اصل قرار دادن قواعد دمکراسی و مد نظر گرفتن معادله قدرت بر اساس مشارکت همگانی کلید حل مشکلات عراق است.
اگرچه پس از ائتلاف شیعیان، مشکل واگذاری مسئولیت تشکیل دولت بشرطی که مشکل انتخاب نخست وزیر می‌تواند حل گردد لیکن حل این مشکل بمعنای حل همه مشکل عراق نیست. اصل دولت مداری مبتنی بر عقلانیت ایجاب می کند که در روند تشکیل حکومت درعراق همه گروه ها مسئولیت ومشارکت داشته باشند.
باید عقلانیتی که شیعیان را به تشکیل ائتلاف سوق داد آنان را به مشارکت و اصل قرار دادن همگرایی درعراق سوق دهد. شیعیان در جایگاه مهمترین عنصر قدرت در عراق باید به مهمترین عنصر وحدت وهمگرایی در این کشور تبدیل شوند. مسئولیت تاریخی و سیاسی تقویت همگرایی و یا واگرایی در عراق بیش از همه با شیعیان بوده و بنام آنان ثبت خواهد شد.
استراتژی امنیت ملی در عراق از بعد خارجی و داخلی در ساختار پیشین بر اساس نگاه امنیتی تعریف شده بود. در این نگاه وتعریف، ایران تهدید خارجی وشیعیان تهدید داخلی حسوب شد بودند. در واقع در عراق نهاد قدرت چون تبلور واقعیتهای اجتماعی و سیاسی این کشور نبود حاکمیت اقلیت سنی عرب چاره ای جز حفظ قدرت خویش با رویکرد امنیتی واستبدادی نداشته است.
اما امروز عراق تغییر نموده است. این تغییر ایجاب می نماید استراتژی امنیت ملی خود رامطابق با شرایط جدید باز تعریف کند. اساس این باز تعریف، باید بر محور تغییرنگاه امنیتی به نگاه همگرائی با خارج و آشتی ملی در داخل باشد.
برای تحقق این تحول ساختاری، ایران به عنوان مهمترین عنصر تاثیرگذارخارجی درعراق وهمچنین شیعیان به عنوان عنصر اصلی در عراق مهمترین عوامل تاثیرگذار هستند. ایران و شیعیان عراقی در طول تاریخ بیشترین آسیب ها وصدمه ها را از ذهنیت امنیتی ساختار قدرت درعراق متحمل شده اند.
اگرچه این آسیب ها دربسیاری از ابعاد قابل جبران نیست ،اما امروز را نباید بر اساس دیروز بنا کرد و باید به فردا و قضاوت های آن اندیشد.
مسئولیت ایران وشیعیان به عنوان مهمترین فاکتورخارجی وداخلی درعراق، کمک به آن کشور برای عبور از ذهنیت امنیتی به ذهنیت همگرایی وآشتی ملی است. نکته آنکه تعامل با سنی ها در رسیدن به این هدف اساسی ترین گام خواهد بود. تحقق این تعامل وهمگرایی سبب توسعه، ثبات وآرامش در عراق خواهد شد. البته عملکرد کشورهای سنی عرب و غیر عرب و پذیرش یا عدم پذیرش معادلات جدید در عراق از سوی آنان نیز در جای خود از اهمیت ویژهای در تحقق این روند برخودار است.
شیعیان با این اقدام نشان دادند که با بکارگیری عقلانیت سیاسی، نه تنها کماکان در معادله قدرت در عراق جایگاه نخست را خواهند داشت، بلکه در آینده و روزهای در پیش ثابت خواهند نمود که این تحول تحت مدیریت آنان با مشارکت وحضور همه گروهها در قدرت، آثار عمیق تر خود را در فضای سیاسی بیشتر نشان خواهد داد.
تشکیل ائتلاف شیعان را باید فرصتی تلقی نمود که نه تنها از فرصت های موجود درعراق سود خواهد جست بلکه تهدیدات داخلی و خارجی را نیز خنثی وبه فرصت تبدیل خواهد نمود. اگر واقعیت صحنه سیاسی عراق بیانگر آن است که شیعیان مهمترین عنصر قدرت آن هستند این مسئولیتی بزرگ بر دوش آنان تحمیل می کند. شیعیان، کردها و سنی‌ها هر سه عناصر اصلی عراق بوده و می‌باشند لیکن جایگاه و وزنه شیعیان می تواند آنان رابه عامل اصلی وحدت یا تجزیه این کشور تبدیل کند.
به خرسندی شیعیان نسبت به تشکیل ائتلاف باید با بیم امید نگریست. این ائتلاف نباید در اهل سنت عراق این احساس و تصور را ایجاد نماید که حضورشان در انتخابات 2010 با عدم حضور آنان در انتخابات 2005 نتایج یکسانی برای آنان داشته است.
این درست است که ائتلاف شیعیان و کردها مهمترین مولفه تاثیرگذار درتحولات سال های اخیر درعراق بوده است، لیکن نمی‌تواند و نباید سبب نادیده گرفتن سنی ها در معادلات قدرت شود.
تلاش برخی از عناصر سنی و دولت های عرب وغیر عرب برای ارتقای جایگاه سنی ها بیش از وزن آنان در معادله قدرت، چون اقدامی مدبرانه نبوده و با واقعیت های عراق همخوانی نداشته است، نتیجه نداد. با این وجود این موضوع نباید سبب غفلت و یا کم توجهی شیعیان نسبت به سنی ها شود. حضور اهل تسنن در انتخابات عراق را نه تنها باید به فال نیک گرفته واز آن استقبال نمود بلکه باید آنرا گامی مهم در جهت آشتی ملی با پذیرش واقعیت های جدید عراق از سوی سنی‌ها تلقی کرد.
در صورت ائتلاف این دو گروه با توجه به تعلق 159 کرسی پارلمان به ائتلاف شیعیان (ائتلاف دولت قانون89 و ائتلاف ملی 70) همچنین 43 کرسی به کردها آنان بطور قانونی صاحب ابتکار عمل درصحنه عراق خواهند شد، اما نتیجه این رویکرد نمی‌تواند عامل تحقق آشتی ملی، ثبات وآرامش در عراق باشد. درک واقعیت های حاکم بر نظام پیچیده سیاسی و اجتماعی عراق با اصل قرار دادن قواعد دمکراسی و مد نظر گرفتن معادله قدرت بر اساس مشارکت همگانی کلید حل مشکلات عراق است.
اگرچه پس از ائتلاف شیعیان، مشکل واگذاری مسئولیت تشکیل دولت بشرطی که مشکل انتخاب نخست وزیر می‌تواند حل گردد لیکن حل این مشکل بمعنای حل همه مشکل عراق نیست. اصل دولت مداری مبتنی بر عقلانیت ایجاب می کند که در روند تشکیل حکومت درعراق همه گروه ها مسئولیت ومشارکت داشته باشند.
باید عقلانیتی که شیعیان را به تشکیل ائتلاف سوق داد آنان را به مشارکت و اصل قرار دادن همگرایی درعراق سوق دهد. شیعیان در جایگاه مهمترین عنصر قدرت در عراق باید به مهمترین عنصر وحدت وهمگرایی در این کشور تبدیل شوند. مسئولیت تاریخی و سیاسی تقویت همگرایی و یا واگرایی در عراق بیش از همه با شیعیان بوده و بنام آنان ثبت خواهد شد.
استراتژی امنیت ملی در عراق از بعد خارجی و داخلی در ساختار پیشین بر اساس نگاه امنیتی تعریف شده بود. در این نگاه وتعریف، ایران تهدید خارجی وشیعیان تهدید داخلی حسوب شد بودند. در واقع در عراق نهاد قدرت چون تبلور واقعیتهای اجتماعی و سیاسی این کشور نبود حاکمیت اقلیت سنی عرب چاره ای جز حفظ قدرت خویش با رویکرد امنیتی واستبدادی نداشته است.
اما امروز عراق تغییر نموده است. این تغییر ایجاب می نماید استراتژی امنیت ملی خود رامطابق با شرایط جدید باز تعریف کند. اساس این باز تعریف، باید بر محور تغییرنگاه امنیتی به نگاه همگرائی با خارج و آشتی ملی در داخل باشد.
برای تحقق این تحول ساختاری، ایران به عنوان مهمترین عنصر تاثیرگذارخارجی درعراق وهمچنین شیعیان به عنوان عنصر اصلی در عراق مهمترین عوامل تاثیرگذار هستند. ایران و شیعیان عراقی در طول تاریخ بیشترین آسیب ها وصدمه ها را از ذهنیت امنیتی ساختار قدرت درعراق متحمل شده اند.
اگرچه این آسیب ها دربسیاری از ابعاد قابل جبران نیست ،اما امروز را نباید بر اساس دیروز بنا کرد و باید به فردا و قضاوت های آن اندیشد.
مسئولیت ایران وشیعیان به عنوان مهمترین فاکتورخارجی وداخلی درعراق، کمک به آن کشور برای عبور از ذهنیت امنیتی به ذهنیت همگرایی وآشتی ملی است. نکته آنکه تعامل با سنی ها در رسیدن به این هدف اساسی ترین گام خواهد بود. تحقق این تعامل وهمگرایی سبب توسعه، ثبات وآرامش در عراق خواهد شد. البته عملکرد کشورهای سنی عرب و غیر عرب و پذیرش یا عدم پذیرش معادلات جدید در عراق از سوی آنان نیز در جای خود از اهمیت ویژهای در تحقق این روند برخودار است.
نظر شما :