صف آرایی تازه مخالفان و موافقات تحريم جديد ايران

نیکلاس برنز، معاون معاون وزیر خارجه آمریکا از وزرای خارجه کشورهای عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان خواسته بود که پیش از آغاز اجلاس عمومی سازمان ملل در نیویورک، در این شهر گردهم آیند تا پیرامون آماده سازی سومین قطعنامه این شورا علیه ایران با یکدیگر به بحث و گفت و گو بنشینند.

آمریکا مدعی است به دلیل این که ایران هیچ اقدام برای متوقف ساختن فعالیت های هسته ایش مطابق با قطعنامه های اول و دوم شورای امنیت در ماه مارس و دسامبر 2006 به انجام نرسانده است، باید هرچه زودتر قطعنامه سوم علیه این کشور به تصویب برسد. قطعنامه ماه مارس تحریم هایی را علیه ایران اعمال و فرصتی سه ماهه را برای تعلیق غنی سازی تعیین کرده بود. به ادعای واشنگتن ایران نه تنها به این قطعنامه توجهی نکرد، بلکه حتی در زمینه غنی سازی اورانیوم هم به پیشرفت هایی دست یافته است.

اما در حالی که آمریکایی ها معتقدند ایران باید با قطعنامه ای جدید مواجه شود، به نظر نمی رسد که شورای امنیت برای دستیابی به توافقی در این زمینه آماده باشد. این وضعیت جدید مدلول دو علت اصلی است: اول توافق اخیر میان ایران و آژانس انرژی اتمی سازمان ملل و دوم صف آرایی جدیدی است که در پی سخنان اخیر وزیر خارجه فرانسه علیه ایران میان نیروهای موجود در شورای امنیت پدید آمده است.

روسیه و چین به روال گذشته با هر نوع اقدام عجولانه ای علیه ایران مخالفت می ورزند. این مخالفت اکنون و در سایه "طرح کاری" جدیدی که از سوی آژانس انرژی اتمی پس از پیشنهاد اخیر ایران در زمینه پاسخ دادن به برخی از ابهامات پیشین برنامه هسته ای کشورمان ارائه شد، صورت جدی تری به خود گرفته است. این روند در واقع مولود حمایت قاطعی است که رئیس آژانس از توافق مذکور اعلام داشت.

محمد البرادعی، پیشنهاد اخیر را گامی مهم و اقدامی مسالمت جویان از سوی تهران برشمرد و گفت که به نظر می رسد تهران به دلایل سیاسی روند غنی سازی اورانیوم را کند کرده است.

برخی از تحلیل گران سیاسی به فاصله کوتاهی پس از توافق ایران و آژانس این اقدام را بازی جدیدی از سوی ایران برای خریدن وقت و گمراه کردن شورای امینت سازمان ملل اعلام کردند. اما اکنون با گذشت دو هفته از اعلام این توافق، به نظر می رسد که تاثیرات آن بر روند دستیابی به اتفاق نظری تازه بر سر تصویت یک قطعنامه دیگر در شورای امنیت در حال بروز کردن است.

اما سخنان جنجال برانگیز رابرت کوچنر، وزیر خارجه فرانسه که به زعم بسیاری از ناظران احتمال همراهی کشورش با آمریکا در اقدام نظامی علیه ایران از آن مستفاد می شد، باعث شد که صف بندی جدیدی میان اعضای گروه 1+5 پدید آید. در این صف بندی البته به نظر می رسد که آلمان به گروه مخالفان تصویت قطعنامه جدید علیه ایران پیوسته است.

اگرچه آلمان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل محسوب نمی شود و در هیچ یک از قطعنامه ها نیز حق رایی ندارد، اما در تلاش های دیپلماتیک اروپا در مورد موضوع ایران نقشی تعیین کننده ایفا می کند. از این رو شورای امنیت ناگزیر شده است آلمان را در تصویت هر قطعنامه ای که منافع اتحادیه اروپایی را به خطر می اندازد، مشارکت دهد.

واشنگتن به همراه لندن اکنون از اتفاق نظر چین و روسیه بر سر قطعنامه ای جدید علیه ایران ناامید شده اند و به همین جهت تلاش می کنند تا دست کم اجماعی را میان کشورهای اتحادیه اروپا پیرامون قطعنامه ای شبیه به آنچه که قرار است در شورای امنیت به تصویب برسد، به دست آورند.

اما آلمان یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران محسوب می شود و صنایع ایران به تجهیزات و متخصصین آلمانی بسیار وابسته هستند. اگرچه بانک های آلمانی اخیرا اعلام کردند که در حال تجدید نظر در همکاری های خود با ایران هستند، اما این اقدام تا کنون به هیچ وجه با استقبال تجار آلمانی مواجه نشده است.

از سوی دیگر بر اساس گزارش ها برخی از دیپلمات های آلمانی اعلام کرده اند که به هیچ وجه مایل نیستند در اقدامی نظامی علیه ایران که اخیرا با تایید ضمنی فرانسه نیز همراه شده است، هم قدم شوند. اگرچه اظهارات اخیر رابرت کوچنر به زعم این دیپلمات ها به معنای آمادگی فرانسه برای حمله به ایران نیست، اما در عین حال می توان این سخنان را به همفکری با آمریکا در از دست دادن شکیبایی مقابل ایران تعبیر کرد.

شاید بتوان اوج این نگرانی را در سخنان اخیر اولریچ ویلهلم، سخنگوی صدراعظم آلمان حس کرد. او در پی موضع گیری جدید کوچنر در مورد ایران، صریحا اعلام کرد: این کاملا اشتباه است که تهدید به جنگ کنیم. این در حالی است که پیش از این آنجلا مرکل گفته بود که باید سخنان رئیس جمهور ایران را بسیار جدی گرفت.

البته این حس واگرایی در میان فرانسوی ها نیز دیده می شود. نیکلای سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه اخیرا شرکت هایی را که در آلمان با ایران همکاری دارند، مورد انتقاد قرار داد.

آن چه در مورد مواضع جدید آلمان و فرانسه پیرامون پرونده ایران در آژانس انرژی اتمی شاهد هستیم، شاید نشانه ای دیگر از دو دستگی همیشگی در شورای امنیت باشد. اما این روند دچار تغییری کوچک شده است که شاید چندان به چشم نیاید. این تغییر که فرانسه به جبهه موافقان اعمال فشارهای بیشتر علیه ایران پیوسته است.