مصر و راه‌هاى نرفته دمکراسى
کابوس البرادعى بر سر مبارک
يک سال و چند ماه مانده به انتخابات رياست جمهورى مصر مانده است و اين روزها رسانه‌هاى عربى مملو از گزارش‌هاى ريز و درشت از فعاليت‌هاى انتخاباتى در کشور فراعنه است. خاندان حکومتى مبارک به همراه سيستم سرکوب پيشرفته آن به رهبرى ژنرال عمر سليمان سال‌هاى دراز همچنان سايه شوم حالت فوق‌العاده را بر سر مردم اين کشور نگه داشته و با ممنوع کردن تجمع بيش از پنج نفر، عملا راه را براى تداوم حکومت وحشت و سرکوب خود فراهم کرده است. در اين ميان ورود شخصيت باتجربه‌اى مانند محمد البرداعى به عرصه انتخابات اين کشور نه تنها مبارک را دچار بيمارى کرد و او را راهى بيمارستانى در آلمان جهت مداواى خود کرد، بلکه عرصه را بر فرزند جاه‌طلب او، جمال نيز بسيار تنگ ساخته به گونه‌اى که در نبود مبارک برخى تصميم‌هاى عجولانه‌اى اتخاذ و عملا سياست سردرگمى اطلاعاتى را در پيش گرفته است.
آزادى تعدادى از اعضاى زندانى اخوان المسلمين که در ميان آنها برخى از کادرهاى برجسته اين جريان سياسى – مذهبى مانند "محمود عزت "، معاون دبيرکل جنبش، "عصام العريان " سخنگوى جنبش و عضو دفتر ارشاد، "عبدالرحمن البر " و "محيى حامد" دو عضو ديگر دفتر ارشاد در جماعت پس از بازداشت ده‌ها تن از اعضاى اين جريان به همراه عدم توانايى سيستم پيشرفته سرکوب براى مقابله با تجمع هواداران البرادعى در سفرهاى استانى نمونه‌هايى از اين سردرگمى هستند. تشنگى مردم مصر براى بيرون آمدن از فضاى امنيتى و خفقان و درک درست البرداعى از اين نياز وى را به مسيرى هدايت کرده که برخى از نويسندگان مصرى و تحليل‌گران اين کشور را به اين باور رسانده که به زودى يا البرداعى ترور و يا اينکه از مصر اخراج مى‌شود.
رژيم مبارک که از سال 1981 تاکنون با نظام پليسى و ميليتاريستى به جاى مانده از انور سادات هر صداى معترضى را خفه مى‌کرد امروز با حرکتى مواجه شده که مقابله با آن اگر غيرممکن نباشد، بسيار دشوار، هزينه‌بر و زمان‌بر خواهد بود. البرداعى سخنانى را بر زبان مى‌راند که سازمان سانسور مصر براى ساليان دراز از بر زبان راندن آن توسط احزاب و رسانه جلوگيرى کرده بودند و امروز که اين سخنان در حال مطرح شده ديگر مجالى براى دولت مصر باقى نمانده است تا تصميم نهايى را براى تعيين سرنوشت البرداعى اتخاذ کند.
البرادعى در حالى در ماه فوريه وارد مصر شد که به گفته خودش مى‌خواست تخمينى از اوضاع و شرايط مصر زده و بعد تصميم به ورود به انتخابات بگيرد، اما رويدادهاى اخير نشان داد که وى تصميم براى حضور در انتخابات گرفته و کابوس مبارک و فرزندش شروع شده است. اقتصاد خسته و وابسته مصر که در آن نان هم جيره‌بندى است به همراه فساد گسترده اقتصادى و زدوبندهاى سياسى، عدم اعتماد دولت و مردم به هم، تاثيرپذيرى مطلق دولت مبارک از آمريکا – در حالى که بر اساس آمارهاى مستند منتشر شده بيش از 90درصد مردم مصر از آمريکا متتفر هستند – وادادگى سياسى و امنيتى در برابر رژيم صهيونيستى، محاصره نوار غزه و مشارکت با اين رژيم در حمله 22 روزه به غزه، گسترش وحشتناک فقر در مصر و عميق‌تر شدن شکاف‌هاى اجتماعى در اين کشور به همراه پاره‌اى عوامل ديگر امروز دامنگير رژيم آقاى مبارک شده تا پس از سه دهه حکمرانى شاهد حضور رقيبى قدر در برابر تداوم حاکميت خاندانش باشد.
امروز امواج جديدى از حمايت متفکران و نويسندگان مصرى و عرب از البرادعى شکل گرفته و به زودى مصر را در خود فرو خواهد برد. بهترين تعبير را در اين مورد دکتر فهمى هويدى نويسنده و متفکر مصرى در روزنامه الشرق قطر بيان کرده است: وقتى نام دکتر به عنوان مدعى تغيير و تحول بر زبان‌ها جارى شد و او آمادگى خود را براى نامزدى در انتخابات رياست جمهورى در صورت فراهم بودن شرايط اعلام کرد و گروه‌ها و جمعيت‌هايى با وجود عدم وضوح موضع‌گيرى‌اش در سياست خارجى به حمايت از وى برخاستند، اين تصوير به شدت دست خوش تخريب شد، نام البرادعى چون سنگى بود که با افتادن در مرداب سوت و کور سياسى مصر تکان‌هايى به آن داد و آنچه زمينه‌ساز حضور موفق وى شده جايگاه بينالمللى و نام نيک او در آژانس بين المللى انرژى هسته‌اى و همچنين عدم تابعيت از احزاب سياسى داخلى است.
در اين ميان برخى از گزارش‌هاى تاييد نشده نيز از ميانجى‌گرى برخى از جريان‌ها و افراد معتمد مصرى ميان جماعت اخوان المسلمين و البرادعى خبر داده‌اند که منجر به ديدار ماه فوريه ميان وى و رهبران اخوان شد. آنچه از اين ديدار منتشر شد درخواست البرادعى از اخوان براى حضور در ائتلافى ملى و متشکل از تمام احزاب و جريان‌هاى اپوزيسيون براى حضور در انتخابات سال آينده بود. در صورتى که رييس سابق آژانس انرژى هسته‌اى بتواند در اين مهم توفيقى يابد بايد مطمئن بود که وى بيشتر راه را – با توجه به محبوبيت اخوان در مصر – طى کرده است. آزادى تعدادى از اعضاى رهبرى جماعت اخوان توسط سيستم امنيتى مصر نيز اينگونه تفسير مى‌شود که آنها قصد ايجاد اختلاف نظر در ميان رهبران اخوان را در حمايت از البرداعى دارند. زدوبندهاى پشت پرده حزب حاکم «دمکراتيک ملى» با برخى از احزاب مخالف براى به شکست کشانده البرداعى که توسط برخى از روزنامه‌هاى عربى منتشر مى‌شود نيز گواهى براى اين مدعا است که دولت مبارک به تنهايى نمى‌تواند از پس جريان مخالف خود به سادگى بر بيايد.
درخواست البرادعى براى تغيير قانون اساسى مصر نخستين نسيم‌هاى تغيير را به جريان انداخته است و در ماه‌هاى آينده و با قطعى شدن حضور البرادعى بايد ديد سطح درخواست‌هاى وى و طرفدارانش براى تغيير چه اندازه خواهد بود؛ آيا وى با شعار تغيير و استفاده از شبکه‌هاى اجتماعى و نظام قوى ارتباط سنتى در ميان مردم موفق خواهد شد تار و پود قدرت رژيم مبارک را که در تمام طول و عرض اين کشور ريشه دوانده از هم بگسالند و خاورميانه را وارد مرحله تازه‌اى کند؟
آنچه مسلم است حضور البرداعى در انتخابات رياست‌جمهورى مصر تحولى را در تمام دنياى عرب موجب خواهد شد. اگر سيستم‌هاى امنيتى و جوخه‌هاى ترور رهبران مادام‌العمر عربى در برابر تهديد البرادعى کوتاه آمده و وى را از ميان برندارند، بايد اطمينان داشت که موج تازه‌اى کشورهاى عربى را در خود فرود خواهد برد که از هر توفانى و جنگى براى اين رهبران بدتر خواهد بود.
نظر شما :