29 سال بعد

29سال از امضای معاهده صلح بین رژیم صهیونیستی و مصر به عنوان اولین قرارداد صلح بین اعراب و اسراییل می‌گذرد و این در حالی است که این رژیم طی این چند سال نه تنها اعتماد دیگر کشورهای عربی را برای به اصطلاح عادی سازی روابط جلب نکرده بلکه با اقدامات خصمانه و تجاوزگرانه‌اش در اراضی اشغال شده‌ عربی، بیش از پیش افکار عمومی عرب را نسبت به اهداف و طرح‌های توسعه طلبانه‌اش بدبین ساخته است.

 هر چند که پس از امضای معاهده‌ کمپ دیوید معاهده‌ دیگری بین اردن و اسراییل امضا شد و به این ترتیب دو کشور از طرف‌های اصلی جبهه‌ جنگ با اسراییل با دخالت‌های آشکار و نهان آمریکا به این معاهدات صلح تن دادند اما همه می‌دانند که از سال 1948 رژیم صهیونیستی به هیچ قطعنامه‌ بین‌المللی و توافقنامه‌ عمل نکرده و پایبند نبوده است و به رغم آن برخی سران عرب هنوز در خیال خود به دنبال طرح صلحی غیر قابل اجرا پی آمریکا و اسراییل می‌دوند تا شاید بتوانند سرزمین‌های خود و فلسطینیان را پس بگیرند.

17 سپتامبر سالروز امضای معاهده‌ کمپ دیوید بین اسراییل و مصر است و دفتر مطالعات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در این خصوص گزارشی ارائه داده است.

کمپ دیوید نام پیمانی است که به وسیله انور سادات، رییس جمهور وقت مصر و مناخیم بگین، نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی در تاریخ 17 سپتامبر سال 1978 به امضا رسید.

 پیمان کمپ دیوید پس از 12 روز مذاکرات مخفی و با میانجی‌گری‌ آمریکا در کمپ دیوید که یکی از استراحتگاه‌های مقام ریاست جمهوری در آمریکا است، نهایی شد و در تاریخ 17 سپتامبر سال 1978 با حضور جیمی کارتر، رییس جمهور وقت آمریکا در کاخ سفید به امضا رسید.

این پیمان اولین پیمان صلح بین طرفین جنگ اعراب و اسراییل بود که به صلح میان مصر و اسراییل انجامید.

انور سادات نیز اولین رییس وقت یک کشور عربی از طرفین جنگ اعراب و اسراییل بود که به صلح با این رژیم و به رسمیت شناختن آن اقدام کرد. وی دو سال پس از امضای این پیمان در هنگام یک رژه نظامی ترور شد.

یکی از عوامل امضای این پیمان این بود که آمریکا و کارتر، رییس جمهور وقت این کشور به این نتیجه رسیدند که مذاکرات دو جانبه بین مصر و اسراییل از طریق واسطه هرگز در اوضاع سیاسی خاورمیانه تغییری ایجاد نخواهد کرد.

 از سوی دیگر پیروزی حزب لیکود در انتخابات سال 1977 اسراییل و نیز عدم مخالفت این حزب با عقب نشینی اسراییل از سینا و در عین حال مخالفت با عقب نشینی از کرانه‌ باختری زمینه را برای مذاکره مستقیم اسراییل و مصر فراهم کرد.

در همین حال گزارش مرکز بروکینگز آمریکا نیز که یکی از قدیمی‌ترین مراکز پژوهش‌های سیاسی و اقتصادی آمریکا محسوب می‌شود و تاکید این گزارش بر ضرورت انجام مذاکرات با تمام طرف‌های درگیر در منطقه زمینه‌ساز این پیمان شد.

از سوی دیگر اطمینان خاطر انور سادات نسبت به بی‌فایده بودن قطعنامه 338 شورای امنیت به دلیل عدم توافق نظر کامل بین او و حافظ اسد، رییس جمهور وقت سوریه که موضعی مخالف و تند را در قبال هر گونه مذاکره‌ مستقیم با اسراییل اتخاذ کرده بود، از یک سو و بحران اقتصادی مصر و عدم اعتماد سادات به اهداف آمریکا موجب شد که مصر منافعش را بر منافع دیگر کشورهای عربی برتری داده و به مذاکره صلح با اسراییل بنشیند و این در حالی است که امیدوار بود هر گونه توافق بین این کشور و اسراییل به ایجاد توافقنامه‌هایی مشابه بین اسراییل و دیگر کشورهای عربی منجر شود و به این ترتیب در نهایت امر موضوع فلسطین نیز حل و فصل شود.

بسیاری از تحلیلگران سیاسی معتقدند که مناخیم بیگن نیز به این باور رسید که انجام مذاکرات با یک کشور عربی بزرگ بهتر از مذاکرات با گروهی از کشورهای عربی است و این امر به سود اسراییل خواهد بود.

به این ترتیب هیات‌های مصر و اسراییل 5 سپتامبر 1978 به کمپ دیوید رسیدند و در روز اول مذاکرات سادات ایده‌هایش را در خصوص حل بحران فلسطین از جمله موضوع عقب نشینی کامل اسراییل از کرانه‌ باختری و نوار غزه و موضوع شهرک‌های یهودی نشین مطرح کرد اما طرف آمریکایی تلاش کرد تا طرفین را از موضوعات مورد اختلاف دور ساخته و به موضوع کم اهمیت‌تری هم چون عقب نشینی اسراییل از صحرای سینا بکشاند.

و سرانجام پس از پایان مذاکرات طرفین معاهده‌ صلحی را به امضا رساندند که شامل 9 ماده است و از مهمترین موضوعات آن می‌توان به صلح مصر با اسراییل،‌ تخلیه صحرای سینا و استرداد آن از سوی اسراییل به مصر که در طی جنگ شش روز توسط اسراییل اشغال شده بود و هم چنین آغاز مذاکره جهت خود مختاری کشور فلسطین در کرانه‌ باختری رود اردن و نوار غزه اشاره کرد که به دنبال این پیمان دو طرف اقدام به تبادل سفیر و آغاز عادی سازی روابط دیپلماتیک فی‌مابین نمودند.

امضای پیمان کمپ دیوید در افکار عمومی غرب باعث بوجود آمدن امید آشتی و صلح میان اعراب و اسراییل و آغازی برای صلحی به ظاهر پایدار در خاورمیانه شد از همین رو بنیاد صلح نوبل در سال 1978 جایزه‌ی صلح خود را به طور مشترک به انور سادات و مناخیم بیگن اهدا کرد.

متن پیمان کمپ دیوید به شرح ذیل است:

"دولت‌های جمهوری مصر و اسراییل به این نتیجه رسیده‌اند که برقرای صلح عادلانه و فراگیر در خاورمیانه بر اساس قطعنامه‌های 242 و 338 شورای امنیت ضروری است لذا ضمن تاکید بر پایبندی‌شان به تعهدات صلح فراگیر در خاورمیانه 17 سپتامر 1978 پیمان کمپ دیوید را به امضا رساندند تا به این ترتیب این پیمان یک اساس صلح نه تنها بین مصر و اسراییل بلکه بین اسراییل و دیگر همسایگان عربش باشد و بر اساس آن هر کس که آمادگی مذاکره صلح و حفظ امنیت و آرامش منطقه را دارد می‌تواند به این معاهده بپیوندد.

معاهده صلح یبن مصر و اسراییل گامی مهم در تحقق صلح فراگیر در منطقه و دستیابی به راه‌کاری مناسب جهت پایان دادن به درگیری اعراب و اسراییل است و از تمامی طرف‌های درگیر عرب می‌خواهد که در روند صلح با اسراییل شرکت کنند و چنانچه مصر و اسراییل خواهان ایجاد روابط دوستانه و همکاری دو جانبه بر اساس منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین‌المللی هستند باید به مفاد این پیمان عمل کرده و آن را به اجرا در آورند."

درخصوص واکنش دولت وقت ایران نسبت به پیمان صلح کمپ دیوید باید گفت در هنگام امضای این پیمان اردشیر زاهدی، آخرین سفیرکبیر ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در آمریکا به نمایندگی از شاه ایران در این مراسم شرکت داشت و از سوی ایران پیمان صلح میان مصر و اسراییل را به دو طرف تبریک گفت.

پس از انقلاب اسلامی در سال 1357 و تشکیل نظام جمهوری اسلامی موضع ایران نسبت به این پیمان تغییر کرده و جمهوری اسلامی ضمن مخالفت با پیمان کمپ دیوید از به رسمیت شناختن آن امتناع ورزید.

درخصوص واکنش کشورهای عربی باید گفت نه تنها کشورهای عربی که اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد و برخی از کشورهای اروپایی نیز ضمن انتقاد از این پیمان امضای آن را پیش از مشخص شدن مساله فلسطین و توافق بر سر آن بی‌فایده دانستند و حتی برخی این توافقنامه را به دلیل تغییراتی که با از بین بردن نقش کلیدی مصر در جهان عرب و محروم ساختن اعراب از یک قدرت نظامی بزرگ در بین نیروهای عربی به وجود آورد، به سود اسراییل دانستند.

 اما امروز با گذشت نزدیک به 30 سال از امضای این پیمان و پیامدهای آن از جمله عادی سازی رابطه بین مصر و رژیم صهیونیستی این امر مانع از هدف قرار گرفتن مصر از سوی اسراییل نشد و جاسوسان وابسته به موساد از نخستین روز آغاز روابط دو طرف تاکنون به موارد متعدد جاسوسی در مصر پرداخته‌اند.

در طول 28 سال گذشته سازمان‌های امنیتی مصر شبکه‌های متعدد جاسوسی را دستگیر کردند که از بین آنها فقط یک مورد برای آمریکا جاسوسی می‌کرد و بقیه جاسوسان اسراییل در مصر به شمار می‌آمدند.

علاوه برا ین گزارشهای امنیتی مصری حاکی از آن است که 86 درصد از جنایات مربوط به قاچاق و اسکناس‌های تقلبی در مصر از سوی اسراییلی‌ها انجام می‌شود.

روزنامه معاریو در سال 1997 نوشت، بیش از پنج هزار کودک مسلمان در اسراییل زندگی می‌کنند که از کشورهای همسایه ربوده شده و سپس یهودی شده‌اند.

اسراییل از سفرهای گردشگری به مصر برای اجرای برنامه‌های خود در ایجاد شبکه‌های جاسوسی استفاده می‌کند به این ترتیب که به موجب پیمان کمپ دیوید اسراییلی‌ها می‌توانند بدون روادید به مدت دو هفته وارد صحرای سینا شوند و این امر نفوذ به داخل سینا را تسهیل می کند.

در این مورد می‌توان گفت جاسوسی اسراییل در مصر به نخستین روز آغاز روابط دو طرف باز می‌گردد و مهمترین موارد جاسوسی در مصر به سال 1985 باز می‌گردد که در جریان آن سازمان‌های امنیتی مصر توانستند یک شبکه جاسوسی اسراییلی متشکل از 9 نفر را که وابسته به موساد بودند، دستگیر کنند.

این موارد و نظایر آن بیانگر سیاست ثابت اسراییل از زمان عادی سازی روابط با مصر است و می‌توان گفت از آنجا که جاسوسی ماهیت اصلی رژیم صهیونیستی است این رژیم مصر را در درصدر اهداف مورد نظر سازمان‌ جاسوسی‌اش قرار داده است.

اما موضع‌گیری رهبران گروه اخوان المسلمین مصر نیز در قبال پیمان کمپ دیوید قابل توجه و بررسی است.

یکی از اعضای دفتر ارشاد این گروه پیمان کمپ دیوید را تهدیدی جدی برای امنیت و اقتصاد مصر و علت واقعی ضعف نظامی و اقتصادی این کشور دانسته است.

وی تاکید کرده که ناتوانی برخی نظام‌های عربی از جمله مصر این سوال را بین مسلمانان ایجاد کرده که پیمان صلح با اسراییل در حالی که مسلمانان در فلسطین اشغالی یا لبنان همواره هدف واقع می‌شوند، چه سودی دارد؟

وی هم چنین معتقد است که هر کسی که در مصر درباره‌ اجرای اصلاحات در کشورش سخنی بگوید با مساله‌ پیمان کمپ دیوید روبرو می‌شود و اجرای اصلاحات سیاسی که مهمترین آن آزادی عقیده و تشکیل احزاب است به دلیل این پیمان با مانع روبرو است.

این سیاستمدار مخالف مصری با اشاره به این که کمپ دیوید در درجه اول از امنیت اسراییل دفاع می‌کند تاکید کرد که مصر با این معاهده دست بسته است و خطرناک تر از آن این است که حاکمیت مصردر سینا ناقص است لذا لغو این پیمان ضروری است.