تبعات موفقیت مذاکره اقتصادى کشورهاى خليج فارس با ايران

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تصمیم گرفتند مذاکرات خود را پیرامون توسعه روابط تجاری و ایجاد منطقه آزاد تجاری با ایران را آغاز کنند. این پیشنهاد در هفته اول ماه سپتامبر از طرف مقامات ایرانی به کشورهای حوزه خلیج فارس بالاخص امارات ارایه شد.

مسوولان این کشورها علیرغم مخالفت امریکا و خواست این کشور غربی  به کاهش روابط اقتصادی و تجاری منطقه با ایران از  آغاز مذاکرات تجاری و اقتصادی با ایران استقبال کردند.

ایالات متحده امریکا از کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج که در زمره نزدیک ترین شرکای امریکا محسوب می شوند خواست تا با منزوی کردن ایران از نظر اقتصادی و تجاری این کشور را وادار به پذیرش پیشنهاد غرب برای متوقف کردن فعالیت هسته ای خود کنند.

 اما با توجه به نفوذی که امریکا در کشورهای حوزه خلیج دارد و با توجه به حجم  بالای مبادلات اقتصادی و تجاری امریکا با این کشورها امکان توسعه روابط تجاری ایران با کشورهای حوزه خلیج علیرغم مخالفت امریکا وجود دارد ؟

شورای همکاری خلیج فارس  در سال 1981 میلادی  تاسیس شد. یکی از اهداف عنوان شده در ایجاد این شورا حمایت از سنیان عراق در جنگ علیه ایران بود. اما پس از اتمام جنگ روابط کشورهای منطقه به حالت عادی بازگشت .  

 پس از جنگ عراق و یکسان شدن موضع دولتهای عربی و ایران در مقابل عراق سبب شد تا زمینه برای مذاکرات بیشتر و روابط گرمتر بین کشورها فراهم شود.   

هم اکنون حجم تجاری بین ایران  و کشورهای حوزه خلیج فارس بسیار بالا است.اما در میان این کشورها ایران  رابطه اقتصادی نزدیک تری با امارات دارد. درسال گذشته   امارات  یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران بود. ایران در سال 2006 میلادی 10 میلیارددلار کالا از دوبی وارد کرد که سهم اعظم آن از بنادر ایران به کشورهای دیگر صادر شد.

ازطرف دیگر سرمایه های ایرانیان نقش مهمی در اقتصاد این کشور عربی دارد. به گزارش دولت امارات در سال گذشته بیشتر از 120 میلیارد دلار سرمایه توسط ایرانیان به چرخه های اقتصادی این کشور وارد شده بود که این مبلغ معادل نیمی از بودجه دوبی در سال 2007 میلادی است.

روشن است با توجه به  حجم بالای سرمایه گذاری انجام شده توسط شرکتها و اشخاص ایرانی در دوبی قطع رابطه اقتصادی این منطقه با ایران بیش از این کشور  به اقتصاد امارات آسیب وارد می کند .

همچنین با آغاز تحریم های اقتصادی و بانکی سازمان ملل و ممنوعیت همکاری بانکهای اروپایی با ایران بسیاری از شرکتها برای تامین مالی پروژه های خود به بانکهای امارات روی آوردند و این مساله باعث افزایش عملکرد سیستم بانکی امارات شد و افزایش نرخ رشد اقتصادی را برای این کشور به ارمغان آورد.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس براین باورند برقراری رابطه نزدیک اقتصادی و تجاری  با ایران به منظور کاهش تنشهای سیاسی  در منطقه ضرورت دارد. این مساله با توجه به بزرگی اقتصاد ایران و نقش این کشور به عنوان یکی از قدرتهای منطقه ای برای کشورهای همسایه آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.

برخی از تحلیلگران گشوده شدن این راه در توسعه روابط تجاری ایران با کشورهای حوزه خلیج  را به فال نیک می گیرند و بر این باورند که این گامی تازه در سیاست خارجی و روابط اقتصادی ایران محسوب می شود.

در صورت نتیجه بخش بودن مذاکرات این بزرگترین بلوک اقتصادی و تجاری در منطقه خواهد بود و می تواند تاثیر بسزایی روی اقتصاد این کشورها داشته باشد.

نارایانا جانارخان، تحلیل گر سیاسی دوبی می گوید که در سالهای گذشته روابط ایران با کشورهای همسایه خود چندان گرم نبود. حال ایرانیان به این نتیجه رسیدند که برای مقابله با غرب و کاهش تاثیر تحریم های امریکا بهترین راه برقراری رابطه نزدیک با کشورهای عربی حوزه خلیج و دیگر همسایگان است .

  محمد عمره اقتصاددان اماراتی می گوید که ایجاد منطقه آزاد تجاری با ایران برای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سود زیادی دارد. البته رسیدن به این هدف به سادگی امکان پذیر نیست و نیازمند بستر سازی و مذاکرات مستمر است.

وی اولین گام ر ا کاهش تعرفه های گمرکی در تجارت بین کشورهای حوزه خلیج و ایران می داند زیرا این تعرفه های کلان روابط تجاری بین دو منطقه را با مشکل مواجه کرده است.

احمدبن عبدالله محمود وزیر امور خارجه قطر نیز از توسعه روابط تجاری ایران با قطر استقبال زیادی کرد . وی در این مورد اظهار داشت که ایران و قطر موضوعات زیادی برای بحث دارند و برقراری رابطه نزدیکتر سیاسی و اقتصادی می تواند زمینه را برای همکاری بیشتر دو کشور فراهم آورد.

وی با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و قطر اعلام کرد:این موقعیت جغرافیایی یک مزیت بزرگ  است که در ایجاد منطقه آزاد تجاری کمک بزرگی محسوب می شود.

  ایجاد منطقه آزاد تجاری سبب می شود تا حجم تجارت بین کشورها بیشتر شود و در آمد آنها نیز افزایش یابد. این تجربه ای است که کشورهای عربی در سال 2005  داشتند و توسعه آن با ایران در سال جاری نیز می تواند کمک زیادی به اقتصاد هردو طرف بکند.

در  ژانویه سال 2005 میلادی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در پی ایجاد تنوع در اقتصاد و کاهش وابستگی به صنعت نفت به منطقه آزاد تجاری عربی پیوستند .

این مساله سبب شد تا حجم تجارت دوجانبه بین کشورهای عربی منطقه رشد کند. پیش از این نرخ رشد سالانه تجارت دوجانبه بین کشورهای عربی 6 درصد بود در حالیکه  پس از پیوستن به منطقه آزاد تجاری عربی این نرخ به 21 درصد در سال رسید.

به عبارت دقیق تر در سال 2002 میلادی یعنی سه سال پیش از این الحاق ارزش تجارت دوجانبه این کشورها 18 میلیارد دلار بود در حالیکه در انتهای سال 2005 میلادی (یک سال پس از الحاق) به 31 میلیارد دلار رسید.

در ادامه این طرح کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در نظر دارند واحد پول مشترکی ایجاد کنند و تمام مبادلات داخلی و بین المللی خود را با این واحد پول انجام دهند.

این مساله موجب محکمتر شدن رابطه اقتصادی منطقه می شود . قرار بر این است که تا سال 2010 میلادی طرح مذکور به اجرا درآید.