سوريه و اسرائيل در دو راهى جنگ يا مذاکره
ايهود اولمرت نخست‌وزير اسرائيل اعلام کرد، با وجود اين که روابط سوريه و اسرائيل در روزهاى اخير به شدت بحرانى شده، اما حاضر است بدون هيچ قيد و شرطى به مذاکره با سوريه بپردازد.
اولمرت نيز با شرکت در يک مصاحبه مطبوعاتى در بيت‌المقدس گفت: «ما خواستار صلح با تمام کشورها هستيم. اگر زمينه‌ها مهيا باشد ما حتى آماده‌ايم با سوريه نيز به صلح برسيم. ما آمادگى داريم براى رسيدن به چنين هدفى بدون هيچ پيش‌شرطى با پاى ميز مذاکره با سوريه بنشينيم.»
نخست‌وزير اسرائيل همچنين گفت: «من احترام بسيارى براى بشار اسد رئيس‌جمهورى سوريه قائلم و به سياست‌هاى وى و دولت سوريه نيز احترام مى‌گذارم. بنا بر اين مشکلى براى مذاکره با دمشق نمى‌بينم.»
«ميرى ايسين» سخنگوى نخست‌وزير اسرائيل نيز با شرکت در يک مصاحبه مطبوعاتى با روزنامه‌نگاران روسى در اين باره گفت: «اسرائيل حاضر است بدون هيچ پيش شرطى به مذاکره با سوريه بپردازد.»
ايسين همچنين گفت: «اولمرت چند بار طى ماه گذشته تقاضاى خود براى مذاکره با سوريه را به اطلاع مقام‌هاى سورى رسانده است اما سورى‌ها اين تقاضا را به دليل نقض حريم هواييشان توسط جنگنده‌هاى اسرائيلى در 6 سپتامبر مکررا رد کرده‌اند.»
پيش از اين سوريه بارها مذاکره با اسرائيل را مطرح کرده بود و حتى پذيرفته بود امتيازهايى را به اسرائيل بر سر بلندى‌هاى جولان بدهد، اما تل‌آويو اين تقاضا را مکررا رد کرده بود.
فضاى جنگ و صلح در جولان
از ابتداى سال جارى ميلادى تا کنون موضوع مذاکرات سوريه و اسرائيل بارها مطرح شده است. هم تل‌آويو و هم دمشق خواستار نشستن پاى ميز مذاکره هستند. حتى سورى‌ها به صورت مخفيانه مذاکراتى را با طرف‌هاى اسرائيلى خود آغاز کرده بودند که پس از فاش شدن آن توسط رسانه‌ها، اين مذاکرات متوقف شد. داستان اين مذاکرات از اين قرار است که بازرگان سورى الاصل ساکن آمريکا موسوم به «ابراهيم ايب سليمان» از سوى دولت سوريه و با چراغ سبز شخص بشار اسد رئيس‌جمهورى آن کشور ماموريت يافت که مذاکرات صلح را با اسرائيل آغاز کند.
وى در نخستين جلسه خبرى خود در ماه مارس سال جارى ميلادى در واشنگتن در ميان خبرنگاران حاضر شد و براى نخستين بار طرح مذاکرات صلح سوريه با اسرائيل را مطرح کرد. وى در اين باره به خبرنگاران گفت: «نزديک به شش ماه است که مذاکرات سازنده‌اى را با مقام‌هاى اسرائيلى آغاز کرده‌ام. اکنون زمينه صلح با اسرائيل فراهم است. هم اسرائيلى‌ها و هم سورى‌ها اکنون آمادگى دارند تا مقدمات صلح را بپذيرند.»
وى حتى در آن جلسه جزئيات مذاکرات خود با اسرائيلى‌ها را نيز فاش ساخت. وى گفت: «اسرائيل از سوريه خواسته است تا از روابط گرم خود با تهران فاصله بگيرد و حمايت از حماس و حزب‌الله را نيز متوقف کند. سوريه اين شروط را پذيرفته و علاوه بر آن اعلام آمادگى کرده که حاضر است تنها کوه‌هاى جولان را بپذيرد و رودخانه جولان را به اسرائيلى‌ها بدهد.»
عمده اختلاف‌هاى موجود ميان سوريه و اسرائيل بر سر رودخانه جولان بود. زيرا 80 درصد آب آشاميدنى و زراعى قسمت اعظم اسرائيل از اين رودخانه تامين مى‌شود. بدين ترتيب بنا به گفته ابراهيم سليمان سوريه پذيرفته است در مقابل صلح با اسرائيل جولان را به اسرائيلى‌ها تسليم کند.
اما به محض اين که مذاکرات صلح ميان سوريه و اسرائيل فاش شد، هم اسرائيل و هم سوريه به سرعت وجود هر گونه مذاکره‌اى را رد کرده و آن را تنها يک جنجال رسانه‌اى دانستند. دمشق اعلام کرد، به هيچ عنوان دليلى نمى‌بيند که بخواهد مخفيانه با اسرائيلى‌ها مذاکره کند و هر وقت صلاح بداند، مذاکرات را علنى انجام خواهد داد. به گونه‌اى که حتى معاون وزير امور خارجه سوريه لحن تندى به خود گرفت و به فاصله دو روز پس از اظهارات ابراهيم سليمان با شرکت در مصاحبه مطبوعاتى گفت: «سليمان نماينده سوريه نيست و دولت سوريه اگر بخواهد مذاکراتى را با اسرائيل آغاز کند به صورت ديپلماتيک و از طريق دولت و وزارت امور خارجه خود انجام خواهد داد.»
وى حتى هشدار داد: «سوريه حاضر نيست مصالح ملت را فراموش کند و به آسانى جولان را پس دهد. جولان جزء لاينفک سوريه است.»
در مقابل دولت اسرائيل نيز دمشق را حامى تروريسم دانست و اعلام کرد تا زمانى که سوريه دست از حمايت از حزب‌الله در لبنان و حماس و جهاد اسلامى در فلسطين بر نداشته و رهبران آنها را در خاک خود پذيرفته حاضر به انجام مذاکره با سوريه نيست.
بدين ترتيب به نظر مى‌رسد، دو طرف از اين که مذاکراتشان افشا شده به شدت ناخرسند بودند. آنها تمايل داشتند اين مذاکرات تا رسيدن به نتايج نهايى در خفا انجام شود.
اما با اين حال به نظر مى‌رسيد اظهارات دو طرف تنها جنبه ظاهرى داشته باشد. زيرا يک ماه بعد سليمان با اذن وزارت امور خارجه سوريه به اسرائيل سفر کرد و براى چگونگى انجام مذاکرات صلح با نمايندگان کنيست اسرائيل به مذاکره پرداخت. اين مرتبه هم سليمان پس از انجام مذاکرات به پاى ميز کنفرانس مطبوعاتى آمد و گفت: «دولت سوريه اصرار بسيارى به من کرده تا نقش ميانجى‌گرى ميان سوريه و اسرائيل را بپذيرم. من هم پذيرفته‌ام و در حال انجام مسئوليتم هستم.»
اين بار نيز وى مذاکرات را مثبت ارزيابى کرد و گفت: «دو طرف به طور کامل آماده پذيرش صلح هستند.»
شبکه‌هاى تلويزيونى حتى تصاوير مذاکرات سليمان در جلسات مختلف کنيست اسرائيل را پخش کردند و وى را ميانجى‌گر مذاکرات صلح سوريه و اسرائيل معرفى کردند. اما اين بار هم ظاهرا رو بوسى سليمان با نمايندگان کنيست در مقابل دوربين‌ها به مذاق دولت‌هاى سوريه و اسرائيل خوش نيامد. زيرا اين بار هم هر دو طرف بيانيه‌هاى تندى عليه يکديگر بر سر مذاکرات صلح منتشر کردند. مسئله به اندازه‌اى جدى شد که «عبدالحليم خدام» معاون رئيس‌جمهورى سوريه شخصا در يک مصاحبه مطبوعاتى شرکت کرد و هر گونه مذاکرات صلح مخفى با اسرائيل را رد کرد. وى حتى گفت: «به هيچ وجه حاضر نيستيم بر سر منافع ملت سوريه به ويژه جولان با صهيونيست‌ها مذاکره کنيم. ما براى آزادى جولان حتى گزينه جهاد را نيز مد نظر داريم.»
اين بار نيز موضوع مذاکرات صلح مسکوت ماند. علاوه بر آن به نظر مى‌رسيد دو طرف حتى به فکر عمليات جنگى عليه يکديگر نيز هستند. زيرا فرماندهان ارتش اسرائيل عليه فعاليت‌هاى نظامى سوريه در بلندى‌هاى جولان به طور مرتب گزارش‌هاى تندى ارائه مى‌دادند و سورى‌ها نيز انجام مانورهاى نظامى ارتش اسرائيل در مرزهاى جولان را نوعى ورود به فاز نظامى تعبير مى‌کردند.
اما ظاهرا ايهود اولمرت در درون به دنبال صلح با سوريه بود. البته دلايل آن هم بسيار روشن است. پس از جنگ 33 روزه لبنان که يک شکست نظامى سختى را براى اسرائيل به ارمغان آورد، ديگر رمق جنگيدن در ميان سربازان اسرائيلى وجود ندارد. براى نخستين بار گزارش فرار سربازان از پادگان‌ها مخابره مى‌شود و گزارش‌ها دائما حکايت از وجود بحران روانى ميان سربازان اسرائيلى دارد. علاوه بر آن نخست‌وزير اسرائيل از ضعف‌هاى نظامى خود و ضعف‌هاى مديريتى خود در هنگام جنگ به خوبى آگاه است و به همين دليل حاضر نيست اسرائيل را دوباره وارد فاز جنگى کند و بگذارد عده‌اى از تندوريان صهيونيست بر طبل جنگ بکوبند. همچنين تمايلى هم ندارد که قدرت را به آسانى از دست دهد. به ويژه اين که شکست اسرائيل از حزب‌الله را نيز در پرونده کارى خود دارد و نمى‌خواهد با چنين وضعيتى مسئوليت خود را در دولت واگذار کند. دقيقا به همين دلايل ايهود اولمرت بار ديگر براى رسيدن به صلح تقاضاى مذاکرات صلح را به اطلاع سورى‌ها رساند. وى دو بار به بشار اسد نامه فرستاد و از وى خواست به طور مخفيانه مذاکرات صلح را از سر بگيرد. تقاضايى که هر دو بار از سوى رئيس‌جمهورى سوريه رد شد.
وجود گره کور در مذاکرات صلح
اما انجام مذاکرات صلح تنها به تمايلات درونى دولت اسرائيلى منوط نيست. در اين ميان ايالات متحده انجام مذاکرات سوريه و اسرائيل را به هيچ وجه نمى‌پذيرد زيرا سوريه را کشور حامى تروريسم مى‌داند. موضوعى که نخست‌وزير اسرائيل به آن واقف است و از آن گله دارد.
«کاندوليزا رايس» وزير امور خارجه آمريکا در سفرى که در ابتداى تابستان امسال به اسرائيل انجام داد، به نخست‌وزير اسرائيل خاطر نشان کرد که مذاکرات صلح با سوريه در موقعيت کنونى به هيچ وجه به صلاح نيست و واشنگتن با اين مذاکرات به شدت مخالف است.
واشنگتن از نخستين روز اعلام مذاکرات ابراهيم سليمان با مقام‌هاى اسرائيلى مخالفت شديد خود با اين مذاکرات را به اطلاع مقام‌هاى تل‌آويو رسانده بود.
ايهود اولمرت در يک مصاحبه تلويزيونى با شبکه «سى‌بى‌اس» آمريکا ضمن ابراز گلايگى خود از اين موضوع گفت: «ما تمايل بسيارى براى انجام مذاکرات صلح با سوريه داريم اما متاسفانه کاخ سفيد به شدت با آن مخالفت است. به همين دليل هم ناگزير شديم که مذاکرات صلح را متوقف کنيم.»
وى سپس از مقام‌هاى سورى خواست که به فکر عادى‌سازى روابط با ايالات متحده آمريکا باشند تا مذاکرات صلح سوريه و اسرائيل نيز از سر گرفته شود.
با تمام آنچه در بالا ذکر شد، مى‌توان فهميد که چرا اسرائيل به حريم هوايى سوريه حمله کرده و سپس پيشنهاد مجدد صلح با سوريه را مطرح کرده است. هم اسرائيلى‌ها و هم سورى‌ها به هيچ وجه تمايلى به جنگ ندارند. اگر شاهد تحرکات نظامى از سوى اسرائيلى‌ها هستيم و مى‌بينيم که با تقاضاى صلح ايهود اولمرت با سوريه تناقض دارد، اين نشان مى‌دهد که اختلاف‌هاى شديدى در درون اسرائيل وجود دارد که هر کدام تلاش مى‌کند، تلاش‌هاى ديگرى را خنثى کند. در غير اين صورت هر دو طرف تمايل به مذاکره با يکديگرند اما فضاى حکم ميان دو طرف تا کنون اين اجازه را به آنها نداده است.
نظر شما :