کاهش سطح روابط با لندن؛ تصمیمی عقلانی یا احساسی؟

دیپلماسی ایرانی: حدود هفته گذشته ( بیست و سوم دی ماه) در مجلس شورای اسلامی طرح "الزام دولت جمهوری اسلامی ایران به قطع کامل رابطه سیاسی با دولت انگلستان" با امضای سی و پنج تن از نمایندگان و به قید یک فوریت تسلیم هیات رئیسه شد.

در این طرح دولت موظف شده بود که ارتباطات سیاسی با دولت بریتانیا را قطع کند و با دنبال کردن آنچه دعاوی مربوط به بر ضرر و زیان‌های مادی و معنوی انگلیس به ملت ایران نامیده شده هر شش ماه یک بار مجلس را از نتیجه اقدامات خود مطلع سازد.

این طرح در حالی ارائه شد که دستگاه سیاست خارجی ایران هرگونه برنامه برای قطع یا کاهش روابط با بریتانیا را پیشتر رد کرده بود. در روز تسلیم طرح به هیات رئیسه بنا به دستور رئیس مجلس و با استناد به تذکر رییس کمیسیون امنیت ملی که این طرح را شتابزده توصیف کرد، طرح مذکور برای بررسی بیشتر به کمیسیون سیاست خارجی ارجاع داده شد.

با این حال طی یک هفته گذشته بارها شاهد اظهار نظر نمایندگان مجلس در ارتباط با موضوع سطح روابط تهران و لندن بوده‌ایم و جالب این که همزمان با بررسی این موضوع، مساله سفر هیات پارلمانی بریتانیا به ایران نیز موجب درگیری ذهنی برخی نمایندگان شده بود.

در ارتباط با سطح روابط ایران و بریتانیا ظاهرا پیشنهادکنندگان طرح مذکور به دنبال قطع روابط دو کشور بودند اما با کمی انعطاف پذیری و پس از ارجاع طرح به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، از میان اظهار نظرهای نمایندگان مختلف مساله کاهش سطح روابط شنیده شد و اکنون حسین سبحانی نیا، عضو هیات رئیسه مجلس ایران از احتمال کاهش سطح روابط ایران و بریتانیا خبر داده و گفته است که "نمایندگان مجلس به دنبال تقلیل روابط تهران و لندن تا سطح کاردار هستند."

در ارتباط با سفر هیات پارلمانی برنتانیا به ایران نیز برخی از نمایندگان مجلس از احتمال موافقت با این سفر سخن گفتند و برخی دیگر این سفر را بر خلاف منافع کشور ارزیابی کردند اما تا کنون هیچ جواب رسمی به این درخواست داده نشده است.

مجلس موافق است یا مخالف؟

به نظر می‌رسد که مجلس نسبت به کاهش سطح روابط با بریتانیا نظر مساعد دارد؛ به همین دلیل بود که برخی نمایندگان مجلس حتی  از وزارت خارجه نیز گله‌مند بودند که چرا کاهش یا قطع رابطه با بریتانیا را خارج از دستور کار خود اعلام کرده است.

با وجود این پس از ارائه طرح الزام دولت جمهوری اسلامی ایران به قطع کامل رابطه سیاسی با دولت انگلستان منوچهر متکی، وزیر امور خارجه اعلام کرد که "اگر در موضوع کاهش روابط با کشوری به نتیجه برسیم هیچ گونه تردیدی در عملیاتی کردن آن نخواهیم کرد."

شواهد حاکی از آن است که رایزنی مجلس و دستگاه دیپلماسی بر کاهش سطح روابط ایران و بریتانیا متمرکز شده است. سبحانی نیا در این خصوص گفته "طرح نمایندگان مجلس، دیدگاه نمایندگان بر قطع کامل مناسبات بود که بر اساس دیدگاه مشترک اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و دستگاه دیپلماسی کشور به شکل تقلیل روابط تغییر خواهد کرد."

پس از انتخابات و به دنبال حوادث داخلی کشور، بارها به دخالت برخی کشورها به ویژه بریتانیا در این حوادث اشاره شده است و به تبع، بارها بحث قطع یا کاهش روابط با بریتانیا مطرح شد اما علی رغم این تاکیدها و در عین خروج برخی دیپلمات‌های سفارت بریتانیا از ایران، نه تنها روابط کاهش نیافته یا قطع نشد بلکه تهران سفیر جدید بریتانیا در ایران را نیز مورد استقبال قرار داد. تهران در طول این مدت بارها تصریح کرده که خواستار قطع رابطه با هیچ کشوری نیست.

به نظر می‌رسد که درخواست قطع رابطه با بریتانیا که اکنون تحت عنوان بررسی کاهش سطح روابط دو کشور مورد ارزیابی قرار دارد، برآمده از خواست و میل باطنی دولت ایران نباشد بلکه بیشتر تحت تاثیر فضای فکری تندروها در ایران است.

طراحان و ارائه دهندگان پیشنهاد قطع رابطه یا کاهش سطح روابط با بریتانیا اعتقاد دارند که به پشتیبانی از ملت ایران درصدد قطع دخالت‌های این کشور در قالب کاهش سطح روابط با آن هستند اما باید دید در تعیین وضعیت روابط تهران و لندن تا چه اندازه به واقع گرایی، سطح بالای روابط اقتصادی، فرهنگی و ارتباطی مردم ایران و انگلیس و نقش و اهمیت برقرار بودن مجاری دیپلماتیک به منظور دفاع  از مصالح و حقوق مردم ایران در سراسر جهان اندیشیده شده است. آیا برخوردهای مقطعی و احساسی جای این بررسی‌ها را گرفته است؟