رزمایشی بزرگ در مناطق و شرایطی حساس

دیپلماسی ایرانی: رزمایش مشترک پدافند هوایی ارتش و سپاه جمهوری اسلامی ایران از روز یک شنبه( اول آذر ماه) به مدت پنج روز برگزار می‌شود. این مانور بسیار مهمی در ابعاد نظامی، امنیتی و به ویژه سیاسی است. گفته می‌شود که این دومین رزمایش مشترک هوایی میان ارتش و سپاه است و اولین آن اواخر شهریور ماه سال گذشته برگزار شد.

همچنین ابعاد گسترده مانور و بعد مسافتی که عملیات‌های هوایی در آن انجام می شود بسیار قابل توجه است، رزمایش پدافندی مشترک سپاه و ارتش در محدوده ای با مسافت حدود ششصد هزار کیلومتر مربع شامل استان‌های بوشهر، فارس، یزد، اصفهان، قزوین و شمال کشور انجام می‌شود.

در نگاهی دقیق‌تر گسترده‌ترین مانور مشترک پدافند هوایی ایران بعد از تفکیک نیروی هوایی سپاه پاسداران از نیروی هوایی ارتش درست در مناطقی از کشور برگزار می‌شود که بخش عمده از تاسیسات هسته‌ای ایران را در خود جای داده‌اند. در اصفهان تاسیسات UCF و در مناطق مرکزی کشور تاسیسات نطنز، اراک و فردو قرار دارد، در استان بوشهر نیز نیروگاه اتمی بوشهر در دست ساخت است.

به این ترتیب ورای اهمیت نظامی و دفاعی مانور پدافندی مشترک ارتش و سپاه، اهمیت سیاسی و امنیتی مانور قابل بحث و بررسی است. ایران هم اکنون برای حفظ امنیت تاسیسات اتمی خود همواره سیستم پدافندی مشخصی را در نزدیکی مراکز اتمی مستقر کرده است. با این حال در شرایطی که حمله نظامی به ایران از سوی امریکا یا حمله هوایی به تاسیسات اتمی ایران از سوی اسرائیل همواره در تبلیغاتی روانی علیه ایران مطرح بوده و از دید برخی مقامات این کشورها به عنوان راهکار نهایی رفع اختلاف‌های تهران و غرب در مساله هسته‌ای ایران به شمار می‌روند؛ انجام مانوری برای آزمایش توان پدافندی کشور اقدامی منطقی و قابل درک به نظر می‌رسد.

در واقع علی رغم اعلام مقامات نیروی هوایی سپاه که هدف از برگزاری این رزمایش را همکاری و انسجام میان نیروهای پدافندی ارتش، سپاه، بسیج و نیروی انتظامی و ارزیابی توان رزمی و تجهیزات جدید نیروی هوایی کشور می‌دانند، برگزاری می تواند نشانه‌ای از تلاش ایران برای القای توان هوایی، دفاعی و نظامی کشور در برابر تهدیدات مختلف نظامی به ویژه تهدیداتی باشد که تاسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار داده‌اند.

در شرایط فعلی که پرونده هسته‌ای ایران میان 1+5 و تهران و آژانس همچنان بلاتکلف باقی مانده و هیچ یک از طرفین از تفاهمی مثبت برای ادامه همکاری‌هایشان سخن نمی‌گویند؛ ایران می‌تواند ابزار نمایش قدرت خود را به کار گرفته و طرف‌های مقابل را متوجه توانایی‌های نظامی دفاعی خود کرده، تبعات منفی اقدامات غیر مسالمت آمیز علیه ایران را یادآوری کند.

در همین زمینه می‌توان به سخنان فرماندۀ نیروی هوایی سپاه پاسداران توجه کرد: "مأموریت قرارگاه دفاع هوایی خاتم الانبیاء حفاظت از قلمرو هوایی ایران است و در صورت حمله به ایران این نیرو در خط مقدم دفاع از نظام قرار دارد به طوری که حفاظت از مناطق حیاتی و حساس کشور از جمله تأسیسات هسته‌ای بر عهدۀ این قرارگاه است."   

اما در سوی دیگر ماجرا، برخی هدف از این مانور را نشان دادن توان بالای عملیاتی نیروی هوایی کشور علی رغم تحمیل تحریم‌های مختلف و بدقولی روس‌ها در تحویل به موقع سیستم های موشکی اس 300 ارزیابی می‌کنند. نظر ایران این است که توان ساخت موشک‌های اس 300 را در داخل دارد ضمن آن که تحریم‌های مختلف در بخش های گوناگون طی سی سال بر رشد قابلیت های فنی، دفاعی، نظامی و امنیتی کشور تاثیر شگرفی نداشته است.

با این حال برخی تحلیل‌گران نظری مخالف دارند؛ به اعتقاد آنها طی سی سال گذشته، در نتیجه اعمال تحریم های غرب، و همچنین جنگ هشت ساله ایران با عراق، قابلیتهای واقعی دفاعی کشور از دست رفته است و در مقابل قدرت های منطقه و کشورهای کوچک و بزرگ همسایه در آبهای جنوبی خلیج فارس، با انجام سرمایه‌گذاری‌های چشم گیر و استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های روز دنیا بر توان نیروی هوایی خود افزوده‌اند.

همچنین برخی منابع غربی معتقدند نیروی هوایی ایران از ضعف های مختلف رنج می برد. بنا بر ادعای این منابع نیروی هوایی ایران درطول جنگ هشت ساله، بخش مهمی از ظرفیت دفاعی خود را از دست داد. بازمانده هواپیماها، تجهیزات موشکی و الکترونیکی مورد استفاده این نیرو نیز که عموما از تولیدات امریکایی و اروپایی است، طی 30 سال گذشته فرسوده شده اند. در زمان انقلاب، با وجود جوان بودن نیروی هوایی، شمار قابل ملاحظه ای از هواپیماهای نظامی ایران بطور متوسط از مرز ده سالگی عبور کرده بودند. با این حساب، عمر متوسط هواپیماهای جنگنده ایران، امروز از مرز 40 سال گذشته است.

درطول چند سال گذشته، ایران علاوه بر هواپیماهای مانده از 40 سال پیش، تعدادی هواپیمای روسی، از نوع قدیمی میگ 29 ( 40 فروند) – چنگرو-جی 7 (میگ 21 ساخت چین) 20 فروند، در یافت کرده است. تعدادی از این هواپیماها، به علاوه 11 فروند هواپیمای میراژ فرانسوی، از جمله هوا پیماهای پناه گرفته عراقی است که بنوبه خود سالمند، و مانند سایر هواپیماهای کهنه ایران، نیازمند قطعات یدکی هستند.

صرف نظر از این دو اعتقاد کاملا متعارض، چنین به نظر می‌رسد که ایرن نیز به مانند همه کشورها در قالب رزمایش‌های مختلف تلاش دارد توان دفاعی و نظامی خود در مقابله با تهدیدات بیرونی را نشان دهد. در این خصوص انکار ناپذیر است که توان ایران در منطقه در ابعاد مختلف نظامی و دفاعی از جمله نیروی زمینی، هوایی، موشکی و ... قابل مقایسه با همسایگانش نیست اما ملاک ارزیابی دقیق توان دفاعی و نظامی ایران، مقایسه امکانات کشور با قابلیت‌ها و امکانات دشمن یا دشمن‌های فرضی است.