گاز پروم، غول بی شاخ و دوم ولی دوست‌داشتنی روسیه
دیپلماسی ایرانی: کشورهای غربی از شرکت روسی گازپروم که اعمال نفوذ شدیدی در کم و کیف ارسال گاز به اروپا دارد، می‌ترسند. درحالی که مردم خود روسیه این شرکت بزرگ را از افتخارات ملی خود می‌دانند.
شرکت گازپروم یک شرکت غول‌آسای روسی است. این شرکت هم‌زمان هم کمک می‌رساند و هم ارعاب ایجاد می‌کند. هفته‌نامه آلمانی دی سایت در آخرین شماره خود، در یادداشتی مفصل به پیشینه و چهره دوگانه گازپروم پرداخته و همچنین وابستگی غرب به این شرکت عظیم را مورد بررسی قرار داده است.
این هفته‌نامه می‌نویسد، بحران گاز که سال گذشته میان اوکراین و روسیه درگرفت و بر اروپا سایه افکند، هنوز در ذهن‌ها زنده است. در جریان این مناقشه گاز بود که روسیه شیر لوله گاز به سمت اروپا را بست و صدها هزار خانوار در شرق اروپا را در سرمای زمستان بی‌گاز گذاشت. از آنجایی که گاز ارسالی گازپروم به اروپا از اوکراین می‌گذشت، کشورهای غرب اروپا نیز طعم این بحران را چشیدند.
در حالی که در آن دوران شرکت گازپروم، تاخیر در پرداخت عوارض گاز از سوی اوکراین را دلیل این اقدام اعلام کرده بود، شماری از منتقدان آن را نمایش قدرت روسیه تلقی کردند، چرا که معتقد بودند گازپروم در کنار روزنفت یکی دیگر از شرکت‌های عظیم نفتی روسیه، آلت دست مسکو است.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری پیشین و نخست وزیر کنونی روسیه در پایان‌نامه دکترای خود اشاره می‌کند که روسیه باید صنایع انرژی خود را از لحاظ استراتژیک به نفع کشور به کار بندد.
در ادامه این یادداشت می‌خوانیم، در حالی که غرب از گازپروم غولی مهیب و بحران‌آفرین در ذهن دارد، نگاه خود روس‌ها به این شرکت کاملا مثبت است. گازپروم خیر و منجی روسیه و مردمش محسوب می‌شود، هر چه باشد این شرکت که پس از سال ۱۹۸۹ از دل وزارت گاز روسیه برآمد خانه‌های سراسر روسیه را در فصل‌های سرد سال گرم می‌کند و برای کارکنانش ضامن ثبات و درآمدی شایسته است. آن دسته از کارکنانی که 10 سال سابقه کار در شرکت گازپروم را دارند، از سوی این شرکت وام‌های بدون بهره برای خرید مسکن دریافت می‌کنند و از آن گذشته همه کارکنان از مزایایی چون کودکستان‌های تحت نظارت و مسئولیت گازپروم بهره‌‌مند هستند.
در دورانی که روسیه دگرگونی‌های سرمایه‌داری را تجربه می‌کند، شرکت گازپروم به نوعی به مردم روسیه هویت می‌بخشد. بر اساس نظرسنجی‌ای که در روسیه انجام شده، یک سوم مردم روسیه بیش از همه ترجیح می‌دهند که در خدمت گازپروم باشند و برای این شرکت کار کنند. در واقع تنها دفتر ریاست جمهوری است که از این لحاظ یارای رقابت با گازپروم را دارد.
چهره دیگر گازپروم با عباراتی چون قدرت، وابستگی و واهمه پیوند خورده و این چهره‌ای است که غرب با آن آشناست؛ شرکتی که عظمت آن کافی است تا ناظران و کارشناسان در سراسر جهان را به شگفتی و بیم بیندازد. گازپروم در حال حاضر یک پنجم ذخائر گاز و بیش از ۱۷ درصد تولید گاز در جهان را در دست دارد و ۳۷۶ هزار نفر در این شرکت غول‌آسا مشغول به کار هستند.
هیأت رئیسه شرکت تمامی اقدامات خود را با رهبران کاخ کرملین در مسکو هماهنگ می‌کند، اگر چه این امر رازی آشکار و انکارپذیر محسوب می‌شود. هر اقدام شرکت گازپروم برای رهبری روسیه حائز اهمیت است، چرا که از مجرای این شرکت است که درآمدهایی هنگفت به روسیه سرازیر می‌شود و 10 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور از برکت گازپروم شکل می‌گیرد.
بنابر این گازپروم یک شرکت معمولی تولیدکننده و صادرکننده انرژی نیست، بلکه می‌توان آن را ابزاری سیاسی نیز دانست. دولت روسیه گازپروم را از انحصار احداث خط لوله و صادرات گاز برخوردار کرده و تسهیلات مالیاتی درخور توجهی نیز برای این شرکت قائل است.
البته ناگفته نماند که میزان صادرات گازپروم بر اثر بحران مالی جهانی حدود ۵۰ درصد کاهش یافته و این شرکت در حال حاضر با ۴۰ میلیارد دلار بدهی بزرگ‌ترین مقروض روسیه محسوب می‌شود. همچنین میزان درآمد خالص گازپروم در سه ماهه نخست سال جاری میلادی به میزان ۶۱ درصد کاهش یافته و انتظار می‌رود که این شرکت در سال جاری بدترین بیلان تولید تاریخ خود را تجربه کند. در ماه‌های اخیر شرکت‌های نروژی و قطری موفق شدند، بخشی از بازار گازپروم را به دست گیرند.
با این حال گازپروم در برخی از بخش‌های خود موفق شده است به شرکتی کاملا مدرن و پیشرفته در عرصه تولید انرژی تبدیل شود و در این بخش‌هاست که نه سخن رهبران کاخ کرملین که قوانین نظام سرمایه‌داری معیار قرار می‌گیرند و هدف آن است که به بیشترین سود ممکن دست یابند. مثلا مرکز پژوهشی Wniigas که تحت پوشش گازپروم است و در آن ۱۵۰۰ نفر مشغول به کار هستند، درعرصه تحقیقات مواد خام، منحصر به فرد به شمار می‌رود. این مرکز را که در جنوب مسکو واقع است، می‌توان شهرکی پژوهشی دانست که مساحت آن امروز بر ۱۰ هکتار بالغ می‌شود و در کانون آن پژوهش‌های بنیادین و علوم کاربردی قرار دارد. برای نمونه در این مرکز با کمک برنامه‌های کامپیوتری محاسبه می‌شود که چگونه می‌توان گاز را از ذخائری که از فشار کم برخوردارند، بشکلی مقرون به صرفه استخراج کرد.
نظر شما :