تغییر در پیش نویس آژانس، اختلاف جدید ایران و غرب

تلويزيون العالم – تلویزوین عرب زبان جمهوری اسلامی ايران – روز سه‌شنبه( پنجم آبان ماه) اعلام کرد که ايران پاسخ نهايی خود را به طرحی که در کنفرانس هفته‌ پیش در وین مورد بحث قرار گرفته بود تا روز پنجشنبه اعلام خواهد کرد.

بر اساس طرح پیشنهادی محمد البرادعی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران مى‌بايست ۱۲۰۰ کیلو از ۱۵۰۰ کیلو اورانیوم کم‌غلظت خود را به روسیه تحویل می‌داد تا روس‌ها آن را غنی‌تر کنند. پس از آن فرانسویان محصول کار روس‌ها را تحویل می‌گیرند و از آن میله سوخت اتمی با غنای ۲۰ درصد اورانیوم می‌سازند. در نهايت این محصول به ایران داده می‌شد تا در رآکتور تحقیقاتی تهران به مصرف برسد.

بر اساس خبر العالم از قول يک منبع آگاه، ظاهرا ايران با پيش‌نويس کلی توافقنامه وين موافقت کرده است اما مى‌خواهد تغييرات مهمی در آن صورت بگيرد. منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران، روز دوشنبه در اولین اشاره رسمی تهران به این توافقنامه، گفته بود که ایران احتمالا این پیش‌نویس را تایید خواهد کرد. او گفت: "ايران در حال بررسى دو گزينه است که يا سوخت مورد نياز رآکتور اتمى تهران را مانند دفعات قبل بخرد يا بخشى از اورانيوم غنى ‌شده موجود در ايران را بدهد و در مقابل سوخت دريافت کند."

در واکنش به درخواست ايران برای ايجاد اصلاحات در پيش‌نويس توافقنامه وين، خاوير سولانا، رييس سياست خارجی اتحاديه اروپا گفت که نيازی نمی‌‌بيند تغييرات اساسی در پيش‌نويس توافقنامه سوخت هسته‌ای آژانس با ايران انجام گيرد.

بر اساس آن‌چه که تاکنون از ظهار نظرهای مقامات رسمی ايران به گوش رسيده است، ظاهرا ايران ترجيح می‌دهد بجای ارسال اورانيوم به خارج از کشور برای غنی‌‌سازی تا مرز 20 درصد، سوخت مورد نياز خود را بخرد اما اورانيوم خود را به خارج نفرستد.

علاءالدين بروجردی، رييس کميسيون امنيت ملی و سياست خارجی مجلس شورای اسلامی در اين باره گفته است: "نظر اصلی ما اين است که ما سوخت را بخريم، ولی سوختی از داخل تحويل ندهيم."

برخی از مقامات عالی رتبه جمهوری اسلامی، از جمله علی لاریجانی، رئیس مجلس و سرپرست سابق مذاکرات هسته‌ای ایران، طرح آژانس را مورد انتقاد قرار داده و کشورهای غربی را متهم کرده‌اند که به این ترتیب، قصد فریب ایران را دارند.

از زمان پایان مذاکرات وین تا روزی که ایران ارائه پاسخ را به هفته بعد موکول کرد، واکنش‌های مختلفی در داخل کشور نمود یافت. از جمله اين‌که بسیاری بر این باور بودند تهران در تلاش است تا زمان ارائه پاسخ با یک اقدام برنامه‌ریزی شده طرف‌های مقابل را تا زمان بیشتری منتظر نگاه دارد یا فضا را به گونه‌ای تنظیم کند که طرف‌های مقابل از پاسخ غیر منتظره تهران متعجب نشوند.

بسیاری از صاحب نظران بر این عقیده‌اند که مذاکرات ژنو و پس از آن وین به اندازه‌ای برای همکاری هسته‌ای ایران و جامعه جهانی مثبت بوده که نه تنها فریاد مخالفان ایران را درآورده بلکه آژانس و کشورهای غربی نیز بر اساس بعد مثبت این مذاکرات، با رویکرد همکاری جویانه قصد ادامه مذاکره با تهران را داشته و با هر درخواست زمان از سوی تهران موافقت کرده‌اند. با این حال تاخیر در ارائه پاسخ از سوی ایران نکته قابل توجهی بود. برخی اختلافات داخلی در سیستم تصمیم‌گیری هسته‌ای ایران را عامل تاخیر در پاسخ ایران به پیشنهاد انتقال اورانیوم ارزیابی کردند.

از سوی دیگر ژنرال جيمز جونز، مشاور امنيت ملی رييس جمهور امريکا روز سه شنبه به ايران هشدار داد اگر در باره پرونده‌ای هسته‌ا‌ی‌ خود همچنان مقابله جويی کند واشينگتن دست به اقدامات ملموس می زند. وی با اشاره به گزينه‌های امريکا در برخورد با ايران گفت که اگر تهران با خواسته‌های جهانی مقابله کند "هيچ چيزی از روی ميز برداشته نشده است."

شاید برای تهران راه حلی بینابینی راهکار مناسبی در باز نگاه داشتن مسیر همکاری‌ها و استمرار اعتمادسازی باشد، راه حل بینابینی در مقطع کنونی میان ایران و آژانس و سه کشور فرانسه، امریکا و روسیه می‌تواند خروج بخشی از اورانیوم کمتر غنی شده ایران به خارج و نگاه داشتن بخشی دیگر در داخل از یک سو و خرید سوخت هسته‌‌ای مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران از سوی دیگر باشد.

این راه حل نه تنها هیچ یک از طرف‌های ایران را از اهداف صلح‌آمیز هسته‌ای این کشور ناامید نمی‌کند، بلکه ضمن فراهم‌سازی زمینه‌های تبادل فن‌آوری و دانش هسته‌ای میان ایران و دیگر کشورها، شاید برای مدت زمانی قابل قبول مسیر تحریم‌ها و فشارها علیه ایران را نیز مسدود کند.

باید توجه داشت که زمینه همکاری و رفع سوء تفاهم‌ها میان ایران و غرب در شرایط کنونی فراهم شده و می‌تواند مقدمه‌ای برای همکاری‌های مثبت در آینده باشد، هر تصمیمی که این زمینه را خدشه‌دار کند طبیعتا به مصلحت ایران نخواهد بود هرچند برای قبول پیشنهاد انتقال اورانیوم نیز باید همه جوانب به ویژه منافع کشور لحاظ شود.